Cocuklara iyotlu yetişkinlere iyotsuz tuz
Tiroit bezi, vucudun tum dengesini alt ust edebiliyor. Cunku tiroit bezinde ortaya cıkan hormon bozuklukları ve noduller, zamanla kansere donuşebiliyor. Ozellikle son on yılda tiroit kanseri vakalarının hızlı artışı ve en hızlı artış gosteren kanser turu olması, halkın dikkatini bu konuya iyice yoğunlaştırmasına neden oldu. Sofralarda kullanılan tuzun iyotlanmasının ise guatrla mucadelede ve gelecek nesilleri korumada buyuk bir adım olduğuna dikkat ceken uzmanlar; sofrada cocukların iyotlu, yetişkinlerin ise iyotsuz tuz kullanmasını oneriyor

Cerrahpaşa Tıp Fakultesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Endokrin Cerrahi Servisi Oğretim uyesi Amerikan Tiroit Derneği Turkiye Uyesi olan Prof. Dr. Mete Duren tiroit hastalığıyla ilgili soruları yanıtladı:
* Tiroit bezi nedir ve gorevleri nelerdir? Tiroit hastalıkları ne gibi şikayetlerle edilir?
Tiroit bezi, boyunda nefes borusunun hemen onunde yer alan ve tiroit hormonu salgılayarak vucutta sinir sisteminden sindirim sistemine kadar hemen hemen tum sistem ve organların işleyişini duzenleyen bir bezdir. Tiroit bezinin buyumesine guatr adı verilir.

* Tiroidin hormon bozuklukları nasıl fark edilir? Tiroit bezinin hipertiroidi dediğimiz kontrolsuz hormon uretimini arttırması, genc hastalarda ozellikle kilo kaybı (iştah artmasına rağmen), yaşlı hastalarda kalp carpıntısı, ellerde titreme, terleme, sıcağa karşı toleranssızlık, sinirlilik, kadınlarda adet bozukluğu, saclarda incelerek dokulme ve ishal şikayetlerine sebep olur. Daha sık gorulen hipotiroidi, yani gerektiğinden daha az hormon uretimi halinde ise vucutta ve ozellikle yuzde şişkinlik, su tutulması, kilo artışı, kabızlık, adet bozukluğu, saclarda kalınlaşarak dokulme, ciltte kuruluk, soğuğa karşı toleranssızlık, hareketlerde ve ileri hallerde zihinsel fonksiyonlarda yavaşlama gorulur.

YEMEKLER TUZSUZ OLMALI
* Turkiye'de hastalık ne sıklıkta goruluyor? Halkın yuzde 40'ında, kadınların yuzde 60'ında değişik boyutlarda tiroit nodulleri bulunur. Bu nodullerin yuzde 95'i genellikle iyi huylu olurken, yuzde 5'inde tiroit kanseri bu noduller arasında adeta gizleniyor. Hipertiroitiye gore daha sık gorulen hipotiroiti tiroit iltihaplanmasının son yıllarda hızla artmasından dolayı 40 yaş civarı kadınların yuzde 20'sine kadar ulaştı.

* Tiroit iltihabının sebepleri neler? 2000 yılından itibaren tuzlarımızın iyotlanması ile birlikte gelecek nesilleri guatrdan korumak icin cok onemli bir adım atıldı. Ancak bu tur programların uygulandığı tum ulkelerde olduğu gibi (Arjantin, İsvicre) iyotlanmanın ardından gelen 20 yılda iltihaplanma yani tiroitit ve bunlar icinde ozel bir şekil olan Hashimoto tiroidi ve bu zeminde gelişen tiroit kanseri sıklığı 4-5 kat artıyor. Bizim ulkemizde de durum bu civarda. Onun icin iyotlu tuzun bebek ve gelişme cağındaki cocuklarda kullanılması, erişkinlerin ise ozellikle tiroit hastalarının iyotsuz tuz kullanması daha doğru olur.

* Mutfakta yemek nasıl pişecek? Mutfakta yemek tuzsuz pişecek, sofrada ise iki tuzluk bulunacak: Cocuklar iyotlu, erişkinler iyotsuz tuz kullanacak.

* Tiroit hastalığının erken tanınabilmesi icin ne yapmalı? Butun check up programlarında tiroit
hormon seviyesinin en hassas gostergesi olan TSH hormonu ve tiroit ultrasonografisi yer almalı. Ayrıca halk sağlığı taramalarında nasıl meme kanseri icin mamografi veya rahim kanseri icin smear yapılıyorsa, tiroit US ve iğne biopsisi de bir halk sağlığı programına alınmalı.

İĞNE BİYOPSİSİ
* Tiroit hastalarında ne tur teşhis cihazları kullanılıyor? Eskiden tiroit hormonları ile tiroit sintigrafisi kullanılırken bugun sintigrafiyi tiroitin az veya cok calıştığını gormek icin kullanıyor, noduller ve tiroit kanseri icin daha hassas olan ultrasonografiyi tercih ediyoruz.

* Tiroitteki kitlenin iyi huylu mu, kotu huylu mu olduğunu anlamak icin ne yapılıyor? Kitleden hicbir yan etkisi olmayan iğne biopsisi yapıyoruz ve bunu deneyimli bir patolog bizim icin yorumluyor. İyi huylu dediği zaman yuzde 95 doğru, kotu dediği zaman yuzde 99 doğru cıkıyor. O nedenle iğne biyopsisi olmadan ameliyat yapılmasını ozellikle deneyimi az cerrahların ameliyat sonunda surpriz sonuclarla karşılaşmamaları icin her yerde oneriyoruz.

* Gozlerin etkilendiği durum hangi tipte goruluyor? Gozlerin dışarı doğru itilmesi veya goz kapaklarının yukarı cekilmesi hipertiroitinin ozel bir şeklinde goruluyor (Basedow-Graves Hastalığı). Bu durumda hipertiroitinin başarılı tedavisi gozlere de olumlu etki yapıyor ama bir grup hastanın goz bulguları devam edebiliyor veya ilerliyebiliyor. O zaman goze yonelik bir takım mudahaleler yapılması gerekebiliyor.