COCUK VE GOZ SAĞLIĞI
Cocuklarımızın sağlıklı buyumeleri en buyuk hedefimizdir. İlk yıllar icerisinde dikkatimizi yoğunlaştırmamızı gerektiren konulardan birisi de goz sağlığıdır. Cocuklarımızda gozleri ya da gorme duyusunu ilgilendiren bir sorun olduğunda, belirli bir yaşa gelindiğinde ise cocuklarda sık rastlanılan goz sorunlarının erkenden saptanabilmesi amacıyla rutin olarak goz hekiminin kontrolunden gecirilmelidir.

Bebekler nasıl gorur?
Bebek dış dunya ile olan iletişimini, oncelikle gorme duyusu ile sağlar. İlk gunlerde 20 cm. mesafede yer alan objeleri gorur. Bebeğin emme dışında elde ettiği ilk duyu gorme duyusudur. 20 cm. olan gorme mesafesi 1 ay icerisinde 2-2.5 metreye cıkar. Bebek, anne ve babasını, yakınındaki oyuncakları algılar. 1. ayda renkleri de tanımaya başlar. Bebek 2 aylık olduğunda iletişimi artar, 3. aydan itibaren ise gorme ve dokunma duyularının gelişmesi ile cevresindeki objeleri tanımaya başlar. Gorme duyusunun iki işlevi vardır, oncelikle objeleri gorunce tanımak, ikincisi ise gorerek dokunma duyusunu destekleyip elimize aldığımız objeleri tanımlayabilmektir. Bebek gozu kapalı iken bir obje ellediğinde bu bir anlam ifade etmez, ancak gorunce tanımlayabilir. Goz bir organ değil, beynin bir uzantısıdır. Beyinden koken alan sinirlerin %36 ’sının goz dokusunu oluşturduğunu ve yine beyinden koken alan sinirlerin toplamda %43 ’unun dolaylı ya da dolaysız olarak gozle ilişkili olduğunu soyleyebiliriz.

Bebekler ve cocuklarda goz bozukluğu nasıl anlaşılır ?
Bebeğin gorme duyusu geliştiğinde, iki gozden gelen goruntu beyinde cakışır ve beyinde derinlik, yani uc boyutlu goruş başlar. Uc boyutlu goruş cok onemlidir; doğuştan katarakt, doğuştan tek gozde goz tansiyonu yuksekliği, iki gozde farklı duzeylerde gorme kusuru (bir goz 0, bir goz +3 gibi) ve gozde belirgin kayma varsa uc boyutlu goruş tam olarak sağlanamaz. Doğuştan katarakt mevcutsa belirti verir ve gozde beyaz bir leke fark edilir. Doğuştan goz tansiyonu mevcutsa, etkilenen goz irileşir. Ne var ki, iki goz arasında +2 ’den fazla gorme kusuru mevcutsa, cocukta bu durumun mevcut olduğunu algılamak mumkun olmayabilir. Bir goz bulanık, bir goz net goruyor ise, beyin bulanık olanı yok farz eder. Goz kaymalarında da bir karışma donemi olur, aile fark etmez ama cocuk o sırada cift goruyordur. Konfuzyon=karmaşa doneminde beyin, kayan goruntuyu yok sayar ve bu durum goz tembelliğine neden olur.

18-24 ay donemi cocuklarda rutin goz muayenesi şarttır. Bu donemde bahsettiğimiz tum bu sorunları yakalama ve tedaviye başlama şansımız cok yuksektir.
Uc yaşında da bu sorunları yakalarız ama ne var ki goz tembelliğinin tedavisi 7 yaşa kadardır. Beyin 7 yaşından sonra gormeyi oğrenemez. Bir goz tembel ise, gozluk ve tembelleşen gozu zorlamak icin sağlam gozu kapama tedavisi ile tembelleşen gozu beyne hatırlatmamız gerekmektedir. 7 yaşından sonra beyin, gorme ile ilgili bu tarz egzersizleri artık kabul etmediğinden, 7 yaşa kadar ne kadar uzun bir eğitim suremiz olursa o kadar başarı şansımız yukselmektedir. Tum bu nedenlerle tum cocukların 1.5 – 2 yaş arasında rutin goz muayenesinden gecmeleri şarttır.

Bebeklerde goz enfeksiyonları ve gozyaşı kanal tıkanıkları nasıl duzeltilir ?
Her tur goz enfeksiyonunda goz hekimi muayenesi gerekmektedir. Bebek ya da cocuk hangi ayda olursa olsun, her iki gozde olan kızarıklık ve capaklanma durumunda goz hekimi muayenesine goturulmelidir.

Doğuştan goz yaşı kanalı tıkanıklığı demek olan dakriyosistit durumu bebeklerin yaklaşık olarak %8 ’inde gozlenir. Bu durumda, goz yaşını alıp genize akıtan kanal tıkalıdır.Gozyaşı, gozyaş ı kesesinden yukarıya doğru geri akar ve iltihaplanma ve capaklanmaya neden olur. Bu durumda antibiyotiklerle tedavi gerekir, ayrıca goze masaj uygulanmalıdır. Masaj, iki burun kokune emme basma tulumba şeklinde basınc uygulayıp bırakma şeklinde olmalıdır. Boylece gozyaşı kanalını tıkayan zar uzerinde basınc uygulanmış olur. Eğer tıkalı olan gozyaşı kanalı , bebek 1 yaşına geldiğinde kendiliğinden acılmazsa, genel anestezi altında bir gumuş cubuk yardımıyla acılır. Bu işlem, beş dakika zamanımızı alan cok basit bir işlemdir.

Bebek ve cocuklarda goz alerjisi olur mu?
Bebek ve cocuklarda gozde kaşıntı oluştuğunda da alerji şuphesi oluşmalıdır. Alerji mevcudiyeti, kendisini gozde kızarıklık ve kaşıntı şeklinde gostermektedir. Gozde alerji olduğunda buluğ cağına kadar surer ve goz hekimi takibi gereklidir.
Gozler capaklanıyorsa iltihap, Gozler kaşınıyorsa alerji, Gozler yanıyorsa gozde kuruluk akla gelmelidir.

Bebek ve cocuklarda goz kayması neden olur ?
Tuvalet eğitiminde yaşandığı gibi, ilk 18 ay boyunca gozlerde arada bir basit kaymalar gozlenebilir. Bunun nedeni, sinirlerin, henuz myelin kılıfıyla sarılmamış olmaları nedeniyle olgunlaşmamış olmalarıdır. Devamlı olan goz kaymaları ise sorun teşkil eder. Tanının konabilmesi icin goz hekiminin muayenesi gerekir.

Yalancı şaşılık (pseudo-strabismus): Ufak bebeklerde gozler, burun yanlarında sağlı sollu yer alan burun plakalarının altına saklanabilmektedir, bu durum bebeğin kafası buyuyunce gececeğinden gercek bir problem soz konusu değildir.

Gozde gercek kayma oluştuğunda goz hekimi oncelikle goz icerisinde tumor arayacaktır. 20.000 bebeğin birinde gozlenen retinoblastoma, gozun kaymasına yol acar ve ancak erken teşhis edilirse tedavi edilebilinir.

Gozde kayma olduğunda, ya gozlukle ya da cerrahi girişimle tedavi edilir. Vakaların %99 ’u gozluğe ihtiyac duyar, bazen cerrahi girişim de gerekir.

Gozde titreme, goz kapağında duşukluk, goz hareketlerinde kısıtlılık gibi durumlarda hem goz hekimi hem de cocuk sinir hastalıkları uzmanı goruşu gerekir. Bu tarz şikayetler cocuğun sinir sistemini de ilgilendirir.

Erken doğan bebeklerde ne tip goz sorunları olabilir?

· Gozdeki retina, erken doğmuş bebeklerde az gelişmiştir, retinada kolaylıkla anormal yapıda damarlar gelişebilmektedir. Prematur bebek solunum sıkıntısı nedeniyle oksijen almış olsun olmasın, muhakkak goz hekimi tarafından gorulmeli ve retina damarlarının incelenmesi icin goz dibi muayenesinden gecmelidir.

cocuklarda guneş gozluğu kullanılabilir mi?
· Renkler oğrenilerek elde edebildiğimiz bir duyu, bu nedenle cocuklar renkleri oğrenmelidir. Guneş gozluğune alışan ve seven bir bebek guneş gozluğunu sık kullanırsa renkleri ve renk tonlarını oğrenmesi zorlaşabilir. Cocuklara uygun guneş gozluklerinin, camlarının kaliteli olması ve cok koyu renkte olmamaları ve gozluk cercevelerinin kenarlarının kapalı olması gerekmektedir. Kalitesiz urunler kullanıldığında, gozbebeklerinin aşırı buyumesine ve ultaviyolenin retinada hasara yol acmasına neden olabiliriz. Cocuklarda yazın siperlikli şapka kullanmanın on planda olması gerektiğini de belirtelim. Aşırı alerjik cocuklar ile ten rengi cok acık olan cocuklar ve ışığa karşı aşırı hassasiyeti olan cocuklar ise muhakkak guneş gozluğu kullanmalılar.

cocuklarda renk korluğu nasıl fark edilir ?

· Beş yaşından sonra, ozelikle okul doneminde araştırılmalıdır. Renk korluğu genellikle ailevidir, renkleri gormemeyi değil, renklerin tonlarını fark edememeyi tanımlar. Renk korluğu olan cocuk renklerin tonlarını secemediği icin, Karadeniz ormanları gibi renk cumbuşu icerisindeki doğa goruntulerinden hoşlanmaz. Renk korluğu problemi olanlar, erişkin hayatta araba kullanırken alacakaranlıkta cok zorlanırlar. Gri yolda gri bir aracla karşılaştıklarında gelen arabanın hızını kestiremezler ve kolaylıkla trafik kazasına yol acabilirler. İskandinav ulkelerinin uyguladığı, kontakt acılınca farları da acma uygulaması bu acıdan değerli bir onlemdir.

ALINTIDIR.