Kanser riskini azaltmanın 9 etkili yolu


Anadolu Sağlık Merkezi Hematolojik Onkoloji / Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Necdet Uskent, daha kaliteli bir yaşam surmeniz icin yapmanız gerekenleri şu şekilde sıralıyor…

1. Sigara ve diğer tutun urunlerini kullanmayın
Sigara ve diğer tutun urunleri, tum kanser olumlerinin %30’undan sorumludur. Sigara kullananlarda akciğer kanseri gelişme oranı, kullanmayanlara gore 20 kat fazladır. Akciğer kanserlerinden olumlerin yaklaşık yuzde 90’ı sigara ilişkilidir. Ağız ici, baş boyun bolgesi, ses telleri, idrar kesesi ve yolları kanserleri ile pankreas kanseri de tutun kullanımıyla doğrudan ilişkilidir. Sigara kullananlarda meme kanseri riski de yukselir.


2. Alkolu olculu tuketin


Alkol doğrudan bir kanserojen olmamakla birlikte, aynı zamanda tutun urunleri kullananlarda ust solunum yolları, ağız ve yemek borusu kanserlerine neden olabilir. Ozellikle alkol derecesi yuksek sert ickiler, tutundeki kanserojenlerle birleştikleri zaman doku bozulması daha hızlı gelişir. Primer karaciğer kanseri, alkolik siroz zemininde de gelişebilir. Bırakamıyorsanız, az miktarda ve duşuk alkollu bira ve şarap gibi icecekleri tercih edin.


3. Kilo almayın, hayvansal proteinleri, tutsulenmiş ve konserve yiyecekleri tuketmeyin


Kilo almayın. İdeal kilonuzu korumaya calışın. Yağlı ve yuksek kalorili gıdalardan uzak durun. Hayvansal proteinleri ve ozellikle kırmızı eti az tuketin. Tuzda uzun sure bekletilerek pişirilmiş, tutsulenmiş et urunlerini ve yuksek ısıdaki ateşte barbeku yapılarak komurleştirilen urunleri, nitrit koruyucu ilave edilmiş konserveleri kullanmayın. Yağ ve yuksek kalori ile hayvansal proteinler; meme, kolon, uterus ve kolon kanseri riskini artırır. Yuksek lifli gıdalar, sebze, meyve ve tahıllar ise kanser riskini azaltır. Lahana, karnabahar ve brokolide, allium bileşikleri iceren soğan ve sarımsakta yoğun olarak anti-kanserojen etki vardır. Ozellikle koyu yeşil yapraklı sebzeler, sarı ve koyu kırmızı renkteki meyvelerde, yeşil ve siyah cayda kuvvetli anti-kanserojen maddeler yer alır. Gunluk 300 mg salisilik asitin kolon kanseri riskini azalttığı bilinmektedir.

4. Guneşten ve radyasyondan korunun


Solar ultraviyole radyasyon; malign melanom, yassı hucreli kanser ve bazal hucreli kanser gibi deri kanserlerinin riskini arttırır. Kanserojenik etki deri hucrelerinin DNA’sına direk hasar verir. Ultraviyole ışınları gen mutasyonlarına yol acarak da kansere neden olur. Tanı ve tedavi amaclı iyonize radyasyona maruz kalan cocuklarda losemi riski, normal populasyona gore daha fazladır. Gunumuzde bilgisayarlı tomografilerde yeni teknolojiler kullanarak cekim suresi kısaltılmış ve radyasyona maruziyet 5-10 kat azaltılmıştır. Yine de gereksiz ve cok sık cekimlerden kacının. Magnetik Rezonans(MR) ile ise gosterilmiş bir risk yoktur.


5. Yaşadığınız cevreyi iyi secin ve denetleyin


Yaşadığınız cevrede, toprakta ve binada asbestoz olmamasına dikkat edin. Bazı coğrafi bolgelerde topraktaki asbest nedeni ile akciğer, akciğer zarı ve karın zarında mesetelioma kanseri gorulmektedir. Eski binalarda yalıtım amaclı kullanılan asbest bir tehlike olarak varlığını surdurmekte, binaların re-konstruksiyonu sırasında asbeste maruziyet buyumektedir.


6. Biyolojik kanserojenlerden korunmak icin aşı yaptrın


Hepatit B virusu kronik karaciğer hastalığına ve karaciğer kanserine neden olabilir. B hepatit aşısı olarak, karaciğer kanserinden tamamıyla kurtulmak mumkun. Rahim ağzı kanseri HPV adlı bir virus tarafından oluşturulur. Cinsel yaşamın başladığı yıllardan başlayarak erken yaşta aşılanmakla bu kansere karşı da korunmuş olunur. Midede yaşayan bir bakteri olan helicobacter pilori (HP), kronik gastrite ve mide lenfomasına neden olabilir. HP gastriti saptandığında uygun antibiyotiklerle tedavi edilmelidir.


7. Hareket edin, kilo verin


Obezite ve menopoz sonrası şişmanlama meme kanseri icin ciddi bir risk faktorudur. Duzenli egzersizler ve yuruyuş, hafif spor gibi fiziksel aktiviteler meme ve kolon kanseri riskini azaltır. ABD’de ilk adet yaşının giderek cok erken yaşlara kayması ve menopoz yaşının daha ileri yaşlara kalması sonucu meme kanseri vakası artmaktadır. Bu nedenle cocuklara egsersiz programları verilerek ilk adet yaşının geciktirilmesini hedefleyen ulusal programlar uygulanmaktadır.


8. Gunde en az 8 saat uyuyun


Bağışıklık hormonları uykuda artar. İmmun hucreler dinlenir. Kesintisiz derin bir uyku, duzenli beslenme, stresten uzak huzurlu bir aile yaşamı, iş ortamı dışında eğlenceli hobiler edinmek ve iyi bir dost cevresi, duzenli fiziksel aktivite ile desteklenirse kanserden korunmak icin optimal ortam sağlanmış olur.


9. Erken tanıyı ciddiye alın


Yılda en az bir kez check-up yaptırın. Doktora gitmek icin mutlaka hastalanmayı ve hastalığın belirtilerini beklemeyin. Unutmayın ki hastalığa ait belirtiler başladığında ve sizi doktora başvurmaya zorladığında, bircok kanser icin cok gec olmaktadır. Rahim ağzı kanseri icin her yıl pap smear, meme kanseri icin 40 yaş ile 50 yaş arasında 2 yılda bir daha sonra yılda bir yapılacak mammografi taramaları, 50 yaş ustu kolonoskopi ve gaitada gizli kan analizleri, sigara icenlerde akciğer bilgisayarlı tomografi taramaları ile kanserleri tedavi edilebilir erken evrelerde yakalamak mumkun olabilir.