Tumor, kitle manasına gelen bir terimdir. Halkımız arasında tumor denince kanser akla gelmektedir. Ancak tumor daha geniş kapsamlı bir tabir olup iyi huylu kitleleri de icerir. Goz bolgesinde iyi huylu kitlelere cok sık rastlanır. Bunların bazıları kesin tanı icin bazıları da estetik kaygılarla cıkarılırlar. Bazısı ise takibe bırakılabilir. Fakat kotu huylu bir tumorden şupheleniliyorsa estetik kaygıların ikinci plana bırakılarak tedavi planının yapılması gerekir. Aşağıda goze ait iyi ve kotu huylu tumorleri konumlarına gore inceleyeceğiz.

Goz kapağı tumorleri

Nevus

Halk arasında "ben" olarak bilinir. Goz kapağı nevusları sık gorulen iyi huylu tumorlerdendir. Doğumda daha acık renklidirler, zamanla koyulaşırlar. Nadiren kotu huylu bir tumore donebilirler. Gorunuş bozukluğu yapan veya kotu huylu tumor şuphesi uyandıran nevuslar cerrahi olarak cıkartılır.

Siğil (verru)

Daha cok kapak kenarında olurlar, saplı ya da sapsızdırlar. Viruslerden ileri geldikleri duşunulmektedir. Cerrahi olarak kolayca alınabilir.

Moluskum kontagiozum

Kapak kenarında kucuk, duz, simetrik ve ortası cukur lezyonlar olarak gorulurler. Konjunktivaya dokuldukleri takdirde iltihap oluşturabilirler. Cerrahi yontemle kolayca tedavi edilirler.

Ksantelazma

Ozellikle goz kapaklarının burun tarafında kalan kısmında sarı ve puruzlu lezyonlar olarak gorulurler. Yağ toplanması sonucu gelişir. Kan yağ duzeyinin fazlalığı ile ilişkili olabilir. Ameliyatla cıkarılabilir, ancak tekrar edebilir.

Hemanjiom

Genellikle doğuştan olur, iyi huylu damar tumorudur. Mavi, mor veya kırmızı renkte olabilirler. Yaş ilerledikce genellikle kendiliğinden kuculurler. Bu nedenle tumor fazla buyuk değilse ve goz tembelliği riski oluşturmuyorsa tedavi gerekmez.

Keratoz

Fazla kabarıklık yapmayan ve yuzeyi pullu gibi gorunen lezyonlar oluşturur. Coğunlukla sutlu kahve rengindedir. Acık havada yaşayanlarda ve guneşte korumasız kalanlarda sık gorulur. Kotu huylu tumore donuşme riski taşır.

Kistler

Goz kapağı bolgesinde salgı yapan pek cok bez ve hucre bulunur. Bunların her birine ait kistler oluşabilir. Hemen hemen hepsi iyi huyludur.

Karsinomlar

Goz kapaklarının en sık rastlanan kotu huylu tumorleridir. Erkeklerde ve 50-70 yaş arasındaki kişilerde daha sık gorulurler. Coğunlukla alt goz kapağını tutarlar. Birkac değişik tipi vardır. En cok gorulen tipi en iyi seyre sahiptir. Az gorulen tipleri daha kotu seyreder. Erken evrelerde sadece tumor dokusu cevresindeki bir miktar sağlam doku ile cıkarılır ve vucudun başka bolumlerinden nakleden cilt dokuları ile kapak onarımı yapılır. İlerlemiş karsinomlarda ışın tedavisi denenebilir ya da gozun alınmasını gerektiren cerrahi girişimler yapılabilir.

Melanom

Oldukca nadirdir. Onceden mevcut olan nevustan veya sağlam deriden gelişebilir. Renkli ve kotu huylu bir tumordur.

Kseroderma pigmentozum

Anne ve babası arasında kan bağı bulunan cocuklarda daha sık gorulen kalıtsal bir hastalıktır. Goz kapakları ve yuz derisinde guneşe cıkıldığında kızarıklıklar oluşur. Daha sonra renkli lekeler oluşur, deri kurur ve ulserler gorulur. Kotu huylu tumorler ortaya cıkar.

Orbita tumorleri

Orbita, goz kuresi ve uzerindeki dokuları icinde barındıran huni şeklindeki yapıya verilen addır. Hem yumuşak hem de sert dokularına ait tumorler gorulebilir.

Dermoid kist

Dermoid icinde sac, kıkırdak, diş, kemik gibi değişik dokuları barındıran genellikle kistik yapılı bir tumordur. Gozun dış yan kısmında yer aldığında goz yaşı bezinin tumorleri ile karıştırılabilir. Kist yırtılma ve iltihaplanma yapabilir. Ameliyatla alınır.

Hidatik kist

Ekinokok parazitinin insan dokusunda oluşturduğu kistlere daha cok karaciğer, akciğer ve beyinde rastlanır. Orbitaya nadiren yerleşir. Gozu ileri doğru iter ve ağrı yapar. Cerrahi yontemle cıkarılır.

Hemanjiom

Genclerde daha sık gorulurler. Damarlardan koken alırlar. Fazla buyume yaparlarsa gozu one doğru itebilirler. Bu durumda tedavi edilmesi gerekir.

Rabdomiyosarkom

10 yaşından kucuk cocuklarda oluşur. Hızlı buyume yapar ve kotu huyludur. Goz kuresini dışa ve aşağı doğru iter. Beyin ve akciğer gibi dokulara yayılım yapabilir. Işınlama veya cerrahi ile tedavi yapılır.

Lenfomalar

Orbitanın hem iyi hem de kotu huylu lenfoid doku tumorlerine erişkinlerde daha sık rastlanır. Ayrımlarının yapılması icin biyopsi gerekir. Bu hastaların genel bir fizik muayeneden de gecirilmesi gerekir.

Gorme siniri tumorleri

Gorme sinirindeki destekleyici hucrelerden veya kılıfından koken alırlar. Her ne kadar iyi huylu olsalarda konumları itibariyle kotu seyir gosterirler. Gorme azalması, renk gorme bozukluğu, gozun one doğru itilmesi, şaşılık ve gozde titreşme şeklinde şikayetler meydana getirirler. Cerrahi ile tum tumor dokusunun cıkarılması gerekir.

Goz yaşı bezinin iltihabi ve iltihabi olmayan tumorleri mevcuttur. İltihabi olmayan tumorler iyi veya kotu huylu olabilir. İyi huylu tumorleri de cevre dokulara yayılabildiği icin cıkartılması gerekir. Kotu huylu tumorlerinde tum goz ve cevresinin alındığı detaylı cerrahi işlemlere gerek olabilir. Orbitada yalancı tumorler de olabilir. Bunların sebebi bilinmemektedir. Klinik seyirleri cok farklılık gosterir. Tedavide yuksek doz kortizonlar uzun sureli olarak kullandırılır. Orbita bolgesine cocuklarda noroblastom ve Ewing sarkomundan, erişkinlerde ise meme ve akciğer kanserlerinden yayılım olabilir. Ayrıca komşu dokuların tumorleri de direkt yayılım gosterebilir.

Konjunktiva tumorleri

Dermoid ve lipodermoid

Orbitada olduğu gibi konjunktivada, korneada ve konjunktiva altındaki dokuda da dermoidler olabilir. Konjunktivada daha cok limbusta dış alt kadranda, ici dolu, yuvarlak veya oval, kabarıklık yapan deri adacığı gorunumundedir. Derin katları kornea veya sklera ile devam ettiği icin hareketsizdir. Cerrahi olarak cıkarılması zordur ve nuksedebilir.

Papillom

Yuzeyi purtuklu, cilek gorunumunde, pembe renkli, saplı veya sapsızdır. Kapak konjunktivasında, goz yaşı havuzu bolgesinde veya goz yaşı kesesinde gorulebilirler. Cerrahi girişimle cıkartılırlar.

Karsinom

Gozde et veya yağ toplanması şeklinde başlar. Birkac tipi vardır. Genellikle cevre dokulara yayılım gosterirler. Tedavisinde cerrahi olarak tumorun cıkarılması, dondurulması, ışın uygulanması, gozun alınması gibi secenekler vardır.

Nevuslar

Konjunktivanın en sık rastlanan tumorudur. Coğunlukla doğuştandır veya ilk 10 yaş icinde ortaya cıkar. Buluğ cağında veya hamilelikte buyume gosterir. Konjunktivanın herhangi bir yerinde kahverengi, siyah veya pembe renkli olarak gorulurler. Kotu huylu tumore donuşme riskleri cok duşuk olduğu icin genellikle takip edilirler.

Melanozis

Doğuştan melanoziste sklera, episklera, gozun renkli tabakası ve damar tabakasının melanozisi ile birlikte konjunktivanın derin katlarında yaygın renklenme gorulur. Bazılarında goz tansiyonu yukselebilir. Addison hastalığı, radyasyon sonrası ve hamilelikte edinsel melanozis gorulebilir.

Melanom

Nevuslardan ve melanozisten gelişebildikleri gibi yeni olarak da ortaya cıkabilirler. Kabarık, bazı olgularda saplı, kolaylıkla kanayan, surekli buyuyen ve cok damarlı bir tumordur. Rengi pembe veya siyah olabilir. Konjunktiva melanomları cevre dokulara yayılabildikleri gibi kan yoluyla karaciğer, kemikler ve akciğerlere de yerleşebilir.

Goz ici tumorleri

İris nevusu

İris yuzeyinde duz veya hafifce kabarık koyu pigmentli bir kitle olarak gorunur. İyi huyludur. Kucuk lekelere iris cilleri denir. Her ikisi de iris yapısında değişiklik yapmaz, ama goz bebeği kenarında bulunursa duzensizlik oluşturabilir.

İris kistleri

Kendiliklerinden olabildikleri gibi bazı etkenlerin ardından da gelişebilirler. Kendiliğinden olanlar daha cok erişkinlerde gorulur, koyu kahverengidirler ve melanomla karışabilirler. İris kistleri irisin değişik kat ve bolumlerinde bulunabilirler. Yaralanmalar, goz bebeğini kuculten ilacların uzun sure kullanımı ve parazitler iris kisti oluşturabilir.

İris melanomu

Acık renkli iris nevus ve melanom acısından risk oluşturur. İris uzerinde bazen pigmentli bazen pigmentsiz bir kabarıklık yapar. İriste renk değişimi olur. goz bebeğinde duzensizlik dikkati ceker. Kotu huylu olduğunu ayırmanın en iyi yolu takip edip buyuduğunu gormektir. Tedavide tumorun durumuna gore değişik cerrahi teknikler uygulanır.

Ksantogranulom

Coğunlukla bebeklerde gorulur. En sık iris, silier cisim, nadiren episklera, konjunktiva, kornea, koroid, goz kapakları ve orbitada yer alır. Hastaların yarısında deride de bulgular meydana gelir. İristeki tumor iyi sınırlı, sarı-gri renkte bol damarlı bir kitle olarak gorunur. Deride iyi sınırlı, kucuk, turuncu sarı renkte tek tek veya kumeler halinde ozellikle baş boyun bolgesinde yer alan kabarık lezyonlar vardır. Tekrarlayan kanamalarla goz tansiyonunu yukseltebilir.

Leyomiyom

İris uzerinde iyi sınırlı bir nodul, saplı bir polip veya duz, yaygın bir tumor şeklinde gorulur. Genellikle acık renktedir. İrisin duz kasından koken alır.

Silier cisim melanomu

İrisin gerisinde yer aldığı icin silier cisme ait tumorler gec donemde farkedilir. Gelişimi irise, koroide ve skleraya doğru olur. katarakt, glokom ve retina dekolmanı gibi sorunlar meydana getirebilir. Silier cisim melanomu nadir gorulen pekcok tumor ile karışabilir. Bunlara birbirinden ayırmak icin ultrason, manyetik rezonans goruntuleme, transiluminasyon ve ince iğne biyopsisi gibi pekcok yontem kullanılır. Tedavide cerrahi ve ışın tedavileri kullanılır.

Koroid melanomu

Koroid melanomu erişkinlerde en sık gorulen goz ici tumorudur. Sebebi tam bilinmemekle birlikte guneş ışınları ve cevresel faktorler sorumlu tutulmaktadır. Tanı konduğunda hastaların ucte birinde hicbir şikayete rastlanmaz. Diğerleri ışık cakması, sinek ucuşması, baktığı yerde bazı kısımları gorememe, goruntulerde carpıklık, goz kızarması ve ağrı gibi şikayetler belirtirler. Tanının konmasında detaylı bir muayenenin buyuk onemi vardır. Ayrıca transiluminasyon, fundus floresein anjiografi, ultrasonografi, sintigrafik incelemeler, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans goruntuleme ve biyopsi gibi incelemeler yapılabilir. Lazer, dondurma, termo terapi, ışın ve cerrahi gibi yontemler tedavi kullanılır.

Koroid nevusu

2 mm yuksekliği aşmayan tumorler genellikle nevus olarak kabul edilir. Nevuslar yıllarca değişmeden kalır. İyi huylu olmaları nedeniyle kotu huylu olan koroid melanomundan ayırt edilmeleri gerekir. Tipik nevus yılda bir, şupheli nevus altı ayda bir fotoğraf, anjiografi ve ultrason ile izlenir. Kotu huylu tumore donuşum riski duşuktur. Buyume tespit edilirse kucuk melanom gibi tedavi edilir.

Koroid hemanjiomu

Damarsal iyi huylu bir tumordur. Sınırlı veya yaygın tipte gorulur. Şikayet oluşturmazsa genellikle tedavi edilmez. Şikayet oluşturanlarda lazer ve ışın tedavisi kullanılabilir.

Goz ici aaaastatik tumorleri

İriste en sık meme, akciğer, bobrek, sindirim sistemi, tiroid ve deriden aaaastaz gorulur. Tedavide radyoterapi kullanılır. Koroid dokusuna ise kadınlarda meme, erkeklerde akciğer kanserinden aaaastaza sık rastlanır. Daha sonra bobrek, testis ve sindirim sistemi tumorleri gelir. Prostat kanseri goze nadiren aaaastaz yapar. Bu aaaastazların tedavisinde amac gozun ve gormenin korunması, ağrının giderilmesidir. Tedavide kemoterapi, ışın, lazer ve gozun alınması gibi secenekler vardır.

Retinoblastom

Retinoblastom cocukluk cağının en sık gorulen tumorudur. Diğer yaş grupları ile birlikte değerlendirildiğinde uvea melanomundan sonra ikinci sıklıkta karşılaşılan kotu huylu goz ici tumorudur. Tanı genellikle 3 yaşın altında konur. Olguların bir kısmında ailesel geciş soz konusudur. Sağlıklı birey olup bir cocuğunda retinoblastom gelişen ailenin diğer cocuklarında retinoblastom riski %5'dir. İki ya da daha cok kardeşte retinoblastom gelişmiş ise her yeni doğacak cocukta risk %50'dir. Retinoblastom nedeniyle tedavi gormuş bireyin doğacak cocuğunda risk %50'dir.

Tumorun yerleşim yerine gore goz bebeğinde beyazlık, şaşılık, glokom ve iltihap gibi belirtiler ortaya cıkabilir. Tedavi edilmediğinde retinoblastomun olumle sonuclanması kacınılmazdır. Gunumuzde modern tanı ve tedavi yontemleri ile tedavi edilebilirlik oranı %90 duzeyine ulaşmıştır. Tedavi secenekleri ışın, dondurma, lazer, kemoterapi ve cerrahidir.

Retinal astrositom

Retina sinir lifleri tabakasında coğunlukla gorme siniri başı veya kenarında yerleşir. Kitle fazla kabarık olmayıp sınırları belirgindir. Genellikle tedavi gerektirmez.

Retina hemanjiomları

Uc tip olarak gorulurler. Genellikle şikayet oluşturmazlar. Şikayet oluşturdukları takdirde lazer veya dondurma gibi tedavi yontemleri tedavi edilirler.

Melanositom

Gorme siniri başının koyu kahverengi-siyah lezyonudur. Coğunlukla tesadufen farkedilen bu tumorun kotu huylu bir tumore donuşme riski cok duşuktur. Zamanla değişmediği icin tedavisi de gereksizdir.