Doppler Ultrasonografi yontemi ile bir organın veya damarının kan akımını inceleyebiliriz. Kan akımının miktarı, akımı engelleyen yapı varlığı, akımın normal yonde olup olmadığı değerlendirilebilir. Akan kan, kırmızı ya da mavi renk şeklinde gozle gorulebilir. Akan kanın miktarı ile ilgili olcumler yapılabilir. Bu esnada cihazdan kalp atışlarına benzer sesler duyulur. Cihazın calışma prensibi, sesin hareket eden yapılardan yansırken frekans değişikliği gostermesidir. Doppler incelemeleri, normal ultrasonografi cihazları ile yapılır. Ancak bunlarda farklı bilgisayar donanımı mevcuttur. Doppler Ultrasonografi incelemesi, Doppler ultrason cihazına bağlı bir prob yardımıyla ve incelenecek organ ya da damar uzerine jel surulerek gercekleştirilir. Jeller, probun hava ile temasını onler ve gonderilen sesin daha derin dokulara ulaşmasını sağlar.

Doppler Ultrasonografi incelemesi ile:
• Kol ve bacak damarları,
• Karaciğeri besleyen damarlar
• Bobreği besleyen damarlar
• Boyun damarları
• Gebelerde, anneye ve fetuse ait damarlar
• Erkeklerde testisleri besleyen damarlar
• Gozu besleyen damarlar;
• Vucudun herhangi bir bolgesinde oluşan bir kitlenen damarlanması incelenebilir.

ınceleme oncesinde onemli bir hazırlık gerekmemektedir. Ancak karın icindeki bir organ (karaciğer, bobrek v.b.) incelenecek ise hastanın ac olması, oluşabilecek gazı engelleyerek incelemenin daha kaliteli gercekleşmesini sağlar. Bu nedenle karın bolgesindeki damarların incelenmesi icin 1 aya kadar cocuklarda emzirme suresi kadar, 5 yaşına kadar cocuklarda 4 saatlik, 10 yaşına kadar olanlarda 6 saatlik ve buyuklerde 12 saat aclık gereklidir. Bu sure icerisinde sigara dahil hic bir şey yenilip icilmez. Karın bolgesi incelemeleri dışında onceden bir hazırlık gerekmemektedir. ınceleme sırasında gozluk, saat, metal eşya gibi cisimlerin cıkartılması gerekmez. Ancak incelenecek bolgenin, probla temas alanının sağlanması icin acıkta olması gerekir. Bu nedenle hasta masaya yattığı sırada, o bolgedeki giysiler soyundurulur.

ınceleme sırasında, karın bolgesinin iyi incelenmesi icin hastadan nefesini tutması istenir. Bunun icin derin nefes aldıktan sonra olabildiğince hareketsiz kalıp, nefesi vermemek gerekir. Bu sure kişiye gore değişmekle birlikte ortalama 15-50 saniyedir.

Doppler Ultrasonografi incelemesi, tıpkı Ultrasonografi incelemesinde olduğu gibi radyasyon icermeyen bir tanı yontemidir. Yanlızca ultrason enerjisi (yuksek frekanslı ses) kullanılır. Ultrason enerjisi, vucuttaki dokularla etkileşir. Bu etkileşim, dokuların ısısını artırmak şeklindedir. Isı artımı 1.5ºC olabilir. Ozellikle anne karnındaki fetuslerde ısı artımının 41ºC'yi gecmesi zararlıdır. Ancak, tanı amacıyla kullanılan sınırlarda bu kadar yuksek ısı artımı oluşmaz. Oluşmasına neden olabilecek inceleme şekillerine karşı radyologlar zaten eğitim almaktadır. Gebelikte uygulanan Doppler incelemelerinin, cocuk doğduktan sonraki davranış ve okul başarısına olumsuz etkisi gosterilememiş, kansere neden olduğu konusunda bir bulgu bugune kadar ortaya cıkmamıştır.

inceleme sırasında damar icine ilac verilmemektedir. Ancak, son yıllarda ozellikle karın icindeki gaza bağlı veya herhangi bir nedenle net izlenemeyen damarların incelenmesinde; damarları daha ayrıntılı ortaya cıkaran ve herhangi bir yan etkisi olmayan ilaclar da kullanılmaya başlanmıştır. Bunlara "ultrason kontrast maddesi" adı verilmektedir.

Kol ve bacak damarları
Atar ve toplar damarlardaki kireclenme (damar sertliği) plaklarına bağlı oluşan darlık, pıhtı oluşumları ve toplar damarlarda yetmezlik (varisler) olup olmadığının saptanmasını sağlar. "Ust/alt ekstremite arteriyel ve/veya venoz Doppler" incelemesi adını alır.

Karaciğeri besleyen damarlar
Siroz v.b. hastalıklarda karaciğeri besleyen damarlarda meydana gelen değişiklikleri incelemek icin kullanılır. "Portal Doppler" adını alır.

Bobreği besleyen damarlar
Diabet, hipertansiyon vb hastalıklarda bobreği besleyen damarların ne duzeyde etkilendiğini saptamak icin kullanılır. "Renal Doppler" adını alır.

Boyun damarları
Boyunda, beyine giden ana atar damar ile dallarında kireclenme plaklarına bağlı oluşan darlıkları ya da beynin arka kesimini besleyen damarların akım miktarını saptamak icin kullanılır. "Karotis ve vertebral sistem Doppler" adını alır.

Gebelerde, anneye ve fetuse ait damarlar
Son adet tarihine gore gelişme geriliği şuphesi olan fetuslerde, hipertansiyonu olan gebelerde kan akımının hızı ve ozelliği incelenerek olası anomaliler saptanır. "Obstetrik Doppler" adını alır.

Erkeklerde testisleri besleyen damarlar
Testisleri besleyen damarlarda meydana gelen duzensiz genişlemeler damarlardaki yetmezliğe bağlıdır ve erkeklerde kısırlığın onemli bir sebebidir. Bu damarlara yonelik yapılan incelemede toplar damarlardaki olası yetmezlik (varisler) saptanabilir. "Skrotal ya da testis Doppleri" adını alır.

Gozu besleyen damarlar
Diabet, hipertansiyon vb hastalıklarda goz damarlarında meydana gelen değişikleri saptar. "Goz Doppleri" adını alır.

Vucudun herhangi bir bolgesinde oluşan bir kitlenin damarlanması
Bir kitleyi (tumor) besleyen damarların olup olmaması o kitlenin iyi huylu ya da kotu huylu olduğunu saptamada onemli bir kriterdir. Kitlenin cok kanlanması bu kitlenin habis ozellik taşıdığının bir gostergesidir. "Kitleye yonelik Doppler" şeklinde adlandırılır.
draligus.com