Raynaud fenomeni el ve ayak parmaklarına giden kan akımındaki bozulma ile karakterize bir klinik durumdur. İlk tanımlayan Fransız doktor Dr. Maurice Raynaud’dan adını almıştır. Genellikle soğuk ya da stres varlığında tekrarlayan, ataklar halinde seyreden bir hastalıktır. Başka hastalıklar olmadan tek başına bulunabilir ya da başka bir romatizmal hastalığın bulgusu olarak karşımıza cıkabilir. Raynaud Fenomeni ile ilişkili olabilecek romatizmal hastalıklar skleroderma, lupus eritematozus, polimiyozit-dermatomiyozit, Sjogren Sendromu, miks kollajen doku hastalıklarıdır.
Raynaud Fenomeni nasıl gelişir?
Atak sırasında el ve ayak parmaklarındaki kan damarları kısa sureli daralır ve kan akımı gecici olarak bozulur. Bu sırada etkilenen parmaklarda renk değişikliği meydana gelir. Once kan akımının kesilmesi nedeniyle parmaklar beyazlaşır, arkasından akımın durmasıyla birlikte toplar damarlarda gollenen kanın etkisiyle mavi renk değişikliği gelişir, kısa sureli bu daralmayı takiben kan akımının normale donmesiyle de kırmızı renge doner. Bazen parmaklarda sadece tek renk değişikliği de gorulebilir. Hastalarda kan akımı durduğunda parmaklarda sızı ve hissizlik olabilir, kan akımı normale donduğunde de şişlik, karıncalanma, sıcaklık hissedilebilir. Kan dolaşımının normale donmesi dakikalar ya da saatler alabilir.
Soğukta ya da aşırı sinirlilik ya da heyecan gibi kuvvetli duygusal streslerde kan damarlarında ani daralmalar gelişebilir ve bu da Raynaud Fenomenine sebep olabilir. Ancak hastaların coğunda belirli bir neden bulunamaz. Genellikle seyrek ve sekel bırakmayan ataklar halinde seyreder. Bazı hastalarda ise daha sık ve şiddetli ataklar sorun yaratabilir. Tedavi olmamış ya da kontrol altına alınamamış hastalarda tutulan bolgelerde hasar gelişebilir. Vucuttaki dokuların normal yapısının korunabilmesi icin kan akımının devamı şarttır, Raynaud Fenomeninde kan akımı bozulduğundan ciddi vakalarda morarma, siyah renk değişikliği ve ulserler (yaralar) gorulebilir.
Raynaud Fenomeni tanısı nasıl konur?
Hastanın oykusunde, parmaklardaki tipik renk değişikliği ile tanı koymak kolaydır. Bazen buzlu suya parmakları sokarak renk değişikliğinin olup olmadığını gozlemek tanı icin gerekebilir. Ayrıca mikroskopla tırnakların incelenmesi ve anormal kan damarlarının tesbit edilmesi tanıya yardımcı olabilir. Tanıda eşlik eden bir romatizmal hastalığın olup olmadığının belirlenmesi de onemlidir.
Raynaud Fenomeni ile nasıl başa cıkılır?
Raynaud Fenomeni zaman zaman ciddi sorunlar oluşturabilse de, biraz ozenle, atakların sıklığını azaltmak ve gelişebilecek komplikasyonları engellemek mumkun olabilir.