APANDİSİT


Yaygın bir hastalık olan "apandisit", karnın alt kısmında bulunan ve apandis ya da apendiks denilen kor barsağin iltihaplanmasıdır.

"Apendiks vermiformis uzun ince bir boru veya solucan şeklinde ortalama 9 cm uzunluğunda kor bir barsaktır. iki ila 25 cm arasında değişen uzunlukta olabilir. Cocuklarda, yetiş*kinlerden daha uzundur. Normalde karnın sağ alt bolgesinde yer almakla birlikte farklı konumlarda bulunabilir."

Vucuttaki işlevi lam olarak bilinmeyen apendiks, bademcik gibi lenfoid doku bakımından zengin bir organ olarak tanımlanıyor.

APANDİSİT NASIL OLUŞUR?

"Apandisit yuzde 90 oranda, apendiks lumeninin (yani apendiksin ic kısmının) dışkı ile tıkanmasından kaynaklanıyor. Sık gorulen nedenlerden biri de tenf dokularının şişmesidir.

Ceşitli nedenlerle apendiksin ici tıkandığı zaman, apen*diks lumeninde sıvı birikir, mikroplar coğalmaya başlar ve ic basınc artar. Basıncın artması ile apendiks şişmeye başlar ve giderek apendiks dokusunun kanlanması ve beslenmesi bozulur. Daha sonra nekroz (curume) ve patlama oluşur."

Turkiye Hastanesi uz*manları, iltihaplanmayı durdurmanın mumkun olmadığını belirterek "apandisit onlenemez; onlemek icin herhangi bir metod veya ilac bulunmuyor" diyorlar.



GORULME SIKLIĞI

Eldeki verllere gore, apandisit her yasta gorulmekte birlikte, en sık olarak genc erişkinlerde, 20-30 yaş grubunda ortaya cıkıyor. 60 yaşından buyuklerde yuzde 5-10 dolayında goruluyor, Cocuklarda en sık 6-10 yas grubunda gorulen apandisjtin, 2 yaşından kucuklerde gorulme oranı yuzde 2 dolayında kalıyor.

Gorulme sıklığı bakrmından cinsîyete gore ilginc tablo gozleniyor, Ergenlik cağından Once, kız ve erkeklerde apandisit oranı eşit olduğu goruluyor, 15-25 yas grubunda, erkeklerde apandisite 2 kat fazla rastlanıyor. 25 yaşından sonraki donemde oran tekrar eşitleniyor.



BELİRTİLER VE TANI

Prof Dr. Hasan Taşcı ile Opr. Dr. Cavit Hamzaoğlu, apandisitin belirtileri ve tanısıyla ilgili olarak şunları soyluyorlar. "Karın ağrısı, iştahsızlık ve kusma temel belirtilerdir. Bunların bir araya gelmesi tanıyı kolaylaştırır.

Karın ağrısı; apandisitin en onemli belirtisidir. Genellikle gobek cevresinde veya mide ustunde başlar. Kunt bir ağrıdır, azalma ve coğalma gosterebilir, ama, hicbir zaman tamamen yok olmaz. Genellikle 4-6 saat surer (1-12 saat arasında değişebilir.) Daha sonra ağrı karın sağ alt bolgesine yerleşir. Bazı hastalarda ağrı sağ alt kadranda başlar ve orada kalır Apendiksin değişik yerleşimlerine gore ağrı sırtta, sağ veya sol kasıkta veya mesane ustu ve makatta hissedilebilir.

iştahsızlık, hastaların yuzde 90-95 inde ağrıdan daha once gorulen fakat onemsenmeyen bulgudur.

Bulantı ve kusma; onemli bir gostergedir. Hastaların yuzde 75'inde bulantı gorulur. Genellikle hasta bir şey yerse Kusar, midesi boşsa kusmaz.

Bu belirtilerin yanında, hastanın, kabızlık, ishal ve gaz cıkaramama gibi şikayetleri de olabilir. Ancak, bunlar tanı değeri taşımazlar."

Mauyene bulguları, apendiksin, vucutta yerleştiği yere gore değişebiliyor. Patlama olup olmaması da bulguları etkiliyor. Vucut ısısı bazı kişilerde normal kalmakla birlikte bazılarında 37.5-38 dereceye cıkıyor. Hastanın, fazla hareket etmekten kacınması ve oksurme zıplama gibi hallerde ağrılarının artması tanı bakımından onem taşıyor.
Prof. Taşcı ve Opr. Hamzaoğlu, apandisitle ilgili onemli bir noktaya işaret ederek; apandisit belirtilerinin, bircok hastalığın belirtilerine benzediğini belirtiyorlar. Bu nedenle bulguların değerlendirilmesi acısından hekimin deneyimi buyuk onem taşıyor.

Prof. Taşcı ve Opr. Hamzaoğlu'nun verdikleri bilgilere gore; karın ici lenf bezleri iltihabı, mide ve bağırsak iltihabı, kadın hastalıkları, dış gebelik, mide ve onikiparmak bağırsağının delinmesi, idrar yolları iltihabı ve taşları, safra kesesi iltihabı, pankreas İltihabı ve bağırsak damarlarının tıkanması gibi rahatsızlıklarla apandisit aynı bulguları verebiliyorlar.



KESİN TEDAVİ

Ozellikle genclik doneminde ortaya cıkan bu yaygın rahatsızlığın ilacla tedavi imkanı bulunmuyor. Ancak, apandisit, tedavisi kolay hastalıklar arasında yer alıyor. Turkiye Hastanesi hekimleri. kesin tedavinin ameliyat olduğunu belirterek, "hasta, laparoskopik (kapalı) veya acık appendektomi yontemiyle ameliyat edilip, apandisit alınmalıdır" diyorlar. Prof. Taşcı ve Opr. Hamzaoğlu, apandisit ameliyatlarıyla ilgili şu bilgileri veriyorlar:

"Apandisit tanısı konan veya apandisit olabileceği duşunulen hastaların ağızdan beslenmemeleri, ağrı giderici almamaları gerekir. Apandisit, 4 grupta toplanır. Uc gruptaki vakalar;

akut apandisit, perfore (patlamış) apandisit, patlamış ve apse yapmış apandisit, kesin olarak ameliyatla tedavi edilmelidir. Dorduncu grup plastrone apandisittir. Bazen karın icinde omentum adı verilen bir yağ perdesi, apendiksi sarar ve iltihabın karın icine yayılmasını onler. Buna plastrone apandisit denir. Bu durumda hasta hastaneye yatırılır ve gozlem altına alınarak, antibiyotik tedavisine başlanır. Eğer şikayetler gerilerse hasta taburcu edilir ve 6-8 hafta sonra tekrar değerlendirip ve ameliyata alınır.”



OLUME NEDEN OLABİLİR

Gunumuzde apandisit ameliyatları en basit ope*rasyonlardan biri sayılıyor. Ancak tedavisi bu derece kolay olmasına rağmen, ihmal edilmesi halinde. apandisit, tehlikeli bir hastalık oluveriyor. Zamanında ameliyat edilmediği zaman İltihaplı apendiksin patlaması olume yol acabiliyor.
Genc erişkinlerde yuzde 15-25, cocuklarda yuzde 50-85, yaşlılarda yuzde 60-90 arasında patlama ihtimali bulunuyor.
Prof. Taşcı ile Opr. Hamzaoğlu, ozellikle yaşlılar ve cocuklar acsından apandisitin buyuk risk oluşturduğuna dikkat cekiyorlar ve "Yaşlı ve cocuklarda bulgular az olduğundan teşhis konulduğunda patlama olayı gercekleşmiştir. Bu nedenle olum riski cok fazladır.
Genc erişkinlerde apandisitte olum oranı yuzde 0.1 in altındayken yaşlılarda bu oran yuzde 50 civarındadır" diyorlar.


Zamanında doktora başvurulduğunda basit; ama, gec kalındığında olumcul bir hastalık sorunu.



DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR


· Karın ağrısı olduğu zaman kesinlikle kendi başınıza ağrı kesici almayın, mutlaka bir doktara başvurun.

· Bazen apandisitte doktorlarda yanılabilir ve yanlışlıkla mide tedavisine başlanır. Eğer ağrınız gecmiyorsa tekrar doktora gitmelisiniz.

· Normal bir apandisit ameliyatı eğer erken teşhis konulursa yaklaşık 15-30 dakika surmekte ve hasta 1 gun hastanede yatıp cıkmaktadır.

· Eğer apandisit patlamış ise, ameliyatla apandisit alınır, batın yıkanır ve karın icine 1 adet dren (hortum) konulur ve hasta yaklaşık 2-3 gun hastanede kalır.

· Erken teşhis ve doğru tedavi hayat kurtarıcıdır.

· Gunumuzde yuzde 100 apandisit tanısını koyduracak tetkik, laboratuvar ve goruntuleme yontemi yoktur. Bu nedenle hastanın şikayetleri, muayene bulguları ve kan tetkikleri bir arada değerlendirilip teşhis konulur. Şupheli vakalar ağrı kesici verilmeden takip edilir.
__________________