Dragos Şifa Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr.Eryiğit EREN, Endoskopi ve kimlere nasıl uygulandığı konusunda bilgi verdi
Endoskopi ici boşluklu organların bir aletle incelenmesidir. Bu alet hem goruntulemeyi hem de biyopsi gibi bazı işlemleri yapmaya olanak sağlar. Halk arasında 'ışıklı hortum' olarak adlandırılıyor. Ama bu alete sadece hortum demek haksızlık olur. Mukemmel bir tanı ve tedavi aracıdır. Eğer yemek borusu, mide ve onikiparmak barsağını goruntulemek icin endoskopi yapıyorsak bunun tıptaki adı 'ozefagogastroduodenoskopi'dir. Kısaca 'gastroskopi'de denilebilir. Eğer kalınbağırsak icin yapılıyorsa bunun adı da 'kolonoskopi'dir. Gastroskopi sırasında yemek borusu, yemek borusuyla midenin birleştiği yer, mide, midenin cıkış kısmı ve onikiparmak barsağı incelenir. Kolonoskopide ise anusten başlanarak kalın barsak ile ince barsağın birleşim yerine kadar tum kolon incelenir. Kolonoskopi sırasında kanser oncusu olarak adlandırılan polipler saptanırsa polipektomi yani poliplarin alınması işlemi yapılarak aynı anda tedavide uygulanmış olur. Rektosigmoidoskopi ise; kalın barsakların en sık kanama odağı olan ve en cok patolojilerin gorulduğu son 50–60 cm’nin goruntulenmesi işlemidir

Gastroskopi ne zaman yapılmalıdır;

Eğer;

- Yutma ile ilgili problemler(ağrılı yutma, katı veya sıvı gıdaları yutmada zorluk, besinlerin takılarak inmesi gibi),

- Tıbbi tedavi ile gecmeyen mide ekşime ve yanmaları,

- Karın ağrısı (karnın orta ust kısmında, acken veya yemekten birkac saat sonra ortaya cıkan kemirici nitelikte veya devamlı ağrı),
- Kusmayla kırmızı renkli veya kahve telvesi gorunumunde kan gelmesi,

- karın ağrısı ile birlikte kusmalar,

- Baryumlu mide grafisinde anormallik gorulmuşse doktorunuzun istemi ile gastroskopi yapılması gerekmektedir.

Kolonoskopi ne zaman yapılmalıdır;

En cok 2 nedenle bu tetkik istenilmektedir;
1- Kalın bağırsak kanserinin erken tanısı ve onlenmesi icin; eğer yaşınız 40-50'nin uzerindeyse her 5 senede bir kolonoskopi yaptırmalısınız. Kolonoskopiyle poliplerin bulunup cıkarılması ile kalın bağırsak kanser gelişimi onlenebilmektedir.

2- Diğer hastalıkların tanısı icin; doktorunuzun izah etmekte zorluk cektiği hastalık bulguları veya laboratuar anormallikleri varsa (izah edilemeyen karın ağrısı veya anormal kan testleri varsa) kolonoskopi istenilmektedir.

Endoskopi sırasında neler olur, zor mu?

Endoskopi 40 yıldır ozellikle sindirim sistemi incelemesinde kullanılmaktadır. Eskiye oranla cok hareketli, esnek, daha ince, goruntu kapasitesi yuksek cihazlar var. Endoskopinin başarısı ve hastanın endoskopiden rahatsızlık duymaması kimin yaptığına, nerede yapıldığına, nasıl yapıldığına ve deneyimli bir yardımcı ekibinin olup olmamasına gore değişir. Eğer bir engel yoksa hastaya bir on hazırlık olarak ilac uygulanmalıdır. Oncelikle gastroskopi işlemi oncesi hastanın dil koku ve kucuk dil cevresi diş hekimlerinin de kullandığı bolgesel uyuşma yapan bir spreyle uyuşturulur. Bu bulantıyı ortadan kaldırır. Daha sonra da kol damarından rahatlatıcı ve hafif uyku yapıcı ilaclar verilir. Endoskopi bu şekilde yapıldığı zaman cok rahat olur. Coğu zaman hasta işlem bittikten sonra "Gercekten gastroskopi yaptınız mı? Bitti mi?" diye sormaktadır. Ayrıca gerekirse endoskopi sonrası uyku giderici ilaclar da uygulanır. İşlem bittikten sonra hasta bir iki saat sonra işinin başında olabiliyor. Ama o gun araba kullanmasını ve aşırı dikkat gerektiren işler yapmasını istemiyoruz.

Peki, nasıl bir işlem bu?

Yapılan iş şu: 8–10 milimetre kalınlığında son derece yumuşak bir boru gastroskopide yemekborusundan mideye ve onikiparmak barsağına gorulerek yonlendirilip ulaşılıyor. Kolonoskopide ise tum kalın barsak inceleniyor. Aşağı yukarı uzunluğu 110–120 santim arasında olan cihazın ucunda kamera var ve gectiği bolgeleri bir televizyon ekranına yansıtıyor. Doktor da bu goruntulere bakarak hastanın incelenen bolgenin ic yuzeyini goruyor ve teşhisi koyabiliyor. Bu işlem sırasında hastanın nabız durumu ve oksijen duzeyi izleniyor. Gerekirse tanı icin parca alınıyor (biyopsi) veya kanama durdurma, polip cıkarma gibi tedavi edici işlemler de yapılabiliyor. Gastroskopi işlemi 3–5 dakikada, kolonoskopi ise 15–20 dk’da tamamlanıyor. Tum bu işlemler icin onceden en az 6 saatlik aclık gerekiyor. Gastroskopi işlemi icin tek başına aclık yeterli olurken, kolonoskopi işlemi icin en az 2 gun suren ozel ilaclarla barsak temizliğinin yapılmış olması gerekmektedir.

Peki, bu işlemin riski var mıdır?
Gastroskopi ve kolonoskopi işleminin, hem yapılan işleme hemde uygulanan anesteziye bağlı olarak belirli riskleri vardır. İşleme bağlı riskler %0,2 yi gecmeyen barsak delinmesi, kanama gibi riskleri icermektedir. Hastaya uygulanan anesteziklere bağlı riskler ise hastanın sahip olduğu yandaş hastalıklara gore değişmektedir. Bu yuzden her hastaya aynı oranda anestezik ilac uygulanamamaktadır. Hastanın sahip olduğu yandaş hastalığa gore bazen endoskopi işlemi bile riskli bulunarak uygulanmamaktadır.

Tum bu soylediklerimizin ışığında endoskopik cihazlar gunumuz tıbbının sahip olduğu en onemli kozlardan biridir. Gunumuzde beslenme alışkanlıklarımızdaki değişiklik ve tukettiğimiz hormonlu gıdalar nedeniyle yemek borusu, mide ve kalın barsak kanserlerin sayısının ciddi oranda artığı gorulmektedir. Onceden son evrede yakalan bu kanserler, endoskopinin yaygınlaşması ile erken evrede yakalanır olmuştur. Orneğin Japonyada mide kanseri en cok gorulen kanser olması nedeni ile Japonya tum vatandaşlarını ucretsiz olarak endoskopi taramasından gecirmektedir. Boylece Japonya, mide kanserinin en sık gorulduğu ama mide kanserinden olum oranlarını en fazla duşuren ulkedir. Endoskopide bugun yardımcı ekipmanlarında gelişmesi ile erken evrede saptanan kanser, ameliyata gerek kalmaksızın endoskopik olarak tedavi edilmektedir.

Umarım bizim ulkemizde de endoskopi hem halkımızın bu işleme olan on yargısının değişmesi, hemde endoskopi’nin her vatandaşımız icin ulaşılabilir bir tetkik olması sonucu yaygınlaşır ve bizde bircok vatandaşımızın mide ve kolon kanseri nedeniyle olumun onune gecmiş oluyoruz


Op. Dr.Eryiğit EREN

Dragos Şifa Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı