Grip aşısı mevsimi geldi cattı. Her yıl olduğu gibi bu yıl da grip aşısıyla ilgili celişkili soylentiler cıkmadan konunun uzmanı iki kişi acıklamayı yaptı.

Haber- Roportaj: Nilay Akgun

Sağlık Bakanlığı Aşı Danışma Kurulu Uyesi-İstanbul Universitesi Tıp Fakultesi Viroloji ve İmmunoloji Bilim Dalı Oğretim Uyesi Prof. Dr. Selim Badur ile aynı bolumde gorevli ve Ulusal İnfluenza Referans Laboratuarı Koordinatoru-Europan Scientists Working on Influenza (ESWI)Yonetim Kurulu Uyesi Dr. Meral Akcay Ciblak; ‘Grip salgını başlamadan -ozellikle riskli gruplar-Ağustos ayı sonlarında grip aşınızı mutlaka yaptırın. Aşıdan korkmayın, gripten korkun’ dedi.

Yaz mevsimi ‘ne zaman gelecek’ derken bir de baktık ki Ağustos ayı geldi bile yani sonbahara girdik. Ayın ilk yarısından sonra değişecek iklimle birlikte salgın hastalıklarda hafif hafif sinsi yuzunu gosterdiğinde ‘Grip mi oldum, nezle mi?’ ‘Aşı olayım mı, olmayayım mı?’ ikilemleri tekrar gundeme gelecek. Tartışmalar başlamadan once, bu konuda uzman Sağlık Bakanlığı Aşı Danışma Kurulu Uyesi-İstanbul Universitesi Tıp Fakultesi Viroloji ve İmmunoloji Bilim Dalı Oğretim Uyesi Prof. Dr. Selim Badur ile aynı bolumde gorevli ve Ulusal İnfluenza Referans Laboratuarı Koordinatoru-Europan Scientists Working on Influenza (ESWI)Yonetim Kurulu Uyesi Dr. Meral Akcay Ciblak’a ‘Grip, grip aşısı ve grip aşısındaki son gelişmeleri’ sorduk. İşte en cok merak edilen sorular ve uzmanlarımızın cevapları…

‘Ağustos Ayı Sonlarında Grip Aşınızı Olun’

- Ne zaman grip aşısı olmalıyız?

Burada dikkat edilecek nokta grip salgınlığının ne zaman başladığıdır. Son 7-8 yıldır grip izlem ağı sayesinde ‘gribin ne zaman başladığını ve ne zaman bittiğini’ gorebiliyoruz. ‘Eylul ayında grip aşısı olmadım. Sonrasında aşı olunmaz’ duşuncesi doğru değildir; cunku grip aşısı sezonu kasım ayının başlangıcından nisan ayının sonlarına kadar uzayabiliyor. Onerilen ‘sezon’ başlamadan aşı olunmasıdır yani Ağustos ayı sonlarıdır. Cunku grip aşısı etkinliğini gosterebilmesi icin 10—15 gun kadar bir sure gecmesi gerekir. Salgın doneminde aşı olduğunda bu surec gecmezse bağışıklık oluşamadığı icin gribe yakalanma riski olabilir. Bu durumda da ‘Aşı oldum gribe yakalandım’ soylemini duyarız.

- Aşı nasıl secilmelidir?

Aşıyı aslında siz secmiyorsunuz. Dunya Sağlık Orgutu (DSO) her yıl toplanır ve bir sonraki sezon dolaşımda-salgına neden olabilecek virusler konusunda tahminler yapar. Bu tahmin ve veriler butun ilac firmalarına aynı şekilde gonderilir. İlac firmaları bu bilgiler ışığında aşı uretir. Hemen hemen aynı teknolojiler kullanılır. Aşı seciminde onemli olan nokta; uygulama aşamasıdır. Yeni geliştirilen mikro-injeksiyon sistem intradermal aşı ‘iğneden korkanlar icin’ cok iyi bir yontem ve konfor sağlamaktadır.

- Aşılarda yenilikler var mı?

Yenilik olarak deri ici yoldan intradermal bir aşı geliştirilmiştir. Yeni aşı uygulama sistemi ile intradermal bolgeye daha az miktarda aşı daha fazla etki sağlayacak şekilde verilmekte, aşılanma daha az hissedilmektedir. Bu deri ici uygulama hem iğneden korkan insanların korkularını yenmesinde etkili hem de deri ici uygulamasıyla daha az miktarda antijenle daha fazla bağışıklık kazanılmaktadır.

Kucuk Bir Dokunuşla ‘GRİBE KARŞI ETKİLİ KORUMA’

- Neden grip aşısında deri-ici uygulama sistemi geliştirildi?

Deri bağışıklıkta onemli bir rol oynar. Aslında deri, aşıları uygulamak icin hedeflenmesi gereken en doğru yerdir. Daha guclu ve kolay bağışıklık sağlamak icin onemli bir enfeksiyon hastalığı olan gribe karşı deri-ici aşı geliştirilmiştir. Mevsimsel Grip Aşısı uygulama oranları, bazı yaş gruplarında hala beklenenden duşuk duzeyde kalmaktadır; yeni, kullanımı kolay ve iğnesi yok denecek kadar kucuk bir grip aşısı kullanımının daha yuksek aşılanma oranları icin destek sağlayabilmesi olası bir yeniliktir. Bu acıdan yeni deri-ici grip aşısı geliştirilmiştir. Sadece kucuk bir dokunuşla gripten korunmak artık mumkundur.

- Kimler mutlaka aşı olmalı? Sağlık Bakanlığı bu kişilere ucretsiz mi aşı yaptırıyor?

DSO’nun sağlık otoriteleri kendi ulkelerinde ‘gribe yakalandığı zaman risk oluşturacak grupları’ belirler. Diabet, astım, kalp, tansiyon ve kronik hastalığı olan, 65 yaş ustu kişiler gripten sağlıklı kişilere oranla daha fazla etkilenecek riskli gruplar arasındadır. İşte bu kesimleri aşılanması hem Turkiye’de hem Avrupa ulkelerinde ucretsiz uygulanmaktadır. Ancak bu konuda 2004 yılından bu yana yeterli başarı elde edilememiştir. Yapılan anket calışmalarında bu insanların ancak %10’nun aşılandığı saptanmıştır. Ozellikle risk gruplarından 100 kişiden 10‘u ‘kendisine ucretsiz aşı olanağı sağlandığını bilmemekte ya da onemsememektedir. Boyle bir imkanın Sağlık Bakanlığı tarafından kendilerine sunulduğunun farkında bile değiller. Hekimler de yeterince onemsememektedir. ‘Abartılıyor bu konu, yaptırmanıza gerek yok’ soylemlerini sıkca duymaktayız. Hekimlerin grip konusunda eğitilmesi, bu konunun oneminin anlatılması gerekmektedir. Daha sonra risk gruplarına ‘Bakın sizin diyabet, kap, tansiyon gibi ciddi bir hastalığınız var bir de gribe yakalanırsanız sağlığınız ile ilgili buyuk sorunlar yaşayabilirsiniz. Bu nedenle aşılanmanız gerekiyor.’ soylemleriyle kişilerin hekimlerden aşı talep etmeleri artırmalıdır.

- Aşıların bilmediğimiz yan etkisi var mı?

Genel olarak baktığınızda grip aşıları oldukca etkili ve ciddi yan etkileri cok duşuk oranda gorulen aşılardır. Zaman zaman aşılanan yerde bir kızarıklık-şişlik olabilir. Fakat, bu yan etkilerin coğu 1-2 gun icerisinde kendiliğinden gecer.


Bu Yıl ki Grip Aşı Gecen Yılla Aynı


- Bu yılki aşılar gecen yılki aşılardan farklı mı?

Grip aşısının işlevi her yıl değişmekte daha doğrusu her sezon o yıl hangi virus dolaşıma girecekse DSO bunu belirler ve butun aşı ureticileri aynı formulde aşı uretir. ‘Benim aşım seninkinden daha iyidir’ soylemi grip aşısı icin soz konusu olamaz. Bu yıl ilginc bir şekilde gecen yıl ki viruslerin hemen hemen aynısı dolaşımda olacağı varsayılarak gecen yıl ki aşının tamamen aynı icerikli aşı uretildi. Tabii, bu durumda, gecen yılki aşının aynısı ise ‘bu yıl tekrar aşılanmalı mıyım?’ sorusu akla gelebilir. Evet, bu yıl da aşılama gerekmektedir. Cunku grip aşısının koruyuculuğu maksimum 1 yıl civarındadır.

Antiviraller İlk 48 Saat İcinde Kullanılmalıdır

- Gribe karşı anında etkili olacak bir tedavi yontemi var mı? Boyle bir tedavi neden bulunamıyor?

Gribe karşı mucizevi tedavi yok. Grip salgını olduğu donemlerde diğer solunum yolları enfeksiyonları da gundeme geliyor. Grip semptomları başladıktan sonraki ilk 48 saat icinde tedavide antivirallerin ilacların kullanılması gerekiyor. Antiviraller oldukca kısıtlı ve karşı direnc gelişimi hızlıdır. Dunyanın herhangi bir yerinde antiviral ilaclara karşı direnc kazanmış bir virus butun dunyada yaygın hala gelebilir. Bu durumda elimizde olan antiviraller etkinliğini yitirdiği icin cok dikkatli olmak gerekiyor. Bunun icinde DSO antivirallerin ancak hastaneye yatan ağır vakalarda riskli bireylerde uygulanmasını uygun goruyor.

- Aşı olduğu halde grip gecirenler olabilir mi?

Solunum yollarında 200’den fazla mikroorganizma var. Bunlar grip benzeri solunum yolu enfeksiyonu oluşturur. Gripten ne farkı var ya da grip aşısı onlara da karşı korur mu? Hayır, grip aşısı onlara karşı korumaz onların aşısı yok. Onların icerisinden sadece influenza etkenine karşı aşı bulunmaktadır. Bu aşı bizi sadece gribe karşı korur. Diğer enfeksiyon etkenlere karşı acığız. Bu nedenle grip aşısı olmuş ve gribe karşı korunmakta olan bir birey diğer solunum etkenleri ile temas ederse yine burun akıntısı ateş, nezle hali, ateş, gibi bir tablo ortaya cıkıyor. ‘Ben aşı oldum yine de gribe yakalandım’ ‘bu ne bicim-etkisiz aşıymış, guvenmiyorum ya da sevmiyorum’ soylemlerinin yayılmasının bir sebebi de budur. Aslında bu tablo grip değil. Nezle, soğuk alınlığı ya da diğer virus veya mikroorganizmaların oluşturduğu tablolardır. Soğukalgınlığı ve benzeri durumlarda başta dolgunluk hissi, kulak ağrısı gibi komplikasyonlar gelişirken, gripte zaturre, sinuzit, ensefalit, bronşit gibi daha ciddi komplikasyonlar gelişir. Ayrıca grip altta yatan kronik hastalığı olanların hastalıklarını daha kotu hale getirerek (orn. Diyabet, kroner arter hastalığı) olumlere neden olabilir.

Anı Halsizlik&Yuksek Ateş= Grip

- Gribin farkı nedir?

Gribin nezleden ve soğukalgınlığından klinik bağlamda farklı iki onemli ozelliği var. Bir yuksek ateş. 39 dereceye kadar yuksek ateş ile seyreden hastalık buyuk olasılıkla griptir, nezle değildir. İkincisi; grip cok ani başlar ve aşırı halsizlik yapar. Halka arasında ‘pacavra’ denilen hakikaten insanı aniden yatağa duşuren solunum yolu enfeksiyonlarının grip olma olasılığı cok yuksektir. Elbette ateşi duşuk seyreden grip olguları da var. Ama ateşin cok yukseldiği nezle ya da soğuk algınlığı vakaları yok.

- Grip başlangıcında vitamin desteği yararlı mıdır?

Sağlıklı yaşam elbette vucut direncini artırır. ‘Ben her mevsim portakal suyu icerim, sihirli formulum var.’ Bu uygulamaların hicbir zararı yoktur. Ama bunların bilimsel olarak yararları da kanıtlanmamıştır. Yapılan deneylerde c vitaminin grip virusu uzerinde bir etkisi olmayacağını gostermiştir.

- Grip kadar ciddi hatta olumlere neden olabilen bu hastalık icin tek bir mesaj vermek gerekseydi ne derdiniz?

Ciddi sonuclara hatta olumlere neden olan grip hastalığından korunmanın en etkili yolu; aşı olmaktır.