Ergonomi nedir?
Ergonomi; "calışılan ve yaşanan cevrenin insan ozelliklerine uygun olarak tasarımlanması calışması" disiplini veya
"insan ile calışma yeri cevresi arasındaki ilişkinin bilimsel incelenmesi" olarak tanımlanabilir.

Ergonomi, batı ulkelerinde Ergonomics (ergonomi), ABD’de ise Human Factors Engineering (İnsan Faktorleri Muhendisliği), TDK’a gore “İşbilim” adları ile anılmaktadır.
Ergonomi, insanların anatomik ve antropometrik ozelliklerini, fiziksel kapasitelerini ve toleranslarını goz onune alarak, endustriyel iş ortamındaki tum faktorlerin etkisi ile olabilecek organik ve psiko-sosyal stresler karşısında, sistem verimliliği ve insan-makine-cevre uyumunun temel yasalarını ortaya koymaya calışan disiplinli bir araştırma geliştirme aracıdır.

İş Tasarımı
 İş tasarımı, iş ve insan unsurlarını en uygun bicimde birleştirmek amacıyla işin iceriğinin, işe ilişkin odullerin ve işin niteliklerinin ceşitli şekillerde duzenlenmesidir.
 Bu duzenlemeler, iş kolaylaştırma, iş rotasyonu, iş genişletmesi, iş zenginleştirmesi, kalite cemberi, bağımsız calışma grupları şeklinde olabilir.
 İnsan-makine sistemine ergonomik yaklaşım.
THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi.


Ergonomi konusu gereği, bireyin işinde daha verimli olabilmesi icin;
 Sağlık ve guvenlik icinde calışması,
 İşin, insanın antropometrik olculerine, beden gucune ve kişisel ozelliklerine uygun olarak tasarlanması, THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi.
 Her turlu arac, makine ve donanımın insan yeteneklerine uygun bicimde tasarımlanması,
 Psiko-sosyal acıdan olumlu bir iş ortamının yaratılması ve calışma yaşamının insana onem vermesi gibi işlevleri yerine getirir.




Ergonominin amacları
 İşci sağlığı ve iş guvenliğinin sağlanması
 İşgucu kayıplarının onlenmesi
 Yorulmanın ve iş stresinin azaltılması
 İş kazaları ve mesleki risklerin minimizasyonu
 Verimlilik ve kalitenin yukseltilmesi

Sistemin iyi işlemesi icin dikkate alınması gereken hususlardan en onemlileri şunlardır;
 Makine uzerindeki kontrol cihazları, insanların bunları en kolay ve rahat kullanabileceği şekil ve konumda olmalıdır.
 İnsanlar, gostergelerden yararlanarak edindiği bilgileri iyi değerlendirip uygun kararlar alabilecek durum ve konumda olmalıdır. Bunun on koşulu, işe fizyolojik uygunluk, uygun psiko-sosyal ortam ve yeterli iş eğitimidir.
 Makinenin işlemesi ile ilgili bilgiler calışana doğru, eksiksiz ve en kolay yoldan iletilmeli, insan bilgileri alırken ayrıca caba harcamamalıdır. THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi.

Ergonominin uc temel hedefi
Konfor

Refah

Verimlilik

İnsan, teknoloji ve iş arasındaki etkileşim icin;
 İnsan kapasitesinin genişletilmesi,
 İnsan yeteneklerinin yararlı hale getirilmesi,
 İnsan eylemlerinin kolaylaştırılması ve
 Aşırı veya yetersiz yuklenmenin onlenmesi
gerekmektedir.


Ergonominin orijini, gelişimi ve uygulama alanları
ERGONOMİ
Anatomi Antropometri Endustri muhendisliği
Ortopedi Biyomekanik Biyo-muhendislik
Fizyoloji İş fizyolojisi Sistem muhendisliği
Tıp Endustriyel hijyen Guvenlik muhendisliği
Psikoloji Yonetim Askeri (savaş) muh.
Sosyoloji İşgucu ilişkileri Bilgisayar destekli tasarım (CAD)

Turkiye’de ergonominin gelişimi
 Turkiye’de konu oldukca yeni sayılır. Ergonomi fikri, dolaylı bicimde de olsa, ilkonce Ankara Universitesi Ziraat Fakultesi’nde “Ziraatta Canlı Kuvvet Kaynakları” kursusunun kurulması ile konu edilmeye başlanmıştır.1969 yılına kadar bu kursude genellikle mekanik kuvvet kaynakları uzerinde calışılmış ve Suleyman Kadayıfcılar’ın başlattığı bu calışmalar Dincer’in “İnsan Emeği ve Ziraattaki Produktivitesi”, “Calışma Şekli ve Kas Yorgunluğu” yapıtları ile insan faktoru konusunu da uğraş alanı icine almıştır.
Turkiye’de …
 Ulkemizde ergonominin gelişiminde Milli Produktivite Merkezi’nin (MPM) onemli katkıları olmuştur. Kurumca duzenlenen “ergonomi”, “işyerlerinde fiziksel ortamın iyileştirilmesi”, “endustri muhendisliğinin işletmelere katkısı” gibi seminerlerde, ergonomi duşuncesinin vurgulanması yanı sıra, MPM uzmanlarından G. İncir tarafından hazırlanarak, Kurumca yayınlanan “endustriyel işyerlerinde cevre koşullarının etkileri (1976)” ve “ergonomi (1980)” kitapları da yararlı kaynaklar olarak, kısır olan ergonomi literaturune onculuk etmişlerdir. Yine MPM tarafından basılmış N. Erkan tarafından (1992) Turkiye’de en kapsamlı “Ergonomi” kitabı yayınlanmıştır. Son yıllarda E. Gonen “iş ve işgucu planlaması” (1988), A.E. Ozkul ve A.S. Anagun (1996), A. Sabancı (1999), B.Ali Su (2001) ve F.C.Babalık (2005) tarafından yazılmış “ergonomi” kitapları da alandaki onemli boşlukları dolduracak niteliktedir. C.Guler’in editorluğunde (2004) yayınlanan “sağlık boyutuyla ergonomi” kitabı da ergonominin uygulama alanları ile ilgili ceşitli konuları icermektedir. THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi.

Ergonomi Kongreleri
 Milli Produktivite Merkezi 1987 yılında, İstanbul Teknik Universitesi işbirliği ile ilk ulusal ergonomi kongresinin toplanmasına katkılarda bulunmuştur. Bu tarihten sonra, her iki yılda bir duzenlenen “Ergonomi Kongrelerine” İTU (3), CU (2), DEU (2), ODTU (1), AU (1), PAU (1), UU (1), GAU (1) EU (1) ve KTU(1) Universitelerinin onemli bilimsel katkıları olmuştur. Sonuncusu 2008 yılında Karadeniz Teknik Universitesi tarafından duzenlenmiş olup, 15. Ulusal Ergonomi Kongresinin Selcuk Universitesi tarafından 22-24 Ekim 2009’da Konya’da duzenlenmesi planlanmıştır. Daha once iki yılda bir duzenlenen kongrelerin 2004 yılından itibaren her yıl yapılması Denizli’de karara bağlanmıştır.

DETAYLA BOĞUŞURKEN OZU KACIRMAYALIM
 Juan, motosikleti ile Meksika sınırına gelir. Arkasındaki iki buyuk cantayı goren sınır polisi şuphelenir ve icinde ne olduğunu sorar. Juan, "Yalnızca kum" diye yanıt verince polis, "Ac bakalım cantaları" der. Juan cantaları acar, polis didik didik kontrol etmesine rağmen kumdan başka bir şey bulamaz cantada Bununla yetinmeyen polis, gece yarısına kadar kumu her tur tahlilden gecirtir, ancak saf kumdan başka bir şey yoktur! polis, cantalarını Juan'a geri verir ve sınırdan gecmesine izin verir. Ertesi gun Juan Motosikletinin arkasında iki buyuk cantayla tekrar sınırda belirir. Polis Juan'ı gene durdurur, didik didik arar, bir şey bulamaz ve Juan'ı serbest bırakmak zorunda kalır. Bu olay, polis emekli olana dek yıllarca devam eder !
 Bir gun emekli polis Meksika'da bir barda otururken Juan'ın iceri girdiğini gorur ve derhal yakasına yapışır; "Senin yıllardır bir şeyler kacırdığından eminim. Cıldıracağım. Geceleri uyku uyuyamıyordum senin yuzunden. Lutfen anlat bana ne kacırdığını. Aramızda kalacağından emin olabilirsin." Juan gulumseyerek yanıtlar, "Motosiklet"

ERGONOMİ
BOLUM III
“İnsan vucudu ve hareketleri”
 İnsan vucudu ve hareketleri
Kemikler
 İnsan iskeletinde ceşitli kısımların hareket etmesine olanak verecek bir şekilde, eklemlerle bağlanmış 206 kemik bulunur. İnsanların iş yapmasında doğrudan gorev alan kollar ve bacaklarda uzun kemikler yer alır. Uzun kemikler arasında el ve ayak parmakları gibi kısa goruntulu olanlar da vardır.
Eklemler
 Eklemler hareketliliklerine gore sınıflandırıldığında uce ayrılırlar; Fibroz (oynamayan eklemler), kartilajinoz (yarı oynar eklemler) ve sinoviyal (oynar eklemler). THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi.
 Kemikler arasındaki ceşitli eklemlerden ergonomik yaklaşım acısından onemli olanlar sinoviyal eklemler ve kıkırdak (fibro-elastik kıkırdak) destekli kartilajinoz eklemlerdir. Kartilajinoz eklemler omurlar arasında gorulur. Sinoviyal eklemlerde eklem başlarını kaplayan kıkırdak doku ve bunun uzerini orten sert eklem yuzu, eklem kapsulu tarafından yerinde tutulur.
 Eklem hareketleri
 Eklem hareketlerinin boyutları
 Ayakta duran bir insanın kolları yana sarkık ve el ayası da vucuduna donuk duruşta, kolunu yandan omuz yuksekliğine kaldırması abduksiyon,
 Yana kaldırılmış kolun aşağı indirilerek govdeye yaklaştırılması adduksiyon olarak ifade edilir.
 Kolun omuz yuksekliğinin ustunde acısal bir hareket yapması elevasyon olarak tanımlanır.
 Kolun onden omuz yuksekliğine kaldırılması fleksiyon ve
 Aksi doğrultuda hareketi ise ekstansiyon olarak bilinir.
 Aslında her turlu bukme hareketi fleksiyon, germe hareketi ise ekstansiyondur.
 Eklemlerdeki germe hareketi zorlanarak yapılıyorsa buna hiperekstansiyon denir. THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi.

 Eklem hareketlerinin boyutları
 Başın boyun arkası eklemlerini calıştırarak, sağa veya sola dondurulmesi rotasyon,
 Boynun one bukulmesi ise fleksiyondur.
 El bileğinin bukulmesi ile avuc ici doğrultusunda bukulmesi palmer fleksiyon,
 Aksi yonde ve elin sırt kısmına doğru bukulmesi ise dorsifleksiyon terimi ile ifade edilir.
 Alt kolun kendi ekseni etrafında dondurulerek, avuc icinin yukarıya dondurulmesi supinasyon ve
 Aynı eksen etrafında dondurulerek avuc icinin aşağıya bakacak şekilde cevrilmesi pronasyon olarak bilinir.
 Baş hareketleri
 Baş rotasyon hareketleri dikkate alındığı zaman, sağa veya sola donuşlerin acısal ortalamasının 55o olduğu gorulur.
 Başın sağa ve sola donuşu şuphesiz, boyun omurlarının işlekliği ve boyundaki kas ve bağ dokularının esnekliğine bağlıdır.
 Govde ve ust taraf hareketleri
 Govdenin sağa ve sola donuş hareketleri 40° civarındadır.
 Ozellikle, govdenin one bukulu duruşunda, sağa ve sola dondurme hareketleri ve kuvvet gerektiren kas zorlamaları yapmak sakıncalıdır. THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi.
 Bu tur zorlamalarda kalıcı sakatlıklara neden olan eklem zedelenmeleri gorulebilir.
 Govde ve ust taraf hareketleri
 Omuz hareketleri
 Omuz eklemi hareketlerine dirsek ve el bileği hareketleri de katıldığında, govde etrafında geniş bir erişme alanı oluşur. Normalde kolların duruşu omuzdan sarkık ve avuc ici govdeye donuk bir duruştur.
 Oturan bir insanın rahat calışma pozisyonu ise kolun dirsekten 90o bukulu, alttan desteklenmiş ve parmakların hafifce bukulu ve avuc iclerinin de birbirine donuk bulunduğu bir duruştur.
 Alt taraf hareketleri
 …
 Ayakta duran bir insanın bir kontrol pedalı uzerinde yaratabileceği kuvvet kişinin ağırlığı ile bağlantılı olduğu gibi, ayak pedallarının yerleştirme alanı da sınırlıdır. THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi.
 Oturan bir operatorun sırt bolgesine iyi bir destek sağlandığında, diz ve kalca acılarının farklı değerlerinde, oldukca onemli olculerde kuvvet uygulanabilir.
 Orneğin; otururken, dizin 165°'lik bir acı icinde tutuluşunda, ayak pedalına 350 kg kadar kuvvet uygulanabilmektedir. Dizin acısı değiştikce bu kuvvet azalır.
 Hareket alanlarının sınırlanmasında, kemiklerin konumu ve eklem cevresindeki kaslar ve bağlar onemli rol oynar.
 Maksimum kavrama noktaları
 İnsanların ust etraf boyutları ve eklemlerinin işlekliği ile orantılı olan maksimum kavrama noktaları, ergonomik yaklaşıma bir ornek teşkil eder ve endustriyel pratik acısından da onemli tasarım boyutlarını ortaya koyar.
 Fiziki bir iş yapan insanın anatomik yapı ozelliklerine uygun hareketler yapması ve biyomekanik ozelliklerinin gozetilmesi, ceşitli zorlanma ve sakatlanmaların onlenmesi acısından olduğu kadar, insan vucudundan optimal verim sağlamak acısından da onemlidir.
 Yuk taşıma ve duruş şekli
Yukun sırtta taşınması:
 Sırtta taşınan yuklerin ağırlığı arttıkca, one eğilme ve dizlerde de giderek artan bir gerilme halinin oluştuğu bilinmektedir. THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi.
 Anatomik acıdan onemli değişiklikler ancak, rahatca kaldırılabilen belli bir ağırlığı aştığında ortaya cıkmaktadır.
 Ayrıca, yuk omuzdan bele doğru inmeye başladığında, govdenin one eğilmesi de artmaktadır. Gercekte, yuk karşısında değişen govde eğimi, biyomekanik acıdan, ağırlık merkezinin yer ve konumunu korumaya yonelik bir uyumdur.
 Onemli olan, insan anatomik ozelliklerine gore kas, bağ ve eklem dokularına zarar vermeyecek yuk ağırlığını belirlemektir.
 Bu konuda Dunya Calışma Orgutu’nun (ILO) "taşınabilir maksimum yuk" kararları olduğu gibi, her ulkenin de kabul ettiği yuk ağırlıkları vardır.
 Yuk taşıma ve duruş şekli THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi.

Bir yuku kaldırmak:
 Govdenin pozisyonu ve ceşitli anatomik bolgelerin bu hareketlerden etkilenmesi;
1. kaldırılan yukun ağırlığına,
2. yukun kaldırıldığı yuksekliğe ve
3. tutuş pozisyonlarına da bağlıdır.
 Yerdeki bir yuku kaldırmak icin ilk yapılan hareketler, govde gerici kaslarının tam olarak gevşetilmesi ve boylece govdenin one bukulmesi ile başlar. THERAPIUM Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi.
 Yuk kaldırılırken, omurgayı dikleştiren kaslar kuvvetle kasılarak, govdenin tam dikleştiği noktaya kadar, giderek azalan kas eforu ile calışırlar.
 Sakıncalı yuk kaldırma
 Yuk kaldırmada doğru hareketler
 Gunumuze kadar yapılan calışmalar, yuk kaldırmada, fonksiyonel anatomi acısından zayıf olan bel kasları yerine, daha kuvvetli ve biyo-mekanik bakımda da daha avantajlı olan bacak kaslarının kullanılması gerektiğini ortaya cıkarmıştır.
 Govdenin olabildiği olculerde dik kalmasına olanak verecek bir şekilde, dizleri bukerek yuklere yaklaşmak ve bacakların gucu ile yuk kaldırmak, endustrilerde ilk oğretilen biyo-mekanik prensiplerden biridir.
 Yuk kaldırmada doğru ve yanlış hareketler
 Yuk kaldırmada doğru ve yanlış hareketler