Ucak yolculuğu sırasında neden kulaklarınızda sık sık ani bir basınc hissettiğinizi hic merak ettiniz mi? Veya basınc hissetmediğiniz zaman neden kulak ağrınız olduğunu? Ucaklar inişe gectiğinde cocukların neden ağladığını? Ucak yolculuklarının daha da sıklaştığı bu yaz gunlerinde, yapılabilecek basit egzersizlerle daha rahat bir ucuş gercekleştirmek mumkun. ENT Tıp Merkezi KBB uzmanlarından Op. Dr. Hamdi Yakut ile “Kulaklar, Yukseklik ve Ucak Yolculuğu” konulu bir roportaj gercekleştirdik.
…
Ucak yolculuğu sırasında karşılaşılan ve en sık gorulen sağlık sorunu kulak problemleridir. Coğunlukla basit rahatsızlıklar olur, nadiren gecici ağrı ve işitme kaybı oluşur.
Kulak genel olarak uc bolume ayrılır
Dış kulak: Başın yan tarafında gorulen kulak kepcesi ile iceriye kulak zarına kadar devam eden dış kulak yolundan oluşur.
Orta kulak: Kulak zarı ile ic kulak arasında kalan ufak boşluktur. Burada uc adet kemikcik, kulak kemiğinin hava boşlukları bulunur.
İc kulak: Kulak kemiğinin ic kısmında bulunan ve işitme ile denge sinir uclarını ihtiva eden bolumdur.
Hava yolculuğu sırasında probleme yol acan, orta kulak bolumudur. Ufak bir hava boşluğu olduğu icin, basınc değişikliklerinden etkilenir. Normal olarak her yutkunulduğunda kulaklarda ufak bir cıt sesi veya basınc oynaması hissedilir. Bu esnada geniz ile orta kulak arasındaki ostaki borusu vasıtası ile orta kulağa hava kabarcığı gecmiştir. Orta kulaktaki hava burayı doşeyen doku tarafından surekli emilir ve diğer taraftan "ostaki borusu" her yutkunuşta surekli hava sağlar. Bu sayede kulak zarının her iki tarafındaki hava basıncı eşitlenir. Eğer bir şekilde basınc farkı oluşursa, kulaklar tıkalı gibi hissedilir.
Ostaki borusu ve kulakların tıkanıklığına neler sebep olur?
Ostaki borusu, bircok sebepten dolayı tıkanabilir veya ağzı kapanabilir. Bu durumda, orta kulak basıncı eşitlenemez.
Orta kulaktaki hava surekli emilir ve yenilenemediği icin vakum oluşur, kulak zarı iceri doğru coker. Gergin kulak zarı normal olarak titreşemez ve sesler donuk, az gelir. Kulak zarının gerginleşmesi de ağrı oluşturabilir. Şayet bu durum bir sure devam ederse, orta kulaktaki basıncı eşitleyebilmek icin, orta kulağı doşeyen dokudan kan serumuna benzer bir sıvı sızarak burayı doldurur. Bu duruma "orta kulakta sıvı", "seroz otit" veya "aero-otit" ismi verilir.
Ostaki borusunun tıkanmasına yol acan en sık sebep basit soğuk algınlığıdır. Sinus iltihapları ve burun alerjileri de (saman nezlesi gibi) sık sebeplerdendir. Ostaki borusu ve onu doşeyen doku, burun ve genzin devamıdır. Bu devamlılıktan dolayı coğunlukla burnun tıkalı olması, kulakların da tıkalı olmasına ve boyle hissedilmesine sebep olur.
Ostaki borusunun tıkanmasının bir diğer sebebi dokularda şişliğe yol acan orta kulak iltihaplarıdır. Ostaki borusu yetişkinlere gore daha dar olduğu icin cocuklar tıkanıklığa daha yatkındırlar.
Hava yolculuğu nasıl problem yaratır?
Hava yolculuğu sırasında ani basınc değişiklikleri olur. Bu basınc değişikliklerinin eşitlenmesi icin ostaki borusunun o sırada hemen acılıp kapanabilmesi gerekir. Bu olay ozellikle ucak inişe gectiğinde gorulur. Onceleri basınc eşitlenmesi sağlanamayan ucaklarda bu gercek bir problem oluşturmaktaydı. Gunumuzde bu olay en aza duşurulmuştur. Buna rağmen hÂl bazı onlenemeyen basınc değişiklikleri olabilmektedir.
Gercekte basınc değişikliğine yol acan her turlu durum problem yaratır. Aynı durumla, yuksek binalarda hızla hareket eden asansorlerin icinde veya suya dalarken de karşılaşılabilir.
Kulakların tıkanması nasıl onlenebilir?
Yutma işlemi ostaki borusunu acan kasları harekete gecirir. Sakız ciğnerken veya naneli şeker yerken daha sık yutkunursunuz. Bunlar inişe gecmeden once yapılabilecek iyi egzersizlerdir. Esnemek daha bile iyidir. Esnerken bu kas daha iyi uyarılır. İniş sırasında uyumamaya dikkat etmeniz gerekir cunku uyurken yutkunma işlemi cok yavaşlar.
Şayet yutkunmak ve esnemek etkili değilse şu yontem en iyi sonucu verir:
• Burun kanatlarınızı elinizle sıkıca kapatınız
• Ağızdan kuvvetli bir soluk alınız
• Ağzınız ve burnunuz kapalı olduğu halde bu nefesi yanak ve yutma kaslarınızı kullanarak dışarı uflemeye calışınız. Boylece basınclı hava ostaki borusundan orta kulağa gecebilir. Kulağınızda basınc veya ses hissettiğinizde sorun giderilmiş demektir.
İniş sırasında bu işlemi bircok kez yapmanız gerekebilir. Bebekler bu işlemi yapamazlar fakat bir şey emerlerse rahatlarlar. İniş sırasında bebeğinizi emziriniz veya besleyiniz ve uyumalarına musaade etmeyiniz.
Hangi tedbirleri almalısınız?
Kulaklarınıza hava ile basınc yaparken karnınızı ve goğsunuzu kullanmayınız cunku bu durumda cok fazla basınc oluşur. Uygun basınc sadece yanak ve yutma kaslarınızı kullanarak sağlanır. Soğuk algınlığınız, sinus iltihabınız veya alerjiniz varsa en iyisi ucuşu ertelemektir. Son gunlerde bir kulak mudahalesi gecirmişseniz, doktorunuzdan ucuş hakkında bilgi alınız.
Burun acıcı ilaclar ve burun spreyleri?
Deneyimli yolcular inişe gecmeden yaklaşık bir saat once burun acıcı bir ilac veya sprey kullanırlar. Bu ilaclar kulağa giden dokuları buzerek orta kulak havalanmasına yardımcı olur. Aynı sebepten dolayı alerjisi olan kişiler de alerji ilaclarını ucuş oncesi almalıdırlar. Yuksek tansiyonu, kalp problemi, kalp ritim bozukluğu, tiroid hastalığı, aşırı sinirliliği olan kişilerin, burun acıcı ilacları kullanmadan once mutlaka bir hekime danışması daha doğru olur. Aynı şekilde hamile bayanlar da hekimlerine danışmalıdırlar.
Kulaklarınız acılmazsa ne yapılmalı?
İnişten sonra da basınc eşitleyici hareketler yapabilir ve burun acıcı ilaclara devam edebilirsiniz (burun acıcı spreyleri kullanmayı alışkanlık haline getirmeyiniz ve uzun sure kullanmayınız. Aksi takdirde daha fazla tıkanıklığa yol acabilirler. Kulaklarınız hÂl acılmıyor ve ağrıyorsa KBB hekimine başvurmanız gerekir. Hekiminiz, kulak zarınızı cizerek orta kulağınızdaki basıncı veya sıvıyı boşaltma yoluna gidebilir.