Bronş mukozasının hava keseciklerine (alveol) kadar yapılabilen akut iltihabıdır. Tedavide antibiyotikler kullanılır.

Bronşlar solunan havayı soluk bo*rusundan akciğerlere taşıyan, dallandıkca incelerek bronşiyollere donuşen ve sonunda sayısız hava kesecikleri*ne (alveol) bağlanan borucuklardır. Bronşlardan gecerek hava kesecikleri*ne giren havadaki oksijen ince ceperli kılcal damar ağından kana gecerek do*kulara taşınır. Dokularda gercekleşen metabolizma etkinlikleri sonucunda or*taya cıkan karbon dioksit de gene kan dolaşımı yoluyla hava keseciklerinin duvarlarını kaplayan kılcal damarlara gelir. Bu acıklamadan anlaşılabileceği gibi solunum sisteminde hava kesecik*leri gaz alışverişinin gercekleşmesini, bronşlar ise hava iletimini sağlayan ya*pılardır. Bronşların ağız ve burun yo*luyla dış ortama acık olmaları, dış or*tamdaki olumsuz koşullardan onemli olcude etkilenmelerine yol acar. Bakte*riler, zararlı toz ve gaz gibi maddeler solunan havayla birlikte doğrudan bronşlara ulaşabilir. Ama bronşlar bir*cok savunma sistemiyle donatılmıştır. Yabancı maddeler burun ve yutakta ge*cişi denetleyen son derece etkili engel*leri aşmak zorundadır. Bunu başaranlar ise cok sayıda hucrenin salgısıyla bes*lenen ve bronş duvarını orterek bir set oluşturan mukus katmanıyla karşılaşır. Ayrıca titrek tuylu epitel hucrelerinden oluşan bir temizlik sistemi de vardır. Bu tuyler fırca gibi calışarak yabancı maddeleri ve mukusu surekli dışarıya doğru supurur. Ama koruyucu sistem*lerin etkinliğini azaltan koşulların orta*ya cıkması ya da bu sistemlerin aşın yuklenmesine bağlı olarak bronşlar ilti*haplanabilir. Sonucta sık sık gorulen ve genellikle onemli sayılmayan bir hastalık olan bronşit ortaya cıkar. Bu akut iltihap bronş ağacının ince dalları*na kadar ulaşıp cevre akciğer dokusuna da yayıldığında bronkopnomoniye, ya*ni bronş-akciğer iltihabına donuşmuş olur.

Akciğer İltihabı Bronş Nedenleri

Bronkopnomoni etkeni olan streptokok, stafilokok, pnomokok, ve FriedlÂnder basili gibi bakteriler tek başlarına ya da bazen birkacı bir arada bulunur.

Olguların coğunda bronş-akciğer il*tihabı, larenjit (gırtlak iltihabı) ve fa*renjit (yutak iltihabı) gibi ust solunum yollarının virus ya da bakteri kokenli iltihaplarından sonra gorulur. Ust solu*num yolu iltihaplan ise coğu kez genel hastalıklara bağlı ikincil hastalık (komplikasyon) olarak ortaya cıkar. Bu komplikasyonlar cocuklarda grip, boğ*maca, kızamık ve difteri, erişkinlerde tifo, bruselloz (Malta humması), septi*semi gibi bulaşıcı hastalıklardan, ayrıca kalp yetmezliği, zehirlenmeler ve cerra*hi girişimlerden, sonuc olarak vucudun direncini azaltan her turlu gelişmeden kaynaklanır.

Bronş-akciğer iltihabını hazırlayan etkenler:

• Uzun sure yatakta kalan hastalarda akciğerin alt loblarında kan gollenmesi.
• Ozellikle felc nedeniyle yutma zorluğu olan hastalarda bronş ağacına besin, mukus, yabancı cisim gibi mikroplu maddelerin kacması.
• Akciğerde tumor oluşumu sonucunda bronş tıkanmasına bağlı olarak bir bol*genin hava alamaması

Akciğer İltihabı Bronş Belirtileri

Bronş-akciğer iltihabı belirtileri başlan*gıcta genellikle ust solunum yollan nez*lesi ya da başka bir organ hastalığının belirtilerine benzer. Gelişen iltihap has*tanın genel durumunu bozarak ateş yuk*selmesi, yorgunluk, halsizlik, oksuruk ve bazen kanlı olabilen balgam, nabız ve solunum sayısında artış gibi belirtilere yol acar. Bazı olgularda şiddetli baş ağ*rısı, dalgınlık ya da hezeyan gibi daha ağır belirtiler gorulebilir. Bazen belirti*ler fark edilemeyecek olcude hafiftir.

Akciğer iltihabından farklı olarak bronş-akciğer iltihabı cok değişik bicim*lerde gelişebilir. Belirtileri yok denecek olcude az olan, kısa sureli cok hafif ol*guların yanı sıra akut ve ağır, uzun suren ya da yineleyen olgulara da rastlanır.

Akciğer İltihabı Bronş Tanı ve Teşhis

Tipik durumlarda bronş-akciğer iltihabı tanısı koymak son derece kolaydır. Ozellikle,
• ust solunum yollan enfeksiyonu sıra*sında duşen ateş yeniden yukselir;
• oksuruk ve balgam cıkarma başlar;
• genel durum hızla bozulur.

Bu veriler daha sonra bir akciğer fil*miyle kesinleşecek olan bronş-akciğer iltihabı olasılığını duşundurmeye yeter.

Ama tanıya ulaşmak her zaman bu kadar kolay olmaz. Ozellikle kalp has*taları, amfizem ve kronik bronşit gibi kronik solunum yolu enfeksiyonları ya da genel durumu bozan başka hastalık*ları olan yaşlılarda, ayrıca alkol bağım*lısı kişilerde farklı belirtiler ortaya cıka*bilir: Ateş hemen hemen yoktur. Buna karşılık genel durum ve dolaşım olduk*ca bozuk, nabız ve solunum sayısı art*mış, dil kuru ve kırmızıdır. Oksuruk az*dır. İştahsızlık sureklilik gosterir. Za*manında tanı konulamazsa hastalık oldurucu olabilir.

Yeni geliştirilen antibiyotikler en ağır olgularda bile bronş-akciğer iltiha*bı tedavisinde başarı oranını eskiye go*re buyuk olcude artırmıştır.

Akciğer İltihabı Bronş Hastalık Suresi

Hastalığın gecmesi icin bazen bir hafta gibi kısa bir sure yetebilir. Bazen de ge*rilemeler ve alevlenmelerle daha uzun surebilir. Alevlenmeler genellikle akci*ğerde yeni odakların enfeksiyonu sonu*cunda gelişir. En ağır durumlar, birden cok mikroba bağlı olarak ortaya cıkar. Orneğin, nezle virusu ile stafilokok ya da streptokok gibi bakterilerin birlikte bulunması hastalığı ağırlaştırır.

Antibiyotik tedavisiyle iyileşmenin sağlandığı olgularda hastalık belirtileri bir ya da iki gun sonra hafifler ve ateş gi*derek duşer. Buna karşılık yapısal bo*zukluklar daha yavaş duzelir. Muayene*de akciğer dinlenirken duyulan hırıltılı sesler uzunca bir sure daha surer. Radyo*lojik incelemede hastalık belirtilerinin gerilemesi ve kaybolması da birkac haf*tayı bulur. Muayene ve radyolojik ince*leme sonuclarının bu kadar gec duzelme*sinin nedeni, akciğerdeki iltihap odaklarının yavaş iyileşmesinden kaynaklanır. Gercekten de, antibiyotikler yalnız en*feksiyondan sorumlu bakterileri yok eder. Ama bronş-akciğer iltihabının te*mizlenmesini cabuklaştırıcı bir etki yap*mazlar. Bu nedenle ateş ve oksuruk be*lirtilerinin kaybolmasına bakarak antibi*yotik tedavisinin kesilmesi, dokularda yeniden bakteri uremesine yol acabilir.

Yetersiz ya da yanlış tedavi uygu*lanmış olgularda yeni komplikasyonlar, ozellikle de akciğer zarı iltihaplanması gorulebilir. Bu arada ateş, oksuruk, bal*gam cıkarma, solunum gucluğu gibi be*lirtiler de surer. Ender olarak hastalık uzun bir zamana yayılarak kronikleşebilir.

Kronik olgularda, hastalık etkenini kesin bicimde ortaya cıkaracak tanı yontemleri kullanılmalıdır. Boylece te*davinin etkisi yeniden gozden gecirile*rek en uygun antibiyotik secimi yapılır.

Akciğer İltihabı Bronş Tedavisi, Tedavi

Antibiyotikler. Bronş-akciğer iltihabı tedavisinin temeli antibiyotiklere dayanır. Bu tedavi hastada enfeksiyon etkeni ya da etkenlerinin bakteri kulturu yapı*larak ortaya cıkarılması, sonra da antibiyogram ile bu bakterilerin duyarlı ol*duğu antibiyotiklerin saptanması saye*sinde daha başarılı bicimde yurutulur. Yapılacak incelemeler icin oksurukle atılan balgamdan alınacak ornek genel*likle hastalık etkeni olmayan başka mikroplarla da bulaşık olduğundan doğ*ru tanıya ulaşmada buyuk zorluk yara*tır. Bu nedenle bazı ozel yontemlerin uygulanması gerekecektir.

Balgamda bulunması kacınılmaz olan yanıltıcı bakterilerden kurtulmak icin incelenecek orneğin doğrudan bronşlardan alınması gerekebilir. Bronkoskop gibi bronşlara uzatılan aletlerin kullanıldığı bu işlem kronik bronşitli hastalara uygulanır. Akut durumlarda ise hem hastanın genel durumunun cok bozuk olması nedeniyle, hem de antibi*yotik tedavisine hemen başlanması gerektiğinden uzun zaman alan inceleme*lere girişilemez. Akut bronş-akciğer za*rı iltihabında antibiyotik tedavisine baş*lanmasına karşın hastalık gerilemezse, yukarıda sozu edilen ozgun antibiyotiği belirleme işlemi zorunlu hale gelir. Aşağıdaki veriler genel olarak antibiyo*tik tedavisini yonlendirebilecek yeterli*liktedir.

• Hastanın ozgecmişi. Hastanın daha onceki sağlık durumuna ilişkin olarak kendisinin ya da yakınlarının anlattıkla*rı.

• Epidemiyolojik durum. Toplumda yaygın enfeksiyon etkeni olan ya da en azından hastaneye gelen olgularda sap*tanan bakteri turlerinin bilinmesi. Bu bakterilerin ceşitli antibiyotiklere karşı duyarlılığının saptanması.

• Belirtiler ve bu belirtilerin şiddeti. Bu veriler temel alınarak, ozellikle ağır gidişli olgularda ve genel durumu bo*zuk hastalarda tanı konur konmaz bak*terilere karşı tedaviye hemen başlanabi*lir.
Başka yardımcı ilaclar. Akut bronş-akciğer iltihabının tedavisinde antibiyotikler dışında, merkez sinir sis*temini uyaran, kalp ve dolaşımı guc*lendirici, oksuruk giderici ilaclar, vita*minler kullanılır. Ayrıca dinlenme, iyi havalandırılmış ve ısıtılmış ortamlarda bulunma, besleyici, ama kolay sindirilebilen yiyecekleri yeme gibi genel sağlık ve beslenmeyle ilgili onlemler alınır.

Bilmek İstedikleriniz

Akciğerlerin genel ozellikleri nelerdir?

İnsanların goğus boşluğunda biri sağa, oburu sola yerleşmiş iki akci*ğer vardır. Bunların ustunu akciğer zan (plevra) orter. Sungersi, esnek ve kabaca koni bicimindedirler. Her birinin tepesi daralarak yuvarlaklaşırken tabam geniş bir yuzey oluşturur. Renkleri cocukta grimsi be*yaz, yaşlılarda solunumla alınarak biriken yabancı maddeler nedeniyle daha koyu renklidir.

Solunumla akciğere giren havanın ozelliği nasıl olmalıdır?

Hava bileşiminin onemi ozellikle solunum yolu hastalıklarında ve alerjik durumlarda iyice ortaya cıkar. Havadaki oksijen, karbon dioksit, azot ve su buharı oranlarının surekli uygun duzeylerde olması ge*rekir. Havanın ısısı da değişmemelidir. Ayrıca hava toz, cicek tozu, bakteri, mantar sporları gibi yabancı maddelerden olabildiğince arın*mış olmalıdır.

Solunum sisteminde bu tur yabancı maddeleri temizleyebilecek bir mekanizma var mıdır?

Burnun on bolumundeki kıllar, ozelleşmiş hucrelerin salgılarıyla bes*lenen mukoza katmanı, tuylu epitel hucreleri ve hastalık yapıcı etken*lerin lenf dolaşımıyla uzaklaştırılması solunan havadaki yabancı maddelere karşı onemli korunma mekanizmalarını oluşturur.

İklim ve cevre koşulları solunum surecini olumsuz etkileyerek bronş-akciğer hastalıklarının oluşmasını kolaylaştırabilir mi?

İnsanlar icin en uygun iklim koşullarım belirlemek oldukca zordur. Ama insanların genellikle kendilerini sıcak bir ortamda soğuk bir orta*ma gore daha iyi hissettikleri de bir gercektir. Araştırmalar, ruhsal ve fiziksel etkinlikler icin en uygun sıcaklığın 4°C-21°C arasında değişti*ğini gostermektedir. Sonuc olarak, hızlı sıcaklık değişimleri ve vucu*dun hızla soğuması gibi ortamın ısısıyla ilişkili değişikliklerin, aşın si*gara icmenin ve aşın hava kirliliğinin sağlık koşullan uzerinde olum*suz etki yaptığı, bu gibi etkenlerin solunum yollan enfeksiyonlarının başlıca hazırlayıcı oğeleri olduğu soylenebilir.

Hava sıcaklığındaki hızlı değişmeler, hava kirliliği ve aşırı sigara icme neden akciğer ve solunum yolu hastalıklarına yol acar?

Butun bu etkenler organizmanın savunma gucunu azaltarak mikropla*ra solunum sisteminde coğalıp hastalık yapma fırsatı vermektedir.

Alkol bronş-akciğer hastalıklarına olan yatkınlığı artırır mı?

Alkolun kuşkusuz boyle bir etkisi vardır. Bu etki hem doğrudan solu*num reflekslerini, hem de organizmanın enfeksiyonlara verdiği yanıtı zayıflatmasından kaynaklanır