Boynunuzda sıkışma ve gerilme hissi varsa, son zamanlarda ani kilo kaybı ya da artışı yaşadıysanız… Soğuğa ve sıcağa karşı tahammulunuz yoksa, kalp atışlarınızın cok yuksek ya da cok duşuk olduğunu fark ediyorsanız…Terleme ve sac dokulmesini sıklıkla yaşıyorsanız…TİROİD HASTALIĞI RİSKİ TAŞIYOR OLABİLİRSİNİZ.

Memorial Suadiye Tıp Merkezi’nden İc Hastalıkları Uzmanı Dr. Soner Dileklen Guatr hastalığı konusunda bilgi verdi.

Guatr, tiroid bezinin iltihabi veya tumoral olmayan buyumesidir. Buyume ultrasondaki gorunume gore 2 yonlu olabilir.

1. Yaygın olarak bezin buyumesine Diffuz Guatr denir.

2. Nodul adı verilen farklılaşmış yapılar iceren bez buyumesine ise Noduler Guatr denir. Nodul miktarı birden fazla ise buna Multinoduler Guatr denir.

Tiroid hastalığında testlerin sonucuna gore de 3 farklı durumla karşılaşılır:

1. Eutiroid: Ultrasonda tiroid bezinde patoloji saptanmasına rağmen tiroid hormonu kanda normaldir.

2. Hipertiroidi: Tiroid hormonunun kanda artması sonucu ortaya cıkan durumdur.

3. Hipotiroidi: Kandaki hormon miktarının azalması durumudur.

Yukarıda soz ettiğimiz 2 ayrı tiroid bezi sınıflaması da birbiri ile ic ice gorulmektedir. Genel olarak guatr yapan etkenler ise; İyot eksikliği, tiroid hormonunun yapımında bozukluk yapan besinlerin cok yanması ( Lahana, fasulye turleri, karnabahar, brokoli, patates vb), kimyasal maddeler, ilaclar, bazı mikrobik enfeksiyonlar (E. Coli enf), gebelik ve hormonal değişiklikler olarak sıralanabilir.

2. Kimlerde guatr gorulebilir?

Guatr doğumdan olume kadar her yaşta gorulen bir hastalıktır. Doğumsal olarak daha cok hipotiroidi tiplerini, 50- 60 yaşta kronik troidit hastalığını, 20-30 yaşlarında noduler ne hipertiroidi tiplerini, 60-70 yaşlarında ise tiroid kanserlerini daha fazla gormekteyiz.

3. Belirti ve bulguları nelerdir?

Guatr hastalığında hormon duzeyleri değişmemiş ise bulgu hic olmayabilir. Fakat bezin buyumesine bağlı olarak; boğazda şişlik, gerginlik ve sıkışma hissi, nefes darlığı, yutma gucluğu, boyun damar genişlemesi ve boyunda ağrı ve hassasiyet olabilmektedir. Tiroid hormon miktarı değiştiği zaman esas belirtiler ortaya cıkar. Bunu 2 ayrı grupta inceleyebiliriz:

1- Hipotiroidi (Tiroid bezinin az calışması); yorgunluk, halsizlik, uyuşukluk ve uyku hali, konsantrasyon bozukluğu, sersemlik hissi, depresyon, sac dokulmesi, ciltte kuruma ve soğukluk hissi, kabızlık, kilo alma, goz kapakları ve bacaklarda şişlik, terlemede azalma, balmumu gibi cilt, soğuğa tahammulsuzluk, uşume, ses kalınlaşması, ses kısılması, konuşmada ağırlaşma, reflekslerde azalma, tansiyon, kolesterol yuksekliği ve nabız duşukluğu, adet duzensizliği, hamile kalmada zorluk, cocuklarda boy kısalığı ve gelişme geriliği gibi belirtilerle kendini gosterir.

2. Hipertiroidi (Tiroid bezinin cok calışması) ise; sinirlilik, aşırı heyecan, duygusallık, kilo kaybı, terleme ve vucut sıcaklığında artma, ellerde titreme, nabız sayısında ve tansiyonda artış, cilt terleme ve nemlilik hissi, sac dokulmesi, sıcağa tahammulsuzluk, bağırsak hareketlerinde artma, adet duzensizliği, gozde canlı bakış, bazen tek gozde buyume, bazen cift gorme şeklinde ortaya cıkar.

4. İyot eksikliğinin guatr uzerindeki etkisi nedir? Ne kadar iyot tuketilmelidir?

Dunya Sağlık Orgutu verileri, gunluk bir toplu iğne başı kadar iyot almadığı icin dunya nufusunun % 54’ unun iyot eksikliğine bağlı tiroid hastalıkları ile karşı karşıya olduğunu ortaya koymaktadır.

İyot, insan vucudunda az miktarda bulunan normal buyume ve gelişme icin gerekli bir elementtir. İyot, vucutta beyin ve sinir sistemi gelişimi ile vucudun ısı ve enerjisinin oluşumunda gerekli olan tiroid hormonunun yapımında kullanılır. Dunya Sağlık Orgutu verileri, gunluk bir toplu iğne başı kadar iyot almadığı icin dunya nufusunun % 54’ unun iyot eksikliğine bağlı tiroid hastalıkları ile karşı karşıya olduğunu ortaya koymaktadır. Dunyada bugun 40 milyon cocuk yeterli iyot alamadığı icin zeka geriliği ile karşı karşıyadır.

Ulkemizde ozellikle Karadeniz Bolgesi’ nde sıklıkla rastladığımız iyot eksikliğini onleme adına bir duzenleme yapılmış ve tuzlara iyot konulması zorunlu hale getirilmiştir. Ulkemizde guatr oranının % 30 civarında olduğu dikkate alınırsa; halkımızın bu konuda cok ozenli olması gerekliliği bir kez daha ortaya cıkmaktadır.

Tiroid hastalığı icin ilk planda T3, T4 ve TSH adı verilen 3 farklı hormonun kan analizi incelenmelidir. Buradan alınan sonuc paralelinde tiroidin ultrasonu yapılmalı ve tek nodul cıktı ise tiroid sintigrafisi cekilmelidir. Bu tetkikler bize tedavi ve takipte neler yapmamız gerektiğini gosterecektir. Hastada kronik tirodit yani kronik tiroid iltihabı duşunulurse ya da Graves adı verilen hipertroidi tipi duşunuluyor ise tiroid antikoru bakılmalıdır.

6. Guatrın psikolojik etkileri var mıdır?

Tiroid hastalığında hem hipertroidi hem de hipotroidi durumunda psikolojik bircok sorun ile karşılaşmamız mumkundur. Coğunlukla depresyon konsantrasyon zorluğu, sıkıntı hissi sık gorulmektedir.

7. Guatr sperm kalitesini azaltır mı?

Tiroid hastalıkları ozellikle hormon miktarında duşuklukle seyreden hipotiroidi durumunda sperm sayı ve kalitesi etkilenebilir. Spermler daha yavaş ve duzensiz hareket ettiği icin cocuk yapabilme yetisi kaybolabilir.

8. Başka hastalıkları tetikleyici rol oynar mı?

Graves ve Hashimoto tiroiditi adı verilen Otoimmun (Vucudun kendi dokusunu yabancı kabul edip reaksiyon gostermesi) tiroid hastalıkları; Tip 1 Şeker hastalığı, Addison hastalığı, Vitiligo (Cilt pigment kaybı), Pernisyoz anemi (Kansızlık), Romotoid artrit, Sistemik Lupus Eritamatozus, Kronık aktif hepatit ve Safra yolları sirozu gibi hastalıklarla beraber bulunabilirler.

9. Gebelikte anne ve bebeğe etkisi nedir?

Gebelik tiroid hormonu uzerinde yukselme etkisi yapar. Ancak gebelik bitiminde ilk bir yıl icinde gebelik sonu tiroidi adı verilen bir problemle karşılaşılabilir. Bu hastalarda gebelikten sonra 1- 1. 5 ay sonra carpıntı, halsizlik zayıflama, sinirlilik, terleme, titreme gibi şikayetleri başlar. Haftalar veya aylar sonra hasta hipotroidi fazına girebilir. Bu fazda da uyku hali, kilo alma, halsizlik, vucutta şişlik gibi bulgular oluşur. Tiroid problemi olan annelerin bebeklerinde sorun yaşanabilir. Bu nedenle her yeni doğan bebeğe topuktan TSH testi zorunlu yapılmaktadır. Ozellikle tiroid ilacları kullanması zorunlu annelerin bebekleri cok daha ozenli bir takipte tutulmalıdırlar.

10. Hastalığın tedavisi nasıldır?

1. İlac tedavisi: Bu hasta hipertiroidi hastası ise tiroid hormon miktarını duşurmek maksatlı ilaclar kullanılır. Tiroid hormonu kanda azalmış ise bu durumda hormon ilacı başlanır.

2. Cerrahi tedavi: Hastalarda yapılan incelemede kanserleşme eğilimi olan kişilerde daha cok ameliyat onerilmektedir. Ayrıca rahatsız edecek kadar buyume oluşan tiroid yapılarının da ameliyat ile alınması onerilmektedir.

3. Radyoaktif iyot tedavisi: Daha cok yaşlı, tiroid hormonu fazla ve genel bir buyumesi olan hastalarda bu yontem kullanılabilmektedir.

Tiroid hastalığında tedavi zamanında yapılmadığı takdirde hastanın hem yaşam kalitesi duşmekte hem de ileriki donemde daha ciddi hastalıklarla karşılaşma ihtimali artmaktadır. Tiroid hastalarında, ozellikle tek ve soğuk nodul bulunan vakalarda kanser oluşma riskinin daha fazla olduğu saptanmıştır. Bu nedenle bu hastalık gurubunda takip ve tedavinin cok dikkatli ve ozenli yapılmasını onerilir