BOBREK HASTALIKLARININ BELİRTİ VE BULGULARI
UREMİ - BOBREK YETMEZLİĞİBobrekler bel omurlarının iki yanında yer alan vucutta cift olarak bulunan ve kandaki istenmeyen zehirli maddeleri idrar yoluyla uzaklaştırılmasını sağlayan bir cift organdır. 2 milyon civarında nefron adı verilen suzme unitesi mevcuttur. Bunların sayısı yaşlanmayla birlikte doğal olarak azalır. Kalbin dakikada pompaladığı 5-6 litre kanın 1/5′i bobreklerce filtre edilir. Bobrekler vucudun sıvı-iyon dengesini, asit-baz dengesini, kan basıncı(Tansiyon)nın surdurulebilirliğini ve vucuttaki kimyasal reaksiyonlar sonucu oluşan ve vucut icin zararlı olan zehirli maddelerin atılmasını sağlar. Bobrekler ayrıca kan yapımı ve kemik mineral yapısı ile ilgili hormonlar başta olmak uzere daha bir cok hormonun yapım ve yıkım yeridir. Butun bunlardan bobreklerin vucut icin hayati onem taşıyan ve yuruttuğu fonksiyonlar sekteye uğradığı takdirde hayati risk doğuran organlar olduğu anlaşılır. Bobreklerden gecen kan filtre edilip organizma icin yararlı olan maddeler tekrar kana verilerek, vucuttan uzaklaştırılması zorunlu olan zehirli maddeler idrarı oluşturur. İdrar idrar yolları ile once mesanede toplanır, daha sonra da işeme yoluyla da dışarı atılır.
Bobrek hastalıklarının coğu bilinenin aksine son derece sinsi ve ağrısız seyreder. Halk arasında genel olarak idrarın kanlı gelmesi, idrar yaparken yanma ve acıma, belin iki veya tek tarafında yan ağrıları bobrek hastalığı belirtisi olarak bilinir. Bobreklerin işlevlerinin azalması veya kaybolması, ani başlangıclı (Akut) veya yıllar icerisinde sessizce (Kronik) oluşabilir. Kandaki atık maddelerin atılamayıp birikmesi sonucu butun organları etkileyen ve komaya kadar gidebilen bir zehirlenme tablosu meydana gelir.
Bobrek hastalıklarının başlıcaları ;
Akut veya kronik bobrek iltihabı olarak bilinen Nefritler
Taş hastalıkları
Ailesel kistik hastalık
İdrar yolları iltihapları
Tumorleri
İdrar yollarının daralması veya tıkanması (Prostat buyumesi)
Kalıtımsal bazı bobrek hastalıkları
Damarsal bobrek hastalıkları
Gebelik zehirlenmesi
Romatizmal hastalıklar sonucu oluşan bobrek hastalıkları
Viral Hepatit (B,C)ve diğer enfeksiyonlara bağlı oluşan bobrek hastalıkları
Hipertansiyon ve Diabet (Şeker) Hastalığı gibi sistemik hastalıklara bağlı bobrek hastalıkları
İlaclara bağlı oluşan bobrek hastalıkları
şeklinde sıralanabilir.
Bunların oluşturacağı klinik belirti ve bulgular ise hastalığı oluşturan etmene gore farklılıklar gosterir. İdrar yollarında akımın engellenmesi ve iltihaplanma dışında bobrek hastalıklarında ağrı sık gorulmez. Buna karşılık bulantı, kusma, halsizlik, iştahsızlık, inatcı kaşıntı, cok su icme, gunluk idrar miktarında azalma veya aşırı miktarda idrar yapma, cildin sarımsı-kahverengi renk alması, cabuk yorulma, carpıntı, nefes darlığı, işitme zorluğu veya sağırlık, ani ve surekli tansiyon yukselmeleri, goz kapaklarında ve ayaklarda daha belirgin olmak uzere tum vucutta su birikmesi(odem), sık idrara cıkma, ağrılı idrar yapma, kanlı idrar, bulanık idrar, gece birden fazla idrara kalkma, kişilik değişiklikleri ile başlayan saldırganlık, bilinc bulanıklığı ve komaya kadar uzanan şuur ve davranış değişiklikleri, havale gecirme(Konvulsiyon), ozellikle cocuklarda gece idrar kacırmaları ve gelişme gerilikleri saptanabilir.
Yukarıda belirtilen bulguların buyuk bir kısmı başka hastalıklarda da rastlanır. Bu sebeple bu bulguların başka hastalıklardan değil de bobrekten kaynaklandığının ilgili hekimlerce tetkik edilmesi gerekir. Bir bobrek hastalığına işaret eden klinik bulgular ise anemi(kansızlık), yuksek tansiyon, odem, idrarın bol fakat yoğunluğunun duşuk bulunması, idrarda kan ve iltihap hucreleri ve protein(Albumin) saptanması, kanda kan ure ve kreatinin değerlerinin yuksek bulunması(Uremi), kan albumin duzeyinin duşuk bulunması, urikasit yuksekliği, kanın cokme hızının(Sedimentasyon) artışı, kanda asitli maddelerin yuksek olculmesi (Asidoz) , kalp buyumesi, akciğerde su toplanması, idrar miktarının gunluk 400 ml. altına duşmesi, kanda Hepatit B ve C virusu saptanması, derinin kuruması ve renk değişimi gibi muayene bulgularına rastlanır. İlgili hekimler Nefrologlar , Dahiliye uzmanları veya Urologlarca kanın biyokimyasal tetkikleri yapılarak bazı maddelerin artma veya azalma olup olmadığı araştırılır. Bobreklerin Ultrasonografik incelenmesi ile bobreklerde yapısal bir değişiklik olup olmadığı, bobrek boyutlarının kuculup kuculmediği incelenir. Gerekirse ilaclı tetkikler yapılır. Basit bir idrar tetkiki incelemesi ve Ultrasonografik tetkik ile kanın biyokimyasal incelemeleri 1.basamak tetkik aşamasını oluşturur. 2.Aşamada bobreklerin suzme oranı 24 saatlik idrar toplanarak hesaplanır. Bobrek fonksiyonlarında ne kadar kayıp olduğu ve bobrek fonksiyonlarındaki bozulmaların akut mu yoksa kronik mi olduğu ayırt edilerek saptanan hastalık turune gore spesifik tedavisine yonelinir. Yuksek tansiyon, şeker hastalığı ve kalp hastalıkları bobrek hastalıklarını başlatabildiği gibi, bobrek hastalıklarının kendisi de kalp akciğer hastalıklarına ve yuksek tansiyona yol acabilir. Eğer bobrek fonksiyonları kalıcı olarak kaybedilirse, omur boyu diyaliz (Suni bobrek)makinaları ile tedavi edilmesi gerekebilir. Her turlu hastalıkta olduğu gibi bobrek hastalıklarında da şikayetler oluşmadan veya başlangıcında periyodik tetkikler buyuk onem taşımaktadır. Ulkemizde bilincsiz kullanılan ilac ve ozellikle ağrı kesiciler sebebiyle meydana gelen bobrek yetmezliklerinin hic de azımsanmayacak sayıda olduğunun vurgulanması yerinde olur.