Sınavların yoğunlaştığı, mevsim gecişlerinin yaşandığı donemlerde cocuk ve genclerde hem psikolojik hem de fiziksel yorgunluk, stres, vucut direncini ileri derecede bozmaktadır. Bu donemlerde vucut bağışıklık sistemini kuvvetlendirmek, gunluk beslenmeyi desteklemek amacıyla Ekinezya, Murver, Propolis gibi doğal urunlerin ve Cinko, C vitamini gibi vitamin ve mineral kombinasyonlarının kullanılması uzmanlar tarafından onerilmektedir.
KBB ve Baş-Boyun Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Orhan Altıntaş

Dunyada her yıl 6 milyon cocuğun yetersiz beslenme sonucu bağışıklık sisteminin zayıflamasından kaynaklanan enfeksiyonlar yuzunden olduğu bildirilmektedir. Beslenmemizde bağışıklık sistemimizin guclenmesine yardım edecek yeterli protein almaya, ozellikle biyolojik değeri yuksek, sut, sut urunleri, yumurta gibi proteinleri tuketmeye dikkat edilmelidir. Tum dunyada Ekinezya, Cinko, Murver, Propolis, vitamin ve mineral kombinasyonları değişik hastalıkların tedavi protokollerine ek olarak, gunluk beslenmeyi desteklemek amacıyla, hastalıklardan korunmada kullanılmaktadır. Ayrıca guclu bağışıklık sisteminin oğrencilerde sınav başarısını da arttırdığı bilinmektedir.
—Bağışıklık sistemi nedir? Bağışıklık sisteminin guclu olmasında cocukluk donemi ne kadar rol oynar?
Vucuda giren yabancı maddelerin etkisizleştirilmesi, dışarıya atılması veya yok edilmesi gorevini uslenen bağışıklık sistemi; cevremizdeki cok sayıdaki virus, bakteri, mantar ve parazit gibi mikropların zarar verici etkilerine karşı bizi korur. Bağışıklık sisteminin gorevi oncelikle bu mikropların vucuda girmelerini ve yayılmalarını engellemek ya da geciktirmektir.
Tıpta immun sistem denilen bağışıklık sistemi, “Timus Bezi, Kemik İliği, Dalak ve Lenf Duğumleri”nden oluşan bir sistemdir. Buralarda uretilen ve bağışıklık sisteminin askerleri olarak duşunebileceğimiz ceşitli hucreler kan yoluyla vucuda dağılarak nerede ihtiyac varsa orada gorevlerini yerine getirirler. Bu hucreler, insan bedeninde yabancı maddelere ve mikroplara karşı durmaksızın surdurulen savunmanın en onemli unsurlarıdırlar. Grip, nezle gibi hastalıklar işgucu kayıplarının en onemli nedenleri arasında sayılmaktadır. Ayrıca ebeveynlerden birinin ya da ikisinin hasta olması, cocuk gelişimini olumsuz yonde etkileyebilmektedir.
—Bahardan yaza gecildiği şu gunlerde ozellikle grip, nezle gibi salgın hastalıkların gorulme sıklığı arttı. Korunmak icin hangi onlemleri almalıyız?
Grip ve nezle yapan virus denilen mikroplar cok yaygındır ve cok cabuk bulaşır, ozellikle risk gurubunda bulunan kişiler icin tehlikelidir. Bebekler, 65 yaşın uzerinde olan kişiler, astım dÂhil kronik akciğer hastaları, kalp ve bobrek hastalıkları olanlar ve bağışıklık sistemini zayıflatan ilac kullanan hastalar risk gurubundadır.
İlk yapılacak şey gripli kişilerden uzak durmak, oksurenlerin ve aksıranların bulunduğu kalabalık yerlere gitmemek ve bulunmamaktır. Bu mikroplar burun ve boğazımıza ellerimizden bulaştığından, ellerimizi sık sık yıkamak faydalıdır.
Hastalıktan korunmanın yolu vucut direncinin ve bağışıklık sisteminin en iyi durumda olmasıdır. İyi beslenmek, dinlenmek, stresten uzak durmak ve sigara icmemek onemlidir.
Bağışıklık sistemini guclendiren doğal bağışıklık artırıcıları ozellikle salgın donemlerinde kullanmak cok yararlıdır.
—Ekinezya, Cinko, Murver, Propolis, C Vitamini bağışıklık sistemi uzerinde hangi rolleri ustlenirler?
Ekinezya, Murver, Propolis gibi doğal besin takviyelerinin antioksidan ozellikleriyle bağışıklık hucrelerini serbest radikallerin zararından korumanın yanı sıra kalp-damar hastalıkları, kanser ve katarakta karşı da koruyuculuk sağladığı bilinmektedir. Antioksidan ozelliği ile hucreleri zarar gormekten koruyan C vitamininin ve cinkonun yetersizliğinde bağışıklık sisteminin ceşitli bileşenleri bozulmaktadır. Ayrıca C vitamini, sigaranın akciğerlerdeki lenfositlere vereceği zararı da onler.
Bu tur doğal besin takviyelerinin mineral icerikleri ile bağışıklığı guclu tutmada onemli rolu vardır. Vucutta enfeksiyon olduğu zaman bağışıklık hucrelerinin coğalması ve hucreleri harekete geciren kimyasal maddelerin salgılanması icin minerallere, ozellikle de cinko, demir, bakır, ve selenyuma ihtiyac duyulur. Mineraller olmadan vitaminler gorev yapamazlar. Mineraller kemik, diş, yumuşak doku, kas, kan ve sinir hucrelerinin yapısında bulunur. Hormon uretimi, sinirlerden mesaj iletimi gibi bircok biyolojik reaksiyonu hızlandırıcı rol oynarlar. Kalsiyum, iyot demir, magnezyum, fosfor, potasyum, selenyum, sodyum ve cinko en onemlileridir.
— Stres, ozellikle de cocuk ve genclerdeki sınav stresi bağışıklık sistemini nasıl etkiliyor. Bu konuda neler yapılabilir?
Fazla yorgunluk, stres, uykusuzluk ve travmalar vucutta protein yıkımına ve boylece direncin azalmasına neden olur. Mevsimsel ve hormonal değişiklikler de bağışıklık sistemini zayıflatan faktorlerdendir. Bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla hazır bekleyen mikroplar vucutta hastalık yapmak icin harekete gecerler.
Ozellikle sınavların yoğunlaştığı donemlerde cocuklarda ve genclerde hem psikolojik hem de fiziksel yorgunluk ve stres vucut direncini ileri derecede bozmaktadır. Yetersiz, kalitesiz uyku ve dinlenememek vucudumuzun ve beynimizin kendini yenilemesini ve guclenmesini engeller. Hastalıklara ve mikroplara daha acık hale getirir. Bu da sık hastalanmakla neticelenir. Eğitimdeki başarı da duşer. Bunları dikkate alınca ozellikle imtihanlar oncesi donemlerde iyi dinlenmek, iyi beslenmek ve vucut direncini arttıracak ek tedaviler yapılması daha da onemli hale gelmektedir.
— Cocuklarımıza bu donemde vitamin desteği yapmak yeterli olur mu? Başka neler yapabiliriz?
Sadece vitamin desteği mikroplarda korunma icin yeterli değildir. Diğer direnc artırıcılarla birlikte C,A,E vitaminlerinin kullanımının yararlı olduğu bilinmektedir.
— Beslenme alışkanlığının bağışıklık sistemi uzerindeki etkilerini acıklar mısınız?
Beslenme vucudun direncini etkiler. Protein ve enerji bakımından yetersiz ve kotu beslenme durumlarında bağışıklık sisteminde gorevli yapıların vucudumuzu savunma gucu zayıflar. Beslenme yetersizliği, ozellikle cocuklukta hastalıklara yakalanma ve olumde buyuk rol oynamaktadır. Eksik beslenme enfeksiyonlara ve bunların zararlı yan etkiler oluşturmasına zemin hazırlamaktadır. Dunyada her yıl 6 milyon cocuğun yetersiz beslenme sonucu bağışıklık sisteminin zayıflamasından kaynaklanan enfeksiyonlar yuzunden olduğu bildirilmektedir. Bunun icin beslenmemizde bağışıklık sistemimizin guclenmesine yardım edecek yeterli protein almaya, ozellikle biyolojik değeri yuksek olan sut, sut urunleri, yumurta gibi proteinleri tuketmeye dikkat edilmelidir. Ayrıca bağışıklık sistemini oluşturan hucrelerin organizmadaki hareketlerini surdurebilmeleri icin gunde en azından 2–3 litre su icilmesinde fayda vardır. Bununla birlikte omega-3 yağ asitleri adı verilen ve balıkta bolca bulunan yağ asitleri ve proteinli gıdalardan aldığımız arginin amino asid, bağışıklık sistemimiz icin onemli besin kaynaklarıdır. Tum dunyada Ekinezya, Cinko, Murver, Propolis, vitamin ve mineral kombinasyonları değişik hastalıkların tedavi protokollerine ek olarak, gunluk beslenmeyi desteklemek amacıyla, hastalıklardan korunmada kullanılmaktadır.
Guclu bir bağışıklık sistemine sahip olmanın avantajları;
- Enfeksiyonların şiddetinin azaltılması (ozellikle risk gurubu olan bebekler, okul cağındaki cocuklar ve yaşlılar icin onemlidir)
- Soğuk algınlığı, nezle ve diğer enfeksiyonlara yakalanma olasılığını azaltılması,
- Kanser hucrelerinin yok edilmesi,
- Zararlı atıkların vucutta birikiminin onlenmesi,
- Vucudun cevredeki radyasyon ve benzeri kirlilikten korunması,
- Yaşlanma surecinin yavaşlatılması.
B6 vitamini bağışıklık ve sinir sistemlerinin duzenli calışmasına yardım eder, folik asitse vucudu savunmak icin savaşan alyuvarların yapımında gorev alır. Limon, portakal, mandalina, maydanoz, kivi ve greyfurt bol miktarda C vitamini, aycicek yağı, badem, ceviz ve fıstık turleri de E vitamini bulundurur. Sarı-turuncu, kırmızı, koyu yeşil sebze ve meyvelerde bol miktarda bulunan beta karoten de vucutta A vitaminine cevrilerek yarar sağlamaktadır. Beta karoten havuc, ıspanak, kabak, domates, havuc, ıspanak, brokoli, marul, patates, kayısı ve kavunda da vardır. A vitamini kandaki beyaz hucre aktivitesini artırarak kanser hucreleriyle savaşmaya yardım eder. Ayrıca; serbest radikallere karşı ilk savunma hattımız olduğu duşunulen C ve E vitaminini, beta-karoten iceren besinleri de sıkca tuketmeliyiz.
Vitaminler ve mineraller vucudun kendisi tarafından uretilemeyeceği icin yiyeceklerle alınmaları gerekmektedir. Dolayısıyla, beslenme ve sağlıklı bir bağışıklık sistemi arasındaki bağlantıyı gormek cok kolaydır. Ancak iklim, toprak, urunun ham ya da olgun oluşu, urun toplama yontemleri, taşıma ve depolama gibi cok sayıda faktor meyve ve sebzelerde vitamin kaybına yol acabilmektedir.
Bu durumda sağlığımız icin gerekli olan vitaminleri dışardan yani ceşitli ilave vitamin takviyeleri ile sağlamamız gerekmektedir. Vitamin ve mineraller; birbirlerinin etkilerini artırabilmek icin multivitamin – multimineral formulasyonları veya bitkisel preparatlarla kombinasyonlar şeklinde de piyasada bulunabilmektedir.
Son zamanlarda, vitaminlerin sağlığımız uzerine etkilerine yonelik araştırmalar yoğunlaşmıştır. Son donemin en populer takviyelerinden olan antioksidanlar, vucudumuzu serbest radikallerin yol actıkları hastalıklara karşı koruyan bileşiklerdir.
Ceşitli vitamin ve mineraller, ya anti-oksidan bir enzimin parcası olarak ya da tek başlarına antioksidan etki gosteriler. Minerallerden selenyum, bakır ve manganez, serbest radikalleri yok etmek icin bir enzimle birleşir. Cinko hem antioksidan enzimlerin yapısına girer, hem de metallotionein adlı kendine ozgu bir antioksidan protein sayesinde serbest oksijen radikallerini etkisiz hale getirir. Diğer yandan E, C, A ve B6 vitaminleri ile beta-karoten, serbest radikalleri etkisiz hale getirmek icin enzimlerden bağımsız olarak gorevlerini yerine getirirler.