Uykuda solunumun her hangi bir nedenle 5–10 saniyeden daha fazla durmasına “Uyku Apnesi” denilmektedir. Gece boyunca apnelerin ataklar şeklinde devam etmesi saatte ortalama 5 defadan daha fazla tekrarlaması anormal olarak değerlendirilir. ENT Tıp Merkezi’nden Noroloji Uzmanı Hulya Altıntaş ciddi hastalıklara hatta olumlere neden olabilen uyku apnesini ve tedavi yontemlerini anlatıyor.
Uyku suresince meydana gelen apne sayısı arttıkca, vucudun daha cok sure oksijensiz kalmasına neden olur. Bu durum tum organlarda, ozellikle yaşam icin onemli olan beyin, kalp ve kan dolaşımı sisteminde onemli hasarlara yol acar.
Uykudan dinlenmemiş, yorgun kalkma ve bunlara bağlı olarak baş ağrısı, sinirlilik, kişilik değişikliği, huysuzluk, cabuk yorulma, genel isteksizlik hali ortaya cıkar. Gunduz aşırı uyku eğilimi, hastalığın şiddeti ile doğru orantılı olarak artar.
Cinsel sorunlara da neden olabiliyor.
Uyku apne sendromu başta olmak uzere bazı uyku hastalıkları erkeklerde ve kadınlarda cinsel istek azalmasına neden olmaktadır. Horlama ve uyku apne hastalarının bir kısmı hekime cinsel yetersizlik sorununu araştırırken ulaşırlar. Uyku apne sendromu tanı ve tedavisini takiben de cinsel sorunları coğunlukla ek bir tedavi gerekmeksizin kendiliğinden duzelir.
Uyku Apne sendromunun neden olabileceği hastalıklar
• Uykuda ani olum
• Beyin damar tıkanıklıkları ve inme
• Uykuda kalp krizi ve kalp damar hastalıkları
• Kalp yetersizliği
• Hipertansiyon
• Kalp ritim bozukluğu
• Kalpten akciğere giden damarın hipertansiyonu (pulmoner hipertansiyon)
• Şeker hastalığı
• Akciğerde bronş hassasiyeti artışı ve astım
• Reflu
• Cinsel istekte azalma ve iktidarsızlık
Genellikle hasta durumdan haberdar değildir ve en belirgin bulgu horlamadır.
Solunum problemleri uykuda oluştuğu icin hastanın kendisi durumdan haberdar değildir. Durumu genellikle hastanın eşi veya yakınları fark eder. En belirgin bulgu horlamadır. Hastaların hemen tamamı cok şiddetli bicimde horlarlar. Hasta duzenli şekilde horlarken aniden sesi kesilir. Hastanın yakınları, once bu durumun farkına varırlar. Bir noktadan sonra hasta oncekinden daha şiddetli bir ses cıkararak, tekrar solumaya başlar. Bu esnada hastanın hatırlayamayacağı kısa bir uyanıklık olur.(bu uyanıklık elektrofizyolojik duzeyde olup ancak uyku laboratuarında beyinden alınan kayıtlardan anlaşılır)
Uyku devam ettiğinde, bir kısır dongu halinde gece boyunca uyku-solunumun durması-tekrar başlaması-kısa uyanıklık-uykuya dalma şeklinde onlarca hatta yuzlerce kez yinelenerek devam eder. Solunum durmalarının uzun surmesi bazen hasta yakınlarını telaşlandırarak onu uyandırmaya zorlar. Cok ileri hastalık halinde bazen hasta boğulma hissiyle uyanabilir.
Hastalığın en belirgin bulgusu gunduz aşırı uykululuk halidir.
Hastalığın ilk ve en belirgin bulgusu gunduz aşırı uykululuk halidir. Hastanın, gece boyu sık olarak tekrarlanan solunum durmaları yuzunden, cok sayıda kısa uyanıklıklarla bolunmuş ve bir turlu derinleşemeyen, dolayısıyla dinlendirici olmayan kalitesiz bir uykusu vardır. Hasta hatırlamadığından ve gece olup bitenlerden habersiz olduğundan, deliksiz uyuduğunu sanır. Ancak durum boyle değildir.
Şiddetli horlamayla birlikte sabah yorgun uyanma, gunduz aşırı uykululuk hali, en dikkat cekici ve onemli bulgudur.
• Sabah şiddetli ağız kuruluğu ile uyanma
• Sabah yorgunluğu ve baş ağrıları
• Eskiye oranla daha sinirli ve daha tahammulsuz olma
• Anksiyete
• Konsantrasyonu surdurmede gucluk
• Cocuklarda okul başarısının duşmesi
• Unutkanlık
• Eskiden olmadığı halde gece bir veya daha fazla kez tuvalete kalkma
• Yine eskiye oranla belirginleşen ve iklim şartlarıyla acıklanamayan gece terlemeler
• Cinsel istekte azalma, (erkekte) iktidarsızlık.
Belirtilerinden bir ya da birkacı varsa mutlaka bir uyku kliniğine başvurulmalıdır.
Kesin tanı icin, hastanın uyku laboratuarında Polisomnografi denilen tum gece uyku incelemesinin yapılması gerekir.
Hastanın uyumadan once takacağı CPAP adı verilen maske tedavi secenekleri arasında ilk sırada ilk sırada yer alıyor.
CPAP aleti, bu maskeye hava gelmesini sağlayan hortum ve devamlı pozitif basınc ureten bir tur hava kompresorunden oluşur.
CPAP aleti, ağız icinde surekli bir pozitif basınc yaratıp dokuların gevşemesini ve hava yolunu daraltmasını engelleyerek etkisini gosterir. Uyku apnesi hastalarının %70’i bu tedaviye uyum sağlamakta ve aletlerini duzenli kullanmaktadır. CPAP tedavisi, duzenli kullanıldığı surece bugun icin en etkili tedavi yontemidir.
Kilo verme ve cerrahi yontemler de tedavi secenekleri arasındadır.
Kilo vermenin yanı sıra bazı hafif olgularda, alt cenenin biraz one cekilerek solunumun rahatlamasını sağlayan ağız ici apereyler kullanılması da yararlı olmaktadır.
Kucuk dil ve yumuşak damak başta olmak uzere ust solunum yolundaki yumuşak dokuların fazlalıklarını azaltma ve dokuları gerginleştirme amacına yonelik yapılan ameliyatlar da diğer bir tedavi yontemidir.