A gurubu Beta Hemolitik Streptokok (halk arasındaki adıyla Beta mikrobu ) doğada yaygın olarak bulunan bir mikroptur. Beta mikrobu basit cilt iltihapları ve farenjitten şok tablosuna kadar değişen hastalıklara neden olur. Beta mikrobu toplumun yaklaşık % 15 ila 20 sinin boğazında herhangibir şikayete sebep olmadan bulunur, bu kişilere taşıyıcı denir. Taşıyıcılık belli surelerle herkesde olabilir. Ozellikle farenjit gecirenler tedaviye rağmen % 20 taşıyıcı olurlar. Taşıyıcılık ilelebet suren bir durum değildir.
Nasıl bulaşır ?
Beta mikrobu kişiden kişiye bulaşır. Bulaşma genellikle cocuklar arasında oyunlar sırasında temas ile, opuşme ile yada gıdalar aracılığıyla olur. Kreş, yuva, okul gibi kalabalık ortamlar bulaşmayı kolaylaştırır.
Beta mikrobu hangi hastalıklara neden olur ?
A Gurubu Beta Hemolitik Streptokoklar
Boğaz enfeksiyonlarına ( Farenjit ) Kızıl hastalığına ( farenjit ile beraber dokuntu ) Yara ve cilt enfeksiyonlarına ( Sellulit, Lenfanjit, Piyodermi ) İnvaziv Beta enfeksiyonuna ( Kas ve derin dokulara kadar ilerleyen şiddetli enfeksiyon, bakteriyemi, toksik şok ) neden olur. Bu broşurde sadece beta farenjiti ve kızıl anlatılacaktır.
Beta neden tehliklelidir?
Beta mikrobu enfeksiyonları cocuklarda sık gorulur. Beta enfeksiyonları sırasında vucudun verdiği cevap bazen cok şiddetli olur ve bu durum diğer organlara da zarar verir orneğin:
ROMATİZMAL ATEŞ: Eklem, Kalp, Sinir sistemini etkileyen kalıcı hasarlarla seyreden tablo dur. GLOMERULONEFRİT: Vucudun verdiği şiddetli cevap nedeniyle oluşan bobrek harabiyeti dir. Beta farenjiti :
Beta mikrobuna bağlı farenjit ozellikle 3-15 yaş arası cocuklarda ve okul zamanı ( sonbahar ile ilkbahar arasında) sık gorulur. 3 yaş altında nadirdir. Cocuklardaki farenjitlerin % 40 ından erişkinlerdeki farenjitlerin % 10 undan beta mikrobu sorumludur. Hastalık ani başlayan boğaz ağrısı, yuksek ateş, başağrısı, bulantı, karın ağrısı ile seyreder. Nadiren kusma gorulur. Muayenede boğaz kızarık, şiş ve akıntılıdır. Tonsiller ve boğazdaki lenf bezleri şişmiştir. Teşhis boğaz kulturu veya hızlı testlerle konur.
Antibiyotik tedavisi ile
* boğazdaki mikrobun temizlenmesi,
* koplikasyonların onlenmesi,
* taşıyıcılığın onlenmesi, hastalığın suresinin kısaltılması amaclanır.
Beta enfeksiyonu iki tip komplikasyona yol acar .
mikrobun yaılması ile ortaya cıkan komplikasyonlar: Tedavisiz kalan beta farenjiti sinuzit, otit ( kulak iltihapları), boğaz abseleri, menenjit, kalp zarı iltihabı, zaturre gibi ağır tablolara yol acabilir. beta mikrobuyla kalp, bobrek, eklem gibi organların benzerliği sonucu ortaya cıkan komplikasyonlar. Bu komplikasyonlardan direk olarak beta mikrobu sorumlu olmadığından tedavide antibiyotik kullanılmaz. ROMATİZMAL ATEŞ: Bazı beta mikroplarının yuzeyi kalp ve eklem yuzeyine benzer bu nedenle mikroba karşı yapılan silahlar kalp ve eklemlere zarar verir. 9 gun icinde tedavi edilmemiş beta farenjitinden 3-4 hafta sonra ortaya cıkar. Beta farenjiti geciren tedavisiz hastaların % 3unde romatizmal ateş ortaya cıkar. Hastalık eklemlerde ağrı ve şişmeler, ciltte kızarıklıklar, istem dışı hareketler, ve kalp kapaklarında hazarlarla seyreder. Bircok şikayet tedavisiz kaybolsada kalp hasarı kalıcıdır, ağır kapak hasarları ve kalp yetmezliğine yol acar.
GLOMERULO NEFRİT : Bazı beta mikroplarının yuzeyi bobrek hucrelerine benzer ve mikroba karşı yapılan silahlar bobreğe zarar verir. Nefrit tedavi edilmiş veya edilmemiş beta farenjiti ve cilt iltihaplarından yaklaşık 1 ay sonra başlar. Hastalık gozlerin etrafında şişme ve vucutta odem, kanlı idrar, hipertansiyon ile seyreder. Tedavide yatak istirahati ve gerekirse diyaliz uygulanır. Hastalık % 95 iz bırakmadan kaybolur fakat % 5 hastada hastalık kalıcı bobrek hasarına neden olur.
Kızıl :
Bazı beta mikroplarının salgıladığı maddelere karşı aşırı hassasiyet sonucu ortaya cıkar. Hastalık farenjit ile beraber goğusten başlayan ve tum vucuda yayılan dokuntu ile karakterizedir. Dokuntu basmakla solan kırmızı kabarıklıklar şeklindedir ve deri zımpara kağıdına benzer. Dil cilek gibi kırmızı hal alır. Tedavide antibiyotik kullanılır. Ateşin duşmesiyle birlikte el ve parmak derilerinde soyulmalar başlar. Kızıl genellikle herhangibir hasar bırakmadan tedaviyle iyileşir.
Tedavisi nedir?
Klasik olarak Beta mikrobu penisiline karşı cok hassastır ve tedavide penisilin ve penisilin turevi antibiyotikler kullanılır. Beta mikrobuna bağlı farenjitin ilk 9 gunde tedavi edilmesi romatizmal ateşi tamamen glomerulonefrit gelişimini buyuk oranda engeller. Romatizmal ateş ve glomerulonefrit tedavisinde aspirin ve kortizon gibi ilaclar kullanılır, antibiyotik verilmez ( bu komplikasyonlar mikrobun kendisine bağlı değildir ).

Taşıyıcıların tespiti neden onemlidir?
Beta enfeksiyonları ozellikle okullar ve kreşlerde salgınlar şeklinde seyreder. Cocuklar taşıyıcı olabilir ve mikrobu ailelerine bulaştırılar. Aile icinde kişiden kişiye dolaşan enfeksiyonlara neden olabilir ( pin-pon enfeksiyon ). Normalde taşıyıların tedavisi yapılmaz fakat
Beta enfeksiyonu salgını varsa veya salgın riski varsa, romatizmal ateş geciren varsa ( cocukta ve ailesinde ), glomerulonefrit geciren varsa ( cocukta ve ailesinde ), ailelerde pin -pon enfeksiyon varsa, kızıl hastalığı gorulmuşse ( cocukta ve yakınlarında ), taşıyıcıların tespiti ve tedavisi gereklidir. Taşıyıcılar nasıl tespit edilir?
Taşıyıcıların tespiti hastalığın onlenmesinde onemli bir adımdır. Taşıyıcılar okul ve kreşlerde cocukların ve personelin boğazlarından alınan orneklerle tespit edilir. Ornek pamuklu cubuğun boğaz ve tonsillere surulmesiyle alınır, bu işlem ağrı acı vermez. Salgın veya riskli durumlarda ( romatizmal ateş veya glomerulo nefrit gecirmiş cocuk vb. ) o ailedende ornek alınmalıdır. Ornekler uygun ortamlarda coğaltılarak ( boğaz kulturu ) iclerinde Beta mikrobu olup olmadığına bakılır. Hızlı tanı yontemleri ( SWAB TEST ) taşıyıcıların tespitinde guvenilir bir yontem değildir.
Taşıyıcılar nasıl tedavi edilir?
Taşıyıcılar ya depo penisilin iğnesi yapılarak ( 1 iğne 1 ay boyunca etkilidir ) veya ağızdan ilac verilerek tedavi edilirler. Tedavi sonrası boğaz kulturunun tekrarı onerilir.