İşitme problemi olan kişilerle haberleşmeyi onemli olcude etkileyebilecek bircok faktor vardır. ENT Tıp Merkezi KBB uzmanlarından Op. Dr. Hamdi Yakut işitme kaybı olan kimselerin akraba ve arkadaşlarına ipucları verdi.

Konuşmanın gercekleşmesi icin bir konuşan bir de dinleyici bulunması gerekir. Konuşma hayal edilen her yerde gercekleşebilir. İşitme engelinin bazı yonlerini bilmek sizi daha verimli konuşma fırsatını hazırlar.

Konuşma (dudak) Okuma: Bazen "Gozluklerim olmadan hicbir şey duymuyorum" sozunu, işitme bozukluğu olanların soylediğine tanık olabilirsiniz. Bu cumle o kişinin "konuşma (dudak okuma)" yonteminden faydalandığını ortaya koyar. Kişiler bunu farkına varmada oğrenmiştir. Yıllar suresince kişi sesleri ayırt etme konuşan kişinin dudak ve yuz hareketlerine dikkat ettiği icin boyle bir yetenek geliştirmiştir.
Diğer taraftan bircok kimse bunun duzenli eğitimini almıştır. Hangisi olursa olsun kişi dinlediği insanın yuzune bakarsa anlamasına yardımcı olur. "Dil, diş ve dudak" gibi konuşma organları bircok sesin cıkartılmasında gorulebilir. Konuşmacı, konuşurken ağzını kapatıyor, sakız ciğniyor, pipo iciyorsa, işitme zorluğu olanlar anlamalarını kolaylaştıran gorsel faktorlerden mahrum kalırlar. Kotu konuşma, sadece gorsel bozukluk sağlamaz aynı zamanda kelimelerin anlaşılmasında da zorluk oluşturur. Diğer taraftan ağız hareketlerinin cok itina ile gosterilmeye calışılması da kelimelerin bozulmasına yol acar. Dudak okuyanlar "normal konuşma"yı anlamayı oğrenmişlerdir.

Dikkat: İşitme zorluğu olan kişilerin akrabalarından sık sık "Duymak istediği zaman duyar" sozunu işitiriz. Bazen kişi belirgin bir zorluk cekmeden duyar ve anlar. Bu durum ideal dinleme ortamında yani sessiz, kısa konuşma mesafesinde ve net konuşan bir insanla olduğu zaman gercekleşir. Gurultulu ortam, bir odadan diğerine konuşmak veya kotu konuşan bir kimse ile konuşmayı anlamaya calışmak genellikle başarısızlıkla sonuclanır. İşitme zorluğu olan kişinin dikkatle gazete okuduğu veya televizyon seyrettiği zaman bizi anlamasını da bekleyemeyiz. Duyma şartları, zamana ve yere gore değişir. Duyma engelli de bu şartlardan etkilenir. Konuşulan ortamın değişen şartları, kişiyi işitme zorluğu olan kişinin konuşmaya ilgisiz kaldığı yargısına goturebilir. Gercek olan işitme zorluğu olan kişinin onemli noktaları ayırt etmek icin cok fazla gayret sarf ettiğidir. Bu kişilerin anlamak icin sarf ettiği enerji konuşmacınınkinden daha fazladır.

Ses Ayarlaması: İşitme cihazı olana yardımcı olmak, konuşanın bağırması değildir. Kişi bilmelidir ki işitme cihazı sesi artırmaktadır, bunun uzerine bir de bağırılarak konuşulursa cihazı kullanan, fiziksel boyuta ulaşacak kadar rahatsızlık duyar. Şayet bir kişi duyuyor fakat anlamıyor izlenimi veriyorsa, bağırmak anlamasına yardımcı olmayacaktır. Bağırmak icin zorlandığımızda seslerin kalitesi daha bozulur. Dinleyenin ayırt etme probleminin yanında bağırmanın etkisi ile konuşma, anlamsız sozlerden oluşan bir gurultu hÂline donuşur. Hatırlanması gereken bir diğer nokta da cumlenin sonuna doğru sesin şiddetinin azaltılmamasıdır.

Telaffuz: Kişi her ne kadar iyi bir işitme cihazı almış ve bunu uygun bir şekilde ayarlamış olsa da telaffuzu bozuk bir konuşma anlaşılmayı engeller cunku bu cihaz telaffuzu değiştirmemekte sadece gelen sesi yukselterek kulağa iletmektedir. Kişi dikkatli konuşmalı aynı zamanda kelimeleri abartmamalıdır. Kişinin telaffuzunu abartması konuşmasının bozulmasına yol acar. Hatırlanmalıdır ki butun sesler doğru telaffuz edilse bile işitme zorluğu yaşayan kişi hepsini algılayamayacaktır. Yanlış telaffuz ise bunu daha da kotuleştirir. Şimdi yazılacak olan cumleyi anlamanın zor olduğunu bir de bunun anlaşılan kısımlarının yanlış telaffuz edildiğini duşunurseniz onlara daha fazla hak verirsiniz: "Xotu telaxxuxla konuxma xıkxıkxa anlaxılmamaxx yxl axax."

Hız: Bazı şohretler ozellikle haber sunucuları hızlı konuşmaları ile un yapmışlardır. Fakat ne var ki işitme zorluğu olanlar icin hızlı konuşmayı anlamak cok zordur. Kelimeler arka arkaya gelir ve birbirine karışır. Aynen şimdi sizin şu cumleyi anlamanızdaki zorluk gibidir: "Arkaarkayagelenkelimelerianlamakzordur." Konuşurken kelimeler bir saniyeden daha kısa surer. Beyin bu surede sesleri algılayıp bir anlam vermeye calışır. Şayet bu seslerden bir veya birkacı hızlı konuşma sırasında bozulur, yutulur ise dinleyenin anlaması etkilenir. Konuşma sureklilik arz ettiği icin dinleyicinin her kelimeyi anlamak icin kısa bir zamanı vardır. Bu sure yukarıda arka arkaya yazılan kelimeleri okuyan kişinin suresinden cok daha kısadır. Sıklıkla işitme zorluğu olanların sorulara yanlış cevap vermelerinin sebebi, cevabı bilmemelerinden değil soruyu yanlış anlamalarından kaynaklanır.

Konuşma Ceşidi: Karışık ses (kelime) gruplarının ayırt edilmesi işitme zorluğu olanlar icin en onemli husustur. İşitme zorluğu yaşayanların bazı sesleri anlamaması ve yanlış yorumlamasından dolayı konuşan kişinin bahsettiği konu hakkında doğru kelimeleri secmesi onemlidir. Bir konuyu anlatmak icin değişik kelimeler kullanılabileceği icin işitme zorluğu olan kişi ile konuşurken konu ile ilgili kelimelerin secilmesine ozen gosterilmelidir. Orneğin "Gazeteyi gormek ister misin?" yerine "Gazete; gazeteyi okumak ister misin?" demek daha iyi anlaşılmayı sağlayacaktır.

Gorulduğu gibi işitme bozukluğu karmaşık bir durumdur. Bir zorluğa uyum sağlamak zahmetli ve urkutucudur. Bu zor işi, bazı puf noktalarını hatırlayarak hafifletebilirsiniz. Dikkatini cekin, yeteri kadar sesli ve iyi bir telaffuzla konuşun. Hızlı konuşmayın. Butun bunların otesinde sabırlı olun.