Ozel kutlamalar, doğum gunu, yılbaşı, mezuniyet toreni ya da gencler icin hazırlanan bazı eğlencelerde alınan alkol, zamanla artıyor ve alışkanlığa donuşuyor. Gencler alkole hafif diye duşunulen birayla başlıyor. Alkol giderek daha ağır ickilerle bağımlılık halini alıyor. Peki arkadaş ortamlarında sosyal icici olarak başlanılan alkole karşı anne-babalar neler yapabilir? Cocuklarıyla hangi konuyu nasıl konuşabilir?

Ailelerimizin buyuk bir kısmı alkolden uzak duruyor ve cocuklarını da sayılamayacak kadar cok zararları olan bu zararlı alışkanlıktan korumaya calışıyor. Bununla beraber hassasiyet, toplumun butun kesimlerinde aynı değil. Bazı sosyal kesimlerde alkollu icki ve sigaraya başlama yaşı onlu yaşlara kadar duşmuş durumda. Bu konuda her ne kadar birinci derecede sorumlu olan aile olsa da, cocuklar anne babaları kadar arkadaşlarından ve arkadaşlarının ailelerinden de etkileniyor. Anne babalar bu konuda azami dikkatli davranmalı ve bilhassa cocuklarının arkadaşlarını tanımaya onem vermelidir.

Stresli, ciddi problemleri olan aile ortamı, cocuğun psikolojik durumu gibi nedenler bazı cocukların tehlikenin buyukluğunu anlayamaması ve madde bağımlılığına yatkınlığında etkili oluyor. Bazı cocuk ve gencler, arkadaşlarından "sosyal icici" kavramını oğreniyor. Anne babaları alkollu icki kullanan bazı arkadaşları kişinin arada sırada alkollu icki kullanırsa bundan etkilenmeyeceğini soyluyor ve gencler alkolun zararından emin olmayınca kendisine uzatılan alkollu bir iceceği icebiliyor. Ozellikle hayır diyemeyen cocuklar daha cok risk altında bulunuyor.

Anne babalar alkolun zararları, alkollu icecek tolerans sınırları ve alkolizmin evreleri gibi konularda bilgi sahibi olup cocuk ve genclerin de bilgi sahibi olmasını sağlamalı. Yine anne babalar cocuklarının alkol ve bağımlılık yapan maddeler hakkında bilgi sahibi olup olmadığını anlamaya calışmalı.

'NASIL OLSA YAPMAZ' DİYE DUŞUNMEYİN

Sosyal icici ne anlama geliyor?

Genelde yalnızken alkollu icki icmeyen, ama eş, dost ya da iş hayatıyla ilgili sosyal ortamlarda cevresindeki alkollu icki icenlere ayak uydurup alkollu icki kullanan kişiler icin kullanılıyor. Bu durum genelde alkole başlamanın ilk adımıdır.

Gencler alkole hangi ortamlarda, hangi tur iceceklerle başlar?

Arkadaş ortamında 'Bir bira icelim' teklifi ile doğum gunu, ozel kutlamalar, yılbaşı, mezuniyet torenleri, birebir dertleşmek icin gidilen bir mekanda arkadaşa eşlik etme durumuyla alkole başlanılıyor. En cok bira, meyve likoru ya da şarapla hafif oldukları duşuncesiyle başlanılıyor.

Alkol hangi bolgelerde daha fazla kullanılıyor?

2008 yılı Turkiye Ergen Profili Araştırması Verileri'ne gore alkolu ilk deneme ve kullanma yaşı ağırlıklı olarak 12-17 yaş aralığında gercekleşiyor. Bu yaş grubundaki genclerin yuzde 11'i yılda bir-iki kez de olsa alkol kullanıyor. Araştırmada alkol kullananların bolgelere gore dağılımına bakıldığında, alkol kullanma oranının en yuksek olduğu bolgenin (%23) Batı Marmara bolgesi olduğu tespit edilmiş. Ardından ise Ege bolgesi ve İstanbul geliyor.

Alkol, gencte ne zaman sorun olmaya başlar?

Kişiden kişiye değişen bir durum. Kişi muntazam icici ya da bağımlı olmasa da bazı kişilerde icki cok daha fazla olumsuz etki yapar. İcki icilen gunlerin ertesinde zor kalkmak, okula işe gidememek, ofke kontrolu sorunu, araba kullanırken kaza yapmak, sağlık sorunları gibi hayat kalitesini duşuren etkileri gorulur.

Alkol alan gencte hangi değişimler gorulur?

Bu durum alkol kullanımının evreleri ile alakalıdır. Daha fazla icki icen kişilerle beraber olmak istemek, daha fazla keyif almak icin daha fazla icmek yanında sucluluk duyguları, uyku sorunları, ders ya da iş başarısında duşme, aile ici iletişimde sorunlar ve alkolun yol actığı butun bozukluklar alkol alan gencte gorulen değişimlerdir.

Surekli bir icici olmak icin kac yıl icmek gerekir?

Bu durum kişiden kişiye ve icinde bulunulan ortama gore değişiyor. Muntazam icici olmak 3-4 sene icinde bağımlı olmaya goturuyor. Fakat alkolun kendisi yavaş yavaş kişiyi keyif vererek muntazam icici olmaya sevk ediyor. Kişi başlangıcta keyif almak icin duzenli olarak iciyor. Bağımlı olmaya daha yatkın kişilerin alkol miktarı giderek artıyor.

BU EVRELERE DİKKAT!

Alkol bazı kişiler icin keyif verici, rahatlatıcı bir etkiye sahip olsa da kullanan kişiye zarar verir. Ne maksatla icilirse icilsin kullanma sıklığına bağlı olarak bilhassa beyin ve sinir sistemine, goze, mide, pankreas, yemek borusu gibi sindirim sistemi organlarını tahrip eder. Kullanma sıklığı arttıkca gecici hasarlar kalıcı hasara donuşur. Kanser de alkol kullanımıyla daha fazla gorulur. Beyin ve sinir sistemindeki etkileri dolayısıyla kişi, kendisini, duygu, duşunce ve davranışlarını kontrolde zorlanır. Utanacağı davranışlarda bulunması problemin daha da buyumesine yol acar. Kişinin cabuk sarhoş olmaması, alkole toleransının fazla olması da kişiye zarar veren bir durumdur. Bu kişiler giderek daha fazla icme eğilimi gosterir. Alkol bağımlılığında kişinin yakınlarının kolayca fark edebileceği dort belirgin evre vardır.

Kronik alkolizmde hastalar alkol yuzunden ağır ruhsal, bedensel ve sosyal zararlara uğrarlar. Coğunlukla insanlar arası ilişkiler de bundan zarar gorur ve olumsuz mali ve mesleki sonuclar ortaya cıkar, ilerledikce uzun sureli sarhoşluk, ahlak cokuntusu, duşunce yapısının değişmesi, kişilik değişimi, ciddi sağlık sorunları gibi daha ileri belirtiler gorulur ki mutlaka hastane tedavisi gerekir.

1. Evre

Bu evrede rahatlamak icin icer ve gerekce olarak kendini sinirlendiren olayları gosterir.

2. Evre

Bu evrede kişi yalnız ya da gizli icmeye de başlar. Duşunceleri sık sık alkol icmeye kayar. İlk hafıza kayıpları ortaya cıkar.

3. Evre

İcilen miktar konusundaki kontrol kaybedilir. Alkol bağımlısı olağan dışı icme isteği konusunda endişelenerek bazen kendi isteğiyle alkolden uzun sure uzak dursa da gittikce sıklaşan geri donuşler yaşar.

4. Evre

İcme nedeni konusundaki kontrolu kaybeder. Ayık zamanlarda tipik yoksunluk belirtileri ortaya cıkar ve bu nedenle daha sabahtan icmeye başlar.

GENCLERE ŞU SORULARI SORUN

Cocuk ve gence doğrudan nasihat ve bilgi vermeden once cocukta zarar konusunda merak duygusu uyandırın, sorular sorarak duşunmesini sağlayın. Onlara şu soruları sorabilirsiniz:

� Bazı kişiler alkollu icki ictikleri halde sarhoş olmuyor, bu kişiler her zaman sarhoş olmazlar mı?

� Arada sırada alkollu icki icen kişiye alkol zarar vermez mi?

� Neden bazı insanlar alkollu icki icerken biz icmiyoruz bunu biliyor musun?

� Bir arkadaşını bira icerken gorsen tepkin nasıl olur?

� Bir arkadaşın, bir akraban sana bira, likor gibi alkollu icki icmeni teklif ederse cevabın ne olur?

Verdiği cevaplarda katılmadığınız noktalar varsa yorum yaparken cocuğun kişiliğini, yaşını, icinde bulunduğu şartları dikkate alın ve doğru cevaba kendisinin ulaşmasını tercih edin.

Cocuklar manevi değerlere cok erken yaşta sahip olurlar. Eğer cocuğunuzla erken yaşlardan itibaren bilincli bir şekilde konuşuyorsanız buyuk ihtimalle on ergenlikten once alkolun zararları konusunda bilinclenmiş olacaktır. Bunu sağlayamadınızsa daha dikkatli ve bilincli davranmak durumundasınız demektir.

Zaman