Parkinson hastalığında rehabilitasyon

Rehabilitasyon, hastalık sonrası oluşan ozru ortadan kaldırmak veya mumkun olan en az duzeye indirmek, kişinin evinde, işinde ve sosyal yaşantısında kendine ve topluma yararlı olabilmesi uygulanan tıbbi, fiziksel, psikososyal ve mesleki yaklaşımlar surecidir. En onemli hedef hasta kişinin toplumsal hayata yeniden dondurulmesidir. Parkinson hastalığında gozlenen en onemli bulgular, kas ve eklemlerde sertlik (rijidite), vucut pozisyonunun one doğru eğilmesi, hareketlerin yavaşlaması ve ellerde titremedir. Bu bulgular, hastalarda hareket ve yurume gucluğu, ince el becerilerine yonelik aktivitelerde zorluk, sık duşmeler, uyku bozukluğu, yaygın ağrılar, konuşma, yutma ve solunum gucluğu gibi pek cok sorunu da beraberinde getirir.

Sonucta en onemli tehlike kişinin gunluk yaşantısında bir başka kişinin yardımına ihtiyac duyması, yani fonksiyonel bağımsızlıkta kayıptır. Bu nedenle yaşam kalitesinde onemli olcude bozulmaya neden olan hastalıkların başında sayılan parkinson hastalığının tedavisinde, fizyoterapi ve rehabilitasyon yaklaşımları, normal fonksiyonun ve bağımsızlığın devam ettirilmesi amacıyla diğer tıbbi tedavilerin yanında onemli bir yer tutmaktadır. Hastalığın bulguları ceşitlilik gosterdiği icin rehabilitasyon yaklaşımları, uzman hekimler, hemşire, fizyoterapist, konuşma terapisti, psikolog gibi icinde pek cok sağlık elemanının bulunduğu geniş bir ekip
calışmasını gerektirir. Rehabilitasyonun birinci basamağını hasta ve ailesinin en erken donemde hastalığın bulguları, ilac tedavisi ve genel tedavi prensipleri konusunda bilgilendirilmesi oluşturur. Evde duşmelerin onlenmesi, beslenme, kilo kontrolu, transferler, egzersiz tedavisi gibi konularda aile eğitiminin sağlanması ve gerekli duzenlemeler konusunda onerilerde bulunulmalıdır. Bir diğer aşama fizyoterapi yaklaşımlarıdır.
Fizyoterapistin planlayıp uygulayacağı egzersiz tedavisi, sıcak uygulamalar ve gevşeme teknikleriyle, kaslarda meydana gelen sertlikler azaltılmaya, esneklik korunmaya calışılır, boylece hareket kolaylığı sağlanır. Goğus fizyoterapisi ve solunum egzersizleri ile solunum acısından gozlenebilecek problemlerin onune gecilir, yorgunlukla mucadele edilebilir. Etkili bir denge eğitimi sık duşmelerle mucadelenin başında yer almaktadır. Hastanın yatak ici, ev ve dışarıdaki hareketlerinde kolaylaştırıcı teknikler ve emniyetli yuruyuş hasta ve ailesine oğretilir.

Yurume, bisiklete binme ve dans

Yeni tanı konmuş hastalarda henuz kalıcı sorunlar oluşmadığından daha cok koordinasyon, denge ve fiziksel uygunluk uzerinde durulabilir. Yurume, bisiklete binme, dans veya grup egzersizleri, fonksiyonelliğin gelişimi kadar sosyalizasyonun gelişimi acısından da onemlidir. Parkinson rehabilitasyonunun en onemli adımlarından biri ise iş ve uğraşı tedavisidir. İnce el becerilerine yonelik aktiviteler, yazı yazma eğitimi, yurumeye yardımcı arac ve gerecin secimi ve eğitimi, ev ici cevresel duzenlemeler ile gunluk yaşamı kolaylaştırıcı cihazlarla hastaların fonksiyonelliği arttırılmaya calışılır. Mesleki rehabilitasyon ise hastanın mevcut iş
kapasitesinin değerlendirilip, işe geri donuş icin gerekli stratejilerin kuvvetlendirilmesi ve işyerinde kolaylaştırıcı uygulamaları icerir.

Muzik eşliğinde grup tedavileri

Konuşma tedavisi ile ses, solunum kontrolu, şiddet ve hız kontrolu uzerinde odaklanılır. Ayna karşısında mimik ve dil kaslarına yonelik egzersizleri icerir. Ciğneme ve yutma fonksiyonu geliştirilmeye calışılır.

Parkinsonlu hastanın aaaaualite, hobiler, suruculuk, sosyal yaşam gibi her turlu psikososyal ihtiyaclarına danışmanlık yapılmalıdır. Muzik eşliğinde yapılan grup tedavilerinin sosyalizasyonun geliştirilmesi ve motivasyonun arttırılmasına katkısı buyuktur. Fizyoterapistlerden parkinsonlu hasta ve ailelerine birkac pratik oneri:

* Sabahları yataktan kalkmadan once kol, bacak ve govdenize esneme hareketleri uygulayın.

* Yurume sırasında ''donma'' meydana geliyorsa hastanın adım atmasını kolaylaştırmak amacıyla bir ayağınızı hastanın ayağının onune yerleştirin ve uzerinden atlamasını isteyin. Bu işlem icin ters ''L'' şeklindeki bastonlardan da faydalanabilirsiniz.

* Evde duşmeye neden olabilecek halı, kilim, eşik veya duzensiz eşyaları kaldırın.

* Ev icinde yuruyuş sırasında yere birbirine paralel cizilmiş cizgilerden yararlanın. Adım atmanın kolaylaştığını goreceksiniz.

* Egzersizleri ve yuruyuşu muzik eşliğinde yapın. Bu, ritim ve hareket duygusunu geliştirecektir. Sağlıklı gunler dileğiyle