Tanım:

Bazı mesleklerde ozellikle sık rastlanan bursit, eklem bolgelerinde ağrılı şişlikler olarak gorulur. Erken tanıyla tedavisi kolaydır. Bursa, bir eklemi ya da kemiği kaplayan yumuşak dokunun uzerinde oluşan ici sıvı dolu bir keseciktir. Bursit ise bu keselerden birinin iltihaplanmasıdır. Sık rastlanan bu ağrılı durum, iltihaplanma onlenmezse, akut ya da kronik bir rahatsızlığa donuşebilir.

İki tur bursa vardır. Birinci gruptakiler (anatomik bursa) kas kirişlerinin kemiklere ya da eklemlere yaslandıkları yerlerdeki surtunmeyi engelleyen, ici sıvı dolu cok kucuk keseciklerdir. Diz ekleminin cevresindeki kemiklerde bu bursalardan 15 tane vardır. İkinci turdeki bursalar, bir kemik ustundeki yumuşak dokunun surekli surtunme ya da yaralanma sonuunda ortaya cıkarlar. Sozgelimi, her gun sert bir zeminde saatlerce oturan birinin, kalca kemikleri ustunde oluşan bursalar bu turdendir.

İki bursanın da gorevi aynıdır: Kas kirişlerinin, kemik uzerinde hareket ettikleri bolgelerde basıncı onlemek. Bursit, bir bursanın kronik olarak genişlemesi ya da akut bir bicimde şişmesi durumunda ortaya cıkar. Bu hastalık, dizlere surekli basınc sonucu diz ekleminde oluşursa "diz ustu bursiti" adını alır. Herhangi bir surtunme ya da yaralanma bursanın sıvı salgılamasına, dolayısıyla da şişmeye neden olur.

Belirtiler
Akut bursitlerde, bir kemik ya da eklem uzerinde sıcak, kırmızı ve ağrılı bir şişlik gorulur. Cok şiddetli durumlarda belirtilere hareket gucluğu de eklenebilir. Bursanın şişmesine neden olan sıvı, keseyi cevreleyen hucreler tarafından salgılanır. Bu sarı renkli sıvıda, iltihaplanmanın etkisiyle kılcal damarlardan sızan kan da bulunabilir. Bakteriyel bir enfeksiyon varsa, keseici sıvısında bakteriler ve akyuvarlar da gorulur. Bunlar, kese icinde irin oluştururlar. Uzun suren (kronik) bursitler ise ya akut bursitlerin yinelenmesi ya da art arda zedelenmeler sonucunda bursanın şişmesiyle oluşur.

Bursit, tehlikeli bir hastalık değildir. Antibiyotiklerle, bursadaki bakterilerin bedene yayılmasının ve kan zehirlenmesine (septisemi) ya da veremin yayılmasına yol acmalarının onune gecilmektedir. Romatizma ve gut uzun sure tedavi edilmeyip kendi haline bırakılırsa, bedenin başka bolgelerinde tehlikeli iltihaplanmalara yol acabilir; bunun gibi, kronik bursitler de tedavi edilmezlerse cevredeki kasların, dolayısıyla eklemin zayıflamasına neden olabilirler.

Nedenleri
Bir bursanın iltihaplanma nedenleri hala tam olarak bilinememektedir. Bursit, cocuklarda ve erişkinlerde aynı oranda gorulur ama bazı insanlarda bursite yakalanma eğilimi daha fazladır. Surtunme, bursanın ortaya cıkmasına neden olabilir. Bazı meslekler ya da calışma bicimleri, bursanın gelişmesi icin elverişli koşullar yaratabilir. Sozgelimi, dirseklerini masaya yaslayarak ders calışan oğrencilerde, dizlerinin ve dirseklerinin uzerinde surunerek calışan madencilerde bursit sık gorulur. Bazen hamalların ensesinde, omurga kemiği uzerinde; sırık hamallarının enselerinde ve omuzlarında; sabahtan akşama kadar aaagah başında oturan dokuma işcilerinin kalcalarında; diz cokerek calışan bahcıvanların dizlerinde bursit olabilir. Bununla birlikte, surtunme tam bir acıklama getirmekten uzaktır. Cunku bazı insanlarda bursit, oteki insanlara oranla cok daha cabuk oluşmaktadır.

Daha ender gorulen durumlarda bursit, ya bursadaki ya da eklemlerdeki bakteriyel iltihaplanmayla ortaya cıkar. Gecmişte verem, bursitin cok bilinen bir nedeniydi. Bazı romatoit artrit durumlarında, bir eklemin cevresindeki bursa şişmekte; ender gorulen durumlarda ise bursada guta bağlı şişme gorulmektedir. Genellikle yaşlılarda gorulen dirsek bursitinin nedeni bilinmemektedir; bununla birlikte cok hızlı bir seyri vardır: Dirsekte, birkac saat icinde yumurta buyukluğunde bir şişlik oluşuverir.

Tedavi
Akut bursitin tedavisi, bursanın iltihaplı olabileceği ya da daha ender gorulen nedenlerle ortaya cıkmış olabileceği hesaba katılarak, hekim eliyle yapılmalıdır. Neden belli değilse ya da bursit surtunme ya da aşırı kullanma dolayısıyla ortaya cıkmışsa, hastalıktan etkilenmiş olan eklemin (ya da bolgenin) dinlendirilmesiyle iyileşme sağlanır. Ağrı varsa tedaviye ağrı kesiciler eklenir. Kesedeki şişkinliği azaltmak icin, romatizma tedavisinde kullanılan ilaclardan yararlanılabilir. Bakteriyel bir enfeksiyon varsa antibiyotikler kullanılmalıdır. İltihabı geriletmek icin soğuk kompresler yapılabilir. Ancak buz torbası kullanırken, etkilenmiş bolgeyi yakacak kadar soğuk olmamasına dikkat edilmelidir. Buz torbasını kaldırdıktan sonra şişkinliği azalmış olan bolge yarım saat, esnek bantla sarılmalıdır. Eğer bu yontemle şiş hafifletilirse, her dort saatte bir uygulama yinelenmelidir.

Bu basit tedavilerle iki - uc gunde duzelmeyen bursitlerde, hekime başvurmak gerekir. Doktor yerel etkili bir ağrı kesici surduğu deriden iğneyle bursanın icine girerek, kese icindeki fazla sıvıyı alır. Bu işlem, hem hastayı rahatlatır, hem de alınan sıvının biyokimya ve mikrobiyoloji laboratuvarlarında incelenmesine (sıvıda bakteri olup olmadığını anlamak icin) olanak sağlar. Doktor, keseye kortizonlu ilac da enjekte edebilir; bircok vakada kortizon tedavisi olumlu sonuclar verir. Bu tedavi yontemi bursit iyileşene kadar yinelenmelidir. Bursit, tedaviye karşın iyileşmiyorsa, kucuk bir ameliyatla, kesenin ic yuzundeki, sıvı salgılayan hucrelerin bulunduğu tabaka cıkarılır. Bu kucuk ameliyat bircok hastada tam iyileşme sağlar. Ancak yine de, cok ender olmakla birlikte ameliyattan birkac hafta sonra, aynı yerde, yeniden bursit oluştuğu gorulebilmektedir.

Akut bursitteki ağrı ve hareket gucluğunun, tedaviyle en gec on gunde gecmesi gerekir. Kese bakteriyel bir iltihaplanma sonucu oluşmuşsa, yineleme olasılığı cok enderdir. Kronik bursitte, basınc ve surtunme devam ederse hastalık yineler; dolayısıyla bursit tedavisinde ilac kadar onemli olan, gunluk yaşamdaki onlemlerdir. Diz bursitini onlemek icin yumuşak diz sargıları kullanmalı; kalca bursitini engellemek icin yastığa ve yumuşak yerlere oturulmalı; dirsek bursitine karşı dirseği sert yerlere dayamamalıdır. Bu basit onlemler bursit tedavisinde cok etkilidir. Ayak bileği bursitinde de (aşil bursiti) ayağı uzun sure dikkatli kullanmak gerekir.