Bebeğin ilk 4 haftasında yenidoğanla ilgili hekim grubunun yaptığı değerlendirmelerin yansıra rutin değerlendirmelerde fizyoterapi değerlendirmesi de yer almalıdır. Amac olası ozurlerin erken saptanmasının yanı sıra bebeğin gelişiminin izlenmesi ve ailelere bebeğin fiziksel gelişimi hakkında ileriye donuk bilgi vermektir.”
Bebeklerin bir ekiple değerlendirmesi son derece onemlidir. Ekipte pediatri uzmanı, pediatrik norolog, ortopedist, fizyoterapist, cocuk gelişim uzmanı, hemşire ve ilgili diğer sağlık elemanları yer almalıdır.
Yukarıda da bahsettiğim gibi son adet tarihinden sonra, 37 haftadan once doğan bebekler premature bebek olarak tanımlanmaktadır. 26 haftadan erken doğan bebeklerin yaşama şansı daha az olmasına rağmen son donemlerde geliştirilmiş olan tıbbi olanaklarla ( monitorle izleme, endotrakeal intubasyon ve respiratorle solunuma yardım, total parenteral beslenme gibi) bu şans artmıştır. Ulkemizde de bu tur servisler mevcuttur. Bebeklerin gelişiminde doğum ağırlığının da onemli bir yeri vardır.
Doğum ağırlığı 2500 gramın altında olan bebekler duşuk doğum ağırlıklı, 1500 gramın altındakiler cok duşuk doğum ağırlıklı, 1000 gramın altındaki bebekler ise ileri derecede duşuk doğum ağırlıklı olarak kabul edilmektedir. Gelişmiş ulkelerde yapılan araştırmalarda 2500 gramın altındaki yenidoğanların yaklaşık %70’ini preterm yenidoğanlar oluşturur. Ulkemizdeki calışmalarda da buna benzer sonuclar elde edilmiştir.
Premature bebeklerde, ozellikle riskli diye adlandırılan doğum yaşı ve/veya doğum ağırlığı duşuk olan bebeklerde daha cok olmak uzere tum bebeklerde kalp ve dolanım sistemine bağlı sorunlar, zor doğum sırasında oluşan asfiksi, bebeğin solunum yollarına sıvı aspirasyonu, anoksi ( oksijensiz kalma), bebeğin gec ağlaması, morarma, kan uyuşmazlığı, sarılık, akciğer problemleri, enfeksiyon, merkezi sinir sisteminin etkilenmesine bağlı olarak bazı norolojik problemler meydana gelebilmektedir. Oncelikli olarak bu bebeklerin pediatrik norolog tarafından gorulmesi gerekir. Takiben pediatrik fizyoterapist tarafından yapılan değerlendirme de gorulebilecek problemlerin erken saptanması ve dolayısıyla erken rehabilitasyonun başlamasına olanak verir ve kalıcı bozuklukların onlenmesi sağlanmış olur.
Yenidoğan bebek doğumu izleyen dakika, saat ve gunlerde vucudunun hemen tum sistemlerini iceren biyokimyasal ve fizyolojik değişiklikler ile dış ortama uyum yapmak zorunluluğundadır.
Fizyoterapi değerlendirmesi şunları kapsar; Oyku alınması
Anne oykusu
Annenin yaşı
Boyu
Gebelikten onceki tartısı
Gebelik suresince tartı artışı
Hastalıkları
Aldığı ilaclar
Gecirdiği enfeksiyonlar
Kotu alışkanlıkları
Doğum oykusu
Doğumun yapıldığı yer
Prezantasyon şekli (baş ya da makat)
Travayın (doğum eyleminin) suresi
Su kesesinin acılmasından doğuma kadar gecen sure
Amniyotik sıvı durumu (rengi, miktarı gibi)
Gobek kordonunun durumu
Plasentanın ozellikleri
Acil girişim veya ozel bakım gerektiren bir durum olup olmadığının belirlenmesi
Major veya minor bir anotomik anomali varlığının saptanması
Daha sonraki değerlendirmelere esas oluşturacak bulguların kaydedilmesiİlk değerlendirmede yenidoğanın genel durumu değerlendirilir.
Cildin rengi ve postur gozlenmelidir.
Yenidoğan normalde intrauterin yatış pozisyonunu devam ettirir ve fleksiyon posturundedir.
Ayrıntılı değerlendirmede;
Kranial sinirler,
Refleksler,
Postur ve kas tonusu,
Ekstremite deformitelerinin olup olmadığı,
Anne karnındaki pozisyona bağlı gelişebilecek deformiteler ( ozellikle boyunda gorulebilecek tortikollis, el ve ayak eklemlerinin harekeliliği ve pozisyonu, omurga )
Motor gelişim ozellikle baş kontrolu,
Emme ve beslenme durumu,
Duyu ve algılama testleri yapılır.
Gebelik doneminde, doğum sırasında ve sonrasında meydana gelebilecek problemlerde, değerlendirme oluşan tabloya gore ayrıntılandırılır.
Genetik hastalıklara bağlı gorulebilecek bozukluklar,
Kol ve bacak kemiklerindeki kırıklar,
Sinir zedelenmeleri ( Brakiyal pleksus, omurilik zedelenmesi ) ayrıca değerlendirilmelidir.
Değerlendirmelerden sonra herhangi bir norolojik problemi bulunmayan bebeklerin ailelerine,
Beslenme ve taşıma sırasındaki pozisyonlar,
Yatış sırasındaki doğru pozisyonlama,
Bebeğin motor gelişiminin donemleri, ogretilmelidir.
( Bu bilgi ailelerin bazı hareketleri erken yaptırarak eklem deformitelerine neden olmalarını onler. )
Sık gorulen,
Bebeğin erken oturtulması, bastırılması, yurutulmeye calışılması,
Tekrarlayıcı hareketlerin yapılması (devamlı zıplatma yada zıpzıp kullanılması),
Uygun olmayan yuruteclerin kullanılması ,
Uygun olmayan aykkabıların kullanılması,
Bebeğin devamlı kucakta tutulması, yuzukoyun pozisyona hic getirmeme yada devamlı aynı pozisyonda tutma, onlenmelidir.
Ailelere bebeğin normal gelişimi anlatılmalıdır. Ozellikle premature bebeklere ailelerin duzeltilmiş yaşına gore davranmaları istenmelidir.
Bunun yanında ailelerin bazı bozuklukların erken tespitine yardımcı olmak amacıyla,
1 aylık bebekte;
Surekli ağlama
Emme bozukluğu
Israrlı ve surekli kusma
Cevresinden gelen uyarılara cevap vermeme
Havale (Konvulzyon)
2 aylık bebekte
(yukarıdakilere ek olarak);
Bulunması gereken reflekslerin kaybı
Kaslarda aşırı sertlik ya da gevşeklik
3 aylık bebekte;
Gozde kayma, titreme
Bebeğin sırtustu, baş ve topuklar uzerinde yay gibi sert bir şekilde durması
Bebeğin gulmemesi, annenin yuzune bakmaması
4 aylık bebekte;
Baş kontrolunun olmaması
Gozde odaklaşmanın sağlanamaması
Elin ya da ellerin baş parmak icte kalacak şekilde yumruk halinde tutulması
Kaybolması gereken reflekslerin devam etmesi
8 aylık bebekte;
Donme ve oturma aktivitelerinin olmaması
El-goz koordinasyonunun yokluğu
Tekme atarken iki bacağın da itilmesi
Bebeğin bacaklarını uzatarak oturduğu pozisyonda vucudunun one eğilmesi, bacakların birbiri uzerine binmesi
10 aylık bebekte;
Emeklemenin olmaması ya da her iki ayağın birden cekilerek, sıcrar tarzda emekleme
Ayağa kalkmada zorluk
İsmi ile cağrılınca tepki vermemesi
Ağızdan salya akması
Verilen yiyeceği ağzına almaması ya da ağzına goturememesi
1 yaşındaki bebekte;
Tutunarak yuruyememesi
Parmak ucuna basarak yurume
belirtileri gozlendiği durumlarda derhal doktora başvurmaları soylenmelidir.
Bebek yuruyene kadar, en fazla 3 aylık aralarla rutin fizyoterapist kontrolu sağlanmalıdır.
Herhangi bir bozukluk durmunda fizyoterapi yaklaşımı tamamen değişmektedir.
Teşhisden sonra, olabilecek en kısa zamanda rehabilitasyona başlanmalıdır