Erken Teşhisle Hayat Kalitesinin Yukseldiği Hastalık: Parkinson… Akıllara Olu Ozanlar Derneği ’ndeki edebiyat oğretmeni roluyle kazınan ve her oynadığı filmle izleyenlerin gonlunde taht kuran usta oyuncu Robin Williams ’ın olumuyle yeniden gundeme gelen Parkinson Hastalığı ile ilgili merak edilenler…




Parkinson Hastalığı Nedir?

Normalde insan beyninde belli bolgelerde kişinin akıcı ve koordine hareket etmesini sağlayan dopamini ureten beyin hucreleri vardır. Bu hucreler beynin substansiya nigra adı verilen belli bir alanında yoğunlaşmış halde bulunurlar. Dopamin substansiya nigra ile vucut hareketlerini kontrol eden diğer beyin bolgeleri arasında mesajlar ileten bir kimyasaldır. Dopamin ureten hucrelerin %60 ila %80 ’i kayba uğradığında yeterli miktarda dopamin uretilemez ve PARKİNSON hastalığının motor belirtileri ortaya cıkar.

Bu Belirtileri Dikkate Alın!

Parkinson Hastalığı tanısını koyarken hatırlanması gereken en onemli şey, hastalığın dort ana belirtisinden ikisinin, noroloji uzmanının tanıyı duşunmesini sağlamak icin bir suredir bulunması gerekliliğidir. Hastalığın dort ana motor belirtisi:

Titreme veya tremor: El, kol ve bacaklarda ortaya cıkar. Bradikinezi: Hareketlerde yavaşlamadır. Yururken kolları sallamama, ayakları yere yapışıkmış gibi yurume gorulur. Ayrıca yuz kaslarındaki mimiklerde azalma ve maskeli yuz gorunumu oluşabilir

Rijidite: Kollar, bacaklar veya govdede katılık gorulur. Postural instabilite: Denge sorunları ve muhtemel duşmelerdir. Kişi eskisi gibi dik duramaz, one ya da yana eğilerek hareket eder.

Ayrıca;

Koku duyusunda kayıp, Kabızlık, Duşuk tonlu konuşma, Uykuda ani hareketler, El yazısında kuculme: El yazısında gecmiş yıllara gore aniden kuculme, yazılan harflerde kuculme, kelimeleri adeta sıkışmış şekilde yazma gorulur. El yazısında ortaya cıkan ani değişiklik Parkinson hastalığının belirtisi olabilir. Duşuk kan basıncına bağlı olarak baş donmesi ve bayılma, Parkinson hastalığına bağlı olabilir. Parkinson Sadece Yaşlılarda Gorulmez!

Gorulme sıklığı her yıl 100 binde 11-14 kişi olan Parkinson Hastalığı tum dunyada 10 milyon kişide; Turkiye ’de ise yaklaşık 100 bin kişide goruluyor. Her yıl yaklaşık 10 bin civarında hastaya yeni teşhis konuluyor. Kişiye ozel bir hastalık olan Parkinson ’da ailede herhangi bir hikaye olmayabilir. Yaş ile ortaya cıkan beyin hucrelerinde kayıp ile seyreden bu hastalık; 50-75 yaş arasında daha fazla gorulse de daha genc hastalarda da ortaya cıkabilir. Tum hastaların %10 ’unda 40 yaş altında ve bunların da daha azı 20 yaş altında ortaya cıkar ki bunlar daha ozel tip (ailesel gibi) Parkinson hastalarıdır. Yaklaşık %10 oranında hasta doğrudan doğruya anne ve/veya babasından hastalıklı bir geni alır ki bu hastalar genc hastalardır. Parkinson Hastalığı aslında genetik bir yatkınlık zemininde ortaya cıkar. Anne, babası veya ailesinde herhangi bir insan Parkinson hastası olmasa dahi genetik orgusunden kaynaklı bazı yatkınlıkları olabilir. Buyuk genetik calışmalar gosteriyor ki bazı genlerdeki değişkenlikler bizi Parkinson hastalığına yatkın kılar. Ne oranda katkıda bulunduğu net olarak bilinemese de tarım ilacları, ozellikle kuyu suyu gibi suya karışanlar ve bazı toksinler gibi cevresel faktorlerin de de hastalığın ortaya cıkmasına katkıda bulunan ek faktorler olduğunun uzerinde durulur.

Parkinson Yavaş ama Yıkıcı İlerler!

Parkinson ilerleyici bir hastalıktır ve dolayısıyla zaman ilerledikce belirtiler kotuleşir ve hastanın yaşam kalitesi olumsuz yonde etkilenir. Ancak doğru tedavi sayesinde, coğu hasta normal hayatını uzun yıllar boyunca surdurebilir. Parkinson ’un belirti ve bulguları saptanır saptanmaz tıbbi goruş almak onemlidir; boylece tedavi seceneklerini en iyi şekilde değerlendirmek mumkun olur.

Parkinson Hastalığının Tedavisinin Ana Hedefi Hastanın Yaşam Kalitesini Artırmaktır!

Parkinson hastalığında tanı klinik değerlendirme ile konulur. Bu tanı icin, hastanın hikayesinin dinlenmesi, norolojik muayene ve Levodopa tedavisine alınan yanıt, kriterleri oluşturur. Tanı koyduracak bir kan testi yoktur. Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Magnetik Rezonans (MR), tipik Parkinson hastalığına ilişkin bulgu vermez; bu incelemeler daha cok beyin tumoru, damar tıkanıklıkları gibi diğer hastalıklardan ayırt edilmesinde kullanılır. Halihazırda Parkinson ’u iyileştirmek mumkun değildir, ancak Parkinson semptomlarını hafifletme konusunda etkili olan ceşitli tedaviler mevcuttur. Bunlar;

Tanıyı erken koyup tedaviye erken başlamak Ana hedefi hastanın yaşam kalitesini artırmak olarak belirlemek, Hasta ve yakınlarının tedaviye uyumunu sağlamak, İlacların alınacağı zamanı ve gıdalarla ilişkisini oğretmek, Duzenlenen tedavi şemasını dikkatle uygulamaktır. Gunumuzde kullanılan ilaclarla Parkinson Hastalığının belirtilerini hafifleterek hastanın gunluk yaşam kalitesini artırmak hedeflenir. Hastanın yaşı, hastalığın donemi ve kullanılan ilacların yan etkilerine gore tedavi planı hazırlanır. Amac beyinde seviyesi azalan dopamin seviyesini artırmaktır. Hastalığın erken doneminde dopamin tukenmeden verilen, dopamini daha uzun sure kullanmasını sağlayan, dopamin iceren veya dopamin alıcı bolgeleri tutacak ilaclar kullanılır. Ayrıca hareket dışında depresyon veya demans ortaya cıktığında da ek ilaclar kullanılması gerekebilir. Parkinson Hastalığının cerrahi tedavisinde ablatif tedavi denilen hastalıktan sorumlu alanların yakılması (talamotomi) ve Derin Beyin Stimulasyonu (DBS) olarak adlandırılan beyin pili uygulaması yapılır.

ALINTIDIR..