Zaturree nedir?
Zaturree (Pnomoni) akciğer dokusunu iltihaplanmasıdır. Bakteriler başta olmak uzere ceşitli mikroorganizmalara bağlı olarak meydana gelir.

Bulaşma
Bazı zaturree turlerinde hasta kişilerden sağlam kişilere doğrudan bulaşma riski vardır. Ama, hastalık coğunlukla, hastanın kendi ağız, boğaz veya sindirim kanalında bulunan mikropların akciğere ulaşmasıyla meydana gelmektedir. Normal durumlarda hastalığa neden olmayan bu mikroplar, vucut savunması zayıf duşmuş kişilerde zaturree oluşturur. Dolayısıyla zaturreenin ortaya cıkmasında bulaşmadan cok, kişinin vucut direncini kıran risk faktorleri rol oynar.

Zaturreeye zemin hazırlayan grip ve benzeri viral solunum yolu infeksiyonları ise cok bulaşıcıdır. Hapşırık ve oksurukle yayılabildikleri gibi, ağız ve burun sekresyonlarıyla bulaşmış bardak, mendil, catal-kaşık, kapı kolu gibi eşyalar aracıyla diğer kişilere gecebilirler.


Sıklık ve Onem
Zaturreeler tum dunyada ve ulkemizde en sık gorulen ve en fazla olume neden olan hastalıklar arasındadır. Turkiye'de beşinci sıradaki olum sebebidir. Ozellikle, bebeklerde, cocuklarda, yaşlılarda ve bilinen başka bir hastalığı olan kişilerde zaturreeler daha olumcul olabilmektedir. Dunyada her yıl 5 yaşın altında 10 ile 12 milyon cocuk zaturree nedeniyle olmektedir. Bu olumlerin %90'ı gelişmekte olan ulkelerde olmaktadır. Ulkemizde 1-12 aylık bebek olumlerinin %48'inden zaturree sorumludur. Bir ile dort yaş grubunda bu oran %42'dir.
Zaturree Teşhisi:
Zaturree ihmal edilmemesi gereken bir sağlık sorunudur. Erken teşhis edilmesi ve gecikmeden tedaviye başlanmasının olumleri azalttığı bilinmektedir. Hastanın yakınmaları zaturreeyle uyumlu ise, genellikle yapılan muayene ve akciğer rontgenindeki bulgularla teşhis konulabilir. Gerekli durumlarda kan ve balgam tahlilleri yapılabilir.

Ayırıcı Tanı
Zaturree bazen grip, soğuk algınlığı ve bronşit gibi hastalıklarla karıştırılabilir. Bu gibi hastalarda, ateşin uşume-titremeyle yukselmesi ve 39-40°C'ye kadar cıkması, hastanın genel durumunun bozulması, hastalığın ağır seyredip uzun surmesi, koyu renkli, kanlı balgam ve goğus ağrısının eşlik etmesi durumunda, mutlaka zaturree olasılığı dikkate alınarak araştırma yapılmalıdır.


Zaturree Tedavisi
Bircok vakada zaturree evde tedavi edilebilir. Ağır olguların, yaşlı hastaların, oksijen tedavisi veya yoğun bakım desteği gerektiren hastaların hastaneye yatması gerekir. Tedavi hastaya gore değişir. Tedaviye erken başlandığında ve ayaktan tedavi edilebilen olgularda, sonuclar yuz guldurucudur. Ancak, teşhis ve tedavisi gecikmiş, ağır zaturree olgularında olum oranı yuksektir.

Zaturreeden Korunma
Zaturreeden korunmak icin zaturree oluşumunu kolaylaştıran olumsuz faktorler duzeltilmelidir. Bu amacla muzmin hastalıkların uygun şekilde takip ve tedavisi, stresten kacınma, dengeli beslenme ve hijyenik barınma koşullarının sağlanması, alkol, tutun ve ilac bağımlığının kontrolu ile ağız ve mide iceriğinin solunum yollarına kacmasına (aspirasyon) yol acan risk faktorlerinin azaltılması gerekir.
Yuksek riskli kişinin zaturreeye karşı bağışıklılığının artırılmasına yonelik olarak, pnomokok aşıları yıllık grip aşıları ve bağışıklık serum uygulamaları da zaturreeden korunma stratejileri arasında yer alır.

Zaturreeye yol acabilen veya kolaylaştırıcı olan grip salgınları sırasında kalabalıkla temasın azaltılması, maske kullanılması ozellikle yuksek riskli gruba grip bulaştırabilecek kişilerin aşılanması, korunma icin onerilen hususlardan bazılarıdır. Yeterli beslenememe cocuklarda zaturree gelişimini kolaylaştıran en onemli faktordur. Ulkemizde bebeklerin %10'dan azı, doğumu izleyen uc ay icinde sadece anne sutuyle beslenebilmektedir. Anne sutu bebeklerin bağışıklık sistemini guclendirmekte ve aşılara daha iyi yanıt verilmesini sağlamaktadır. Bu nedenle, yeterli anne sutu alımının teşvik edilmesi gerekmektedir.

Ulkemizde aşılanma oranları oldukca duşuktur (%54,2). Kızamık, boğmaca ve tuberkuloz cocuklarda en onemli zaturree etkenleridir. Bu nedenle, soz konusu hastalıklara ait aşıların yapılması zaturree sıklığını azaltacaktır. Yine cocuklarda zaturree nedenleri arasında sık rastlanan bir bakteri olan Haemophilus influenzae'ye karşı geliştirilen H. influenzae tip b aşısının cocuklardaki rutin aşılama programına dahil edilmesi gerekmektedir. Cocukların sigaraya maruz kalması zaturree sıklığını bu nedenle hastaneye yatışları ve olumu artırmaktadır. Ulkemizde cocukların yaklaşık %70'i sigaraya maruz kalmaktadır. Cocukların sigaraya maruz kalmasının onlenmesi zaturree ile ilişkili sağlık sorunlarını azaltacaktır.
Zaturree ve Grip ilişkisi
Grip virusunun bizzat kendisi zaturreeye yol acabildiği gibi, diğer mikroorganizmalara bağlı zaturree turlerinin ortaya cıkmasını da kolaylaştırabilir. Gribin ağır seyrettiği ve olumcul olduğu olgular, coğunlukla zaturreenin gribe eşlik ettiği olgulardır. Bu nedenle, zaturreelerin ve buna bağlı olumlerin onlenmesi icin grip salgınlarının da onlenmesi gerekmektedir.

Grip Aşıları
Gripten korunmak uzere aşılar geliştirilmiştir. Bu aşılar bir yıl sureyle korunma sağlar. Grip aşıları her yıl eylul, ekim aylarında ya da en gec kasım ayında, bir doz, kas icine yapılmalıdır. Cocuklara ilk kez aşılama yapılıyorsa, bir ay arayla iki doz uygulanır. Grip aşısı gribe yakalanma riski yuksek veya grip olduğunda gribin ağır ve olumcul seyredebileceği kişilere uygulanmalıdır. Yine, bu risk grubundaki kişilere grip virusunu taşıyabilecek olan kişiler de aşılanmalıdır.

Pnomokok Aşısı
Zaturree nedenleri arasında tum dunyada en sık rastlanan mikroorganizma Streptococcus pneumoniae'dir. Kısaca pnomokok dediğimiz bu bakteriye karşı hazırlanmış bir aşı bulunmaktadır. Pnomokoklar, başta ust solunum yollarında olmak uzere, zaturree dışında enfeksiyonlara da yol acabilir. Bu aşı tamamen olmasa da, yuksek riskli kişilere uygulandığında, kısmen koruma sağlayabilmektedir. Aşı bir kez, kas icine yapılmaktadır. Beş yıl sonra bir kez tekrarı yapılabilir.

Aşıların Guvenilirliği
Grip ve pnomokok aşıları yuksek ateşli bir hastalığın seyri sırasında yapılmaz. Grip aşısı, yumurta allerjisi olanlara uygulanmamalıdır. Bunun dışında her iki aşı da oldukca guvenlidir. Aşı uygulanan yerde ağrı ve kızarıklık gelişebilir. Ayrıca, ateş, halsizlik, kızarıklık gibi bazı yan etkiler gorulebilir. Ancak, bunlar gecici ve hafiftir.