20'li yaşlarda hormonlar:

Kadın: Bu donem genc kızlıktan kadınlığa geciş donemidir. 10 lu yaşların başında bir kız cocuğunun bedeni ergenlik cağına girişin etkisiyle gelişir. Beyin alt kısımındaki hipofiz bezinden gelen luteinize edici hormona (LH) ait sinyaller kız cocuğunun yumurtalıklarını uyarır. Kadınlık hormonu ostrogen ufak miktarlarda salgılanmaya başlar. Sekiz yaşında cinsel bolgede kıllanma, dokuz yaşında goğuslerde tomurcuklanma başlar. Ergenliğe ilk adımlarını atan kız cocuğunun 10 yaşından itibaren boyu hızla artar. Memeleri buyur ve kalcaları yuvarlaklaşır. Bu aşamada boy buyumesi ve vucut gelişimi tamamlanmıştır. Rahim ve dol yolları buyur. Gelişimin son noktası genc kızın ilk adetini gormesidir. İlk adet 11 ve 16 yaşları arasında herhangi bir zamanda olabilir. Başlangıc yıllarında adetler duzensiz olur. Ara kanamalar olabilir. Kadınlık hormonunun salgısı yerine oturdukca adetler duzene girmeye başlar. Bu evrede artık boy uzaması durur. Kemik gelişimi tamamlanmıştır. Bu kritik evrede hatalı beslenme veya hormon dengesizliği boyun kısa kalmasına ve gelecek yaşlarda osteoporoza yol acar.

Erkek: Erkek cocuğunda adolesan donemi hipofizden salgılanan LH hormonunun yumurtalıklardan erkeklik hormonu testosteronu uyarması ve yine hipofizden salgılanan FSH'nın sperm uretim sinyalini vermesiyle başlar. Erkek cocuğunda on yaşlarında cinsel bolgede kıllanma, yumurtalılarda buyume başlar. Ses kalınlaşmaya, genc erkeğin yuzunde sivilceler cıkmaya başlar. Erkek cocuklarında boy buyumesi daha gectir. Onbir yaşından itibaren hızlı ergenlik boy uzaması başlar ve gelişim 18 yaşında dek devam eder. Sakal ve bıyıklar cıkar. Kaslar ve kemikler gelişir. 20 li yaşlara girildiğinde erkek fiziksel ve cinsel gucunun doruklarındadır ancak psikolojik olgunluğa erişmesi icin bircok tecrube yaşaması gereklidir.

30'lu yaşlarda hormonlar:

Kadın: Hayatın en yoğun tempolu yaşandığı 30'lu yaşlarda, vucut daha fazla yorulmaya başlıyor ve buna bağlı olarak seks hormonları da duzensiz salgılanmaya başlıyor. Orneğin, adet oncesi donem bazı kadınlar icin 20'li yaşlarda ağrısız gecerken, 30'lu yaşlara gelindiğinde fazla stresli bir iş veya evlilik yuzunden ağrılı gecebiliyor. Bu yaşlarda cinsel arzularınız testosteron hormonun kontrolu altında olmasına rağmen, ostrojen cinsel ilişki sırasında kadının en cok ihtiyac duyduğu hormondur. Bu yaşlarda kadınlar cinselliği doyasıya ve ozgurce yaşamanın tadına varırlar, duzenli bir seks hayatları vardır. İstatistikler, haftada bir kez cinsel ilişkide bulunan kadınların kandaki ostrojen seviyelerinin yukseldiğini gosteriyor. 30'lu yaşların ortalarından sonlarına doğru hormonların duzensizleşmesi nedeniyle, adet donemi oncesi sıkıntıları artıyor. Başağrıları, sinirlilik, huzursuzluk ve tahammulsuzluk gitgide artan dozlarda gorulmeye başlıyor. Migreni bulunan kadınların yuzde 60'ı bu donemde migren krizine tutuluyor.

20'li yaşların sonu 30'lu yaşların başı hamilelik icin en uygun donemdir. Eğer kendinizi bebek yapmaya hazır hissediyorsanız ilk yapmanız gereken ayrıntılı bir check-up'tır. Vagina ve rahim elle muayene edilmeli, kan idrar, şeker ve guatr testleri yapılmalıdır. Fazla kilolarınız var ise bunlardan kurtulmak icin bir an once pehrize girmelisiniz. Bu goruşmede doktorunuz aşılarınızın eksiksiz olup olmadığını da kontrol etmelidir. Hamilelik oncesi ne kadar sağlıklı ve ideal kilodaysanız hamileliğiniz de o kadar rahat gececektir. Once sigarayı bırakmalı, spor yapmalı, sağlıklı bir beslenme duzeni geliştirmeli, her gun sekiz bardak su icmeli, vitamin takviyesi yapmalı, kahve ve cay tuketiminizi azaltmalısınız. Olimpiyatlara hazırlanan bir sporcu gibi vucudunuzu hamileliğe hazırlamalısınız.

Erkek: 30'lu yaşlarda erkekler cinsel acıdan platoya girerler. Hormon duzeylerinde ne artma ne de azalma vardır. Bu donem bir cok erkeğin babalık duygusunu ilk kez tattığı anı icerir. Erkekler 30'lu yaşlarda gunumuzun sert hayat mucadelesinin stresi ile karşı karşıyadırlar. Sporu bırakmışlardır. Sinirlerini yemek yiyerek veya icki ile dağıtmaya calışırlar. Stres ve obezite testislerden salgılanan testosteron duzeyini duşurur. Sigara kullanımı damarları buzup, dolaşımı engelleyerek penisin cinsel ilişki sırasında yeterince sert olamamasına neden olur. 30'lu yaşlarda karşılaşılan bir cok olumsuzluklara rağmen genelde erkeğin vucudu dinc, testosteronu yeterli, sperm sayıları bir kadını dolleyecek duzeydedir. Ancak gunumuzun tempolu yaşamına dayanamayanlarda iktidarsızlık ve kısırlık sorunları belirir.

40'lı yaşlarda hormonlar:

Kadın: Gunumuzde insan yaşı 80'e dek uzadığı icin 40'lı yaşların sağlıklı gecirilmesi yaşlılık doneminin sorunsuz gecmesi icin ozel bir onem taşımaktadır. Bu donemde yumurtalıklar daha az ostrogen uretmeye başlar. Cinsel isteksizlik, ani duygu değişiklikleri, cabuk sinirlenme, adetin suresinin ve kanamasının azalması başlar. Bunlar vucudunuzda hormon değişimlerinin olduğunu gosteren sinyallerdir. Ancak menopoza girmenize daha on yıl vardır ve bu donem premenopoz donemidir. Premenopozda (menopoz oncesi donem) sıcak basmaları, terleme, uykusuzluk, yorgunluk, konsantrasyon gucluğu, cabuk sinirlenme, vaginal kuruluk hissedebilirsiniz. Ancak her kadının premenopoz tecrubesi farklıdır. Bazıları sadece sıcak basması ve terleme hissederken, bazılarında duygusal değişiklikler on plandadır, bazıları ise hic bir şey hissetmeden sağlık ve esenlikle bu evreyi atlatabilir. Doc. Dr. Selcuk Can bu donemde bir endokrinoloji yani hormon uzmanına başvurmanızın hormonal durumunuzu belirlemede ve tedavinizin başlatılması bağlamında kritik olduğunu soyledi. Endokrinoloji uzmanı ile sağlık problemlerinizi konuşurken acık ve rahat olmalısınız, boylelikle menopoz oncesi semptomları anlamada ve belirtilerle mucadelede daha başarılı olursunuz. Doğum kontrol hapları hormon dengesizliğine bağlı uykusuzluk, irritabilite, vaginal kuruluk, cinsel ilişkide ağrı gibi belirtileri gecirirler, aşırı adet kanaması olanların kanama miktarını azaltırlar. Aşırı kan kaybı demir eksikliği yaratıp kansızlığa yol actığı icin bu donemde doğum kontrol hapının faydaları onem kazanmaktadır. Menopoz esnasında hormon kullanımının meme kanserini attırdığı bilimsel calışmalar ile kanıtlanmıştır. Ozellikle ailesinde meme kanseri olanlar ve daha once meme kanseri gecirenler ostrogen tedavisi alır ise meme kanserine yakalanma riski artar. Menopoz sonrasındaki donem kemik kaybının en yoğun olduğu, osteoporozun başladığı donemdir. Menopoz esnasında vucutta insulin direnci oluşur. Kilo artışı başlar, iyi kolesterol HDL duzeyi duşer, kotu kolesterol LDL duzeyi artar. Şeker hastalığı bu donemde acığa cıkabilir. Tansiyon yuksekliği başlar. Kalp hastalığı menopozdan sonra daha sık başgosterir. Gunumuzdeki menopoza ulaşan kadınlar annelerinin menopoz donemindekinden cok daha değişik hayat standartlarına sahipler. Bu sağlık alanında da gecerlidir. Hormon tedavisi alanlar kemik kaybını %50 oranında azaltırlar ancak en son araştırmalar ostrogen tedavisi alan kadınlarda kalp hastalığı ve felc gelişme riskinin daha fazla olduğunu gostermiştir. Eğer bir kadında karaciğer hastalığı, bacakta veya ciğerde kan pıhtısı, vaginal kanama, daha once gecirilmiş meme kanseri, kalp hastalığı, rahim kanseri ve şeker hastalığı varsa o kadın hormon tedavisi almamalıdır. Bu donemde osteoporozu onlemek icin gunde 1000 mg kalsiyum ve 400 unite D vitamini alınmalı, aerobik, koşu ve yuruyuş gibi egzersizler yapılmalıdır.

Erkek: Erkekler yaşlandıkca erkeklik hormonunu uretme kapasiteleri duşer. Genc erkeklerde testosteron duzeyi sabah maksimum duzeyde iken yaşlı erkelerin sabahları testosteronu daha azdır. Bu yuzden enerji ve seks gucunde azalma gorulur. Testislere spor esnasında veya bir trafik kazasında gelen darbeler, infeksiyon, radyasyon gibi dış faktorler erkeklerde seks gucunu azaltır. Hipofiz tumorleri ve prolaktin yuksekliği de testosteron salgısını azaltır. Ancak testosteronu duşuren en sık neden gunluk kulanılan ilaclardır. Ozellikle 40'lı yaşlarda yoğun tuketilen tansiyon, kalp ve ulser ilacları erkeklik gucunu olumsuz etkiler. Bu sırada cıkabilecek şeker hastalığıda damarları tıkayıp seks hayatını sondurebilir. Ekonomik ve sosyal acıdan refaha ulaşan, mesleğinin zirvesine yerleşen 40'lı yaşlardaki erkek icin en buyuk problem sağlıktır.

Hormonlarınız yoldan cıkarsa:

Kadın: Kadının narin bunyesi hormon dengesizliğine erkekten daha meyillidir. Metropolitan Florence Nigtingale Hastanesi Endokrinoloji Uzmanı Docent Dr. Selcuk Can kadınlarda gorduğu en onemli iki hormon problemin polikistik over hastalığı ve prematur menopoz olduğunu belirtti. Kadının seks hormonları her ay sistemli bir şekilde salgılanıyor. Ancak fizyolojik ve psikolojik nedenlerden dolayı hormonlar dengesizleşebiliyor. Yuzde kıllanma, sivilceler, duzensiz adet gorme ve hamile kalamama durumu androgenlerin fazla miktarda calıştığının gostergesidir. Yumurtlama olmaz ve overlerde onlarca irili ufaklı kistler belirir. Bu hastalığa polikistik over hastalığı denilir. Bu kistler erkeklik hormonu testosteronun fazla salgılanmasına neden olur. Adetlerin arası acılır, ara kanamalar başlar. Yuz, sırt, meme, bel ve bacakta sert, siyah erkeksi kıllar belirir. Bu hormon dengesizliği kısa zamanda fazla şimanlayan veya ailesinde şeker hastalığı olanlarda gorulur. Hormon tedavisi ve zayıflama programı ile problem cozumlenebilir.

İş hayatında başarılara imza atan dinamik profesyonel kadınların korkulu ruyası prematur menopozdur. Normalde menopoz yaşı 52'dir. Ancak gunumuzde iş hayatının kuralcı ve baskıcı yaklaşımı sonucu bir cok kadın gec evleniyor ve daha cocuk bile doğuramadan 30'lu yaşlarda erken menopoza giriyor. Bir kadının 40 yaşından once adetten tamamen kesilmesi prematur yani erken menopozdur. Bu durum bağışıklık sisteminin seks hormonları ureten ureme sistemi ile ters bir reaksiyona girmesi ve yumurtalıkların tahribatı ile olur. Erken menopozda yoğun stres, toksik maddeler ve genetik faktorler rol oynar. Erken menopoz geciren kadının gunumuzun ileri tıp teknolojisinin imkanları ile dahi hamilelik şansı yoktur.

Erkek: Bir erkeğin başına gelebilecek en kotu sendromlardan biri testosteron duzeyinin duşmesidir. Erkeklerde duşuk testosteron sevişme isteğinin azalmasına, sperm sayısının duşmesine, penisin sertleşmesinin azalmasına sebep olur. Testosteronu az olan erkeklerin goğusleri buyumeye başlar. Vucutta testosteron salgısının durduğu evreye andropoz denilir. Erkekler de menopoza giren kadınlar gibi andropoza girdiklerinde sıcak basmaları, konsantrasyon gucluğu, depresyon hissederler. Bazen testosteron azlığı ani ve cok ağır olur. Bu durumda sakal ve bıyıkların uzaması durur, kas gucu azalır ve kemik erimesi başlar. Ses kalitesi incelir. Hayalar yumuşar ve ufalır. Testosteronun erkek olmanın mucadeleci ruhunda rolu buyuktur. Testosteron duzeyi duşen erkekler cok daha uysal olurlar.

kaynak:endokrinoloji.com