Array uygulaması; insanda var olan 24 kromozomunun en kucuk yapı birimi olan molekuler duzeyde incelenmesidir. Sağlıklı DNA ile araştırılan embriyonun karşılaştırılmasındaki amac; bebeğin sağlıklı dunyaya gelmesi ve gelecek nesillerin sağlıklı olmasıdır. Sınırlı sayıda kromozom inceleyebilen eski yontemlere gore bircok yonde ustunluk taşıyan Array uygulaması ‘bilim dunyasında mukemmel insan yaratılabilir mi’ sorusunu tekrar gundeme taşıdı.


Dr. Gulay Ozgon


Tıbbi Genetik Uzmanı

Ozelikle 35 yaş ustu anne adaylarında ve nedeni bilinmeyen kısırlık vakalarında başvurulan bir yontem olan Array uygulamasında amac; sağlıklı embriyonun anneye transfer edilip sağlıklı bebeğin dunyaya gelmesine yardımcı olmaktır. Ancak Array uygulaması ile anne karnındaki bebekte tum hastalıkları taramak yine bilim dunyasında mukemmel insan yaratma endişesini gundeme taşıdı.

Array uygulamasında genomun karşılaştırması fazla veya eksik olan kromozomların bulunmasına olanak sağlar. Embriyonun kromozomal yapısı hakkında bilgi verir. Yapısı bozuk embriyo tespite dildiğinde anneye transfer gercekleşmez. Bu da duşuk olayını azaltır. Birey olarak genetik hastalık taşıyıcılığı soz konusu olduğunda hastalığın hangi kalıtımla cocuğa gecme ihtimali olduğu tespit edilir. Cekinik karakter ise ve eş de bu geni taşıyorsa cocuğun hasta olma ihtimali yuzde 25′dir. Baskın bir gen soz konusu olduğunda ise cocuğa gecme olasılığı yuzde 50′dir. Cunku gen kopya sayısı iki tanedir. Bu kopyalardan bir tanesi baskın şekilde hastaysa cocuk her koşulda yuzde 50 ihtimalle hasta olacak anlamına gelir.

ARRAY ile butun hastalıklar tespit edilebilir mi?
Farklı amaclarla kullanılan ARRAY uygulamaları vardır. Kimisi tum genomu tarar ve tum hastalıklar tespit edilebilir. Anne karnındaki bebekte butun hastalıkları taramak yine mukemmel insan yaratma endişesi veya doğru tanıyı koyuyor muyuz acısından duşundurucudur.


ARRAY yontemi guvenilir mi?
ARRAY yuzde 90- 95′lerde guvenilir olmasına rağmen doğrulama gerektiren bir yontemdir. ARRAY teknoloji ilerledikce de uygulanan teknolojiyi başka bir teknolojiyle doğrulamanız gerekiyor.Aynı anda kromozomlar uzerindeki bircok bolgenin incelenmesini sağlayan Array uygulamasında analiz surecinin bilgisayar programları sayesinde otomatik şekilde yapılması sonucu kromozomlarla ilgili veriler 12-24 saat gibi kısa surelerde alınır. Bu sayede sonuclar embriyoların dondurulmasına gerek kalmadan transfer gununden once elde edilmektedir.