Baş ağrısı nedeniyle hekime başvuran hastaların ancak %5-7’sinde baş ağrısına yol acan beyin uru, beyin damar hastalığı (beyin kanaması, beyin damarı tıkanıklığı), beyin veya yuz yapılarında iltihap hali gibi yapısal bir bozukluk vardır.

YAPISAL BOZUKLUĞA BAĞLI OLMAYAN BAŞAĞRILAR


Yaşamının herhangi bir doneminde baş ağrısı olmayan insan yok gibidir. İnsanların %80’ninde zaman zaman ilac almayı gerektiren baş ağrıları olur. Baş ağrısı olan kişilerin ancak %10’nunda baş ağrısı kişiyi yatıracak iş ve gucunden alıkoyacak derecede şiddetlidir. Baş ağrısı nedeniyle hekime başvuran hastaların ancak %5-7’sinde baş ağrısına yol acan beyin uru, beyin damar hastalığı (beyin kanaması, beyin damarı tıkanıklığı), beyin veya yuz yapılarında iltihap hali gibi yapısal bir bozukluk vardır. Bir diğer ifadeyle baş ağrısı şikayetiyle hekime başvuran hastaların %90’ında, yapılan incelemeler sonucu başta ya da bedende baş ağrısına yol acacak herhangi bir bozukluk bulunmaz. Yapısal bir bozukluğa bağlı olmayan bu baş ağrılarını ancak hastadan aldığımız bilgilere dayanarak teşhis edebiliriz. Bu tur baş ağrılarının belli başlıları aşağıda ozet olarak verilmiştir.


Migren

Erkeklerin %10’nunda kadınların %15-20’sinde ortaya cıkar. Nobetler halinde gelen, saatlerce bazen gunlerce suren, hastayı yatıran veya işinden alıkoyan, bulantı bazen kusma yapan, ışıktan ve sesten rahatsızlığa yol acan, başın bir yarısını tutan, zonklayıcı, şiddetli baş ağrısıdır. Belirtilen baş ağrısı ozelliklerinin her hastada bulunması gerekmez. Değişik tipleri vardır.


Gerilim Baş Ağrısı

Başın tumunu tutar. Coğunlukla boyun ense kaslarının kasılmasıyla gider. Hasta tarafından ağırlık, yanma, sıkışma, basınc şeklinde tarif edilir. Bulantı ve kusma yapmaz, hareketle artmaz, coğunlukla hastanın aktivitelerini engellemez. 5-10 dakika kadar kısa olduğu gibi gunlerce de surebilir. Ataklar şeklinde tekrarlar veya hic gecmez, devamlıdır. Yıllarca ve sık baş ağrısı olan insanları % 60’ında gerilim baş ağrısı vardır.


Kume Baş Ağrısı

Sıklıkla bir saat civarında suren, gunde bir ya da birkac kere gelen, bir taraf goz , alın ve şakakta yerleşik, ani başlayıp, ani sona eren şiddetli baş ağrısı ile karakterizedir. Baş ağrısına gozde kanlanma, gozyaşı akması, burun akması, burunda şişme, alın ve yuzde terleme, goz kapağı şişmesi, goz kapağı duşmesi ve o taraf goz bebeğinde kuculme gibi bitkisel sinir sistemi belirtileri eşlik eder. Ağrı gunde birkac kere veya gun aşırı sıklığında gelir ve genellikle aynı saatlerde, coğunlukla geceleri ortaya cıkar. Bu tur ağrı nobetleri haftalar ya da aylar boyu surdukten sonra kendiliğinden kaybolur. Fakat yılda bir iki kere veya birkac yılda bir benzer ağrılı donemler yine ortaya cıkar. Nadir gorulur değişik tipleri vardır.


Kronik Gunluk Baş Ağrısı

Hastalarda yıllardan beri her gun gelen, sabahtan akşama kadar devam eden, zaman zaman hastayı yatıracak kadar şiddetlenen surekli baş ağrısı vardır. Hastaların coğunda başlangıcta migren, bir kısmında da gerilim tipi baş ağrısı bulunur. Bunlar giderek sıklaşır ve her gun gelen baş ağrısına donuşur. Bir kısım hasta da migren ya da gerilim tipi baş ağrısı olmaksızın doğrudan kronik gunluk baş ağrısı gelişir. Kronik gunluk baş ağrısı olan hastaların coğu surekli ağrı kesici ilac alır. Ağrı ilacları baş ağrısını gecirmediği halde hasta ağrı ilacı almaya devam eder, cunku ağrı ilacı almadığı zaman baş ağrıları şiddetlenir. Bu nedenle hastada bir ceşit ağrı kesici ilac bağımlılığı gelişir.


Ruhsal Nedenli Ağrı ve Baş Ağrıları


Ağrı somatoform ağrı bozukluğunda ana şikayeti oluşturur veya başka ceşitli ruhsal hastalıkların semptomlarından biri olarak ortaya cıkar. Somatoform ağrı bozukluğunda belirli bir bedensel nedene bağlı olmayan, psikolojik etkenlerle ilgili olabilen ve kişinin bireysel, toplumsal ve mesleki olarak işlevlerini onemli derecede bozan ağrı şikayeti vardır. Değişik ruhsal nedenli ağrılar belirli bir anatomik yapıya uymaz, bedenin birbiriyle ilgisiz birden cok yerinde ortaya cıkabilir. Ağrının yeri zaman icine değişiklik gosterir. Tedavi ile bir bolgedeki ağrı gecerse bir başka bolgede tekrar ortaya cıkar. Ağrı ilaclarının yararı olmaz. Ağrı şikayeti genellikle devamlıdır. Ağrıyla ilgili bilgiler cok guc alınır; hastalar coğu kez belirsiz, birbiriyle celişik ya da uyumsuz cevaplar verir. Ağrı ruhsal nedenlerle ortaya cıkmasına rağmen hastalar genellikle duygusal sorunları ve catışmaları olduğunu kabul etmez, ruhsal durumları ile ağrı arasında bağlantı kuramaz ve ağrılarının gercekliğini ve ağır şekilde hasta olduklarını ispata yonelik abartılı durumlar sergilerler. Ruhsal nedenli ağrılarda tedavi esas olarak ilac ve psikoterapidir.


Yapısal Bozukluklara Bağlı Olmayan Ceşitli Baş Ağrıları

Coğu zaman fiziksel etkilerle ortaya cıkan, nadiren tedavi gerektiren baş ağrılarıdır. Başın dıştan basısına bağlı baş ağrısı, başın soğukta kalmasına bağlı baş ağrısı, soğuk gıda yenilip icilmesine bağlı baş ağrısı, oksuruk sırasında ortaya cıkan baş ağrısı, eksersiz sırasında ortaya cıkan baş ağrısı, cinsel aktivite sırasında ortaya cıkan baş ağrısı... bunlar icinde sayılabilir.


Yapısal bozukluklara bağlı olmayan baş ağrıları hayatı tehdit etmemekle beraber yaşam kalitesini ciddi şekilde bozarlar ve iş guc kaybına sebep olurlar. Baş ağrısını ortaya cıkaran sebeplerin hasta tarafından tanınıp kontrol edilmesi, yaşam şeklinin ve dış olaylara verilen tepki biciminin değiştirilmesi ve ağrıların gelmesini onleyici (ağrı ilacı olmayan) ilacların uygun şekilde kullanılması ile bazen tama yakın bazen buyuk oranda duzelme sağlanır.