1.BOBREK TAŞI TANISINI KOYMADA NELER YAPILMALIDIR?

Bobrek ve idrar yolu taşlarından şuphelenilen durumlarda idrar tahlili , kan tahlili (kreatinin, ure, urik asit, hemogram, CRP) ve radyolojik goruntuleme (direkt uriner sistem grafisi, uriner Ultrasonografi, Uriner sistem Tomografi) gibi tetkikler yapılması gerekir. Ağrı, idrarda yanma ve benzeri belirtilerle gelen her hastaya mutlaka tam idrar tahlili yapılmalıdır. İdrar tahlilinde mikroskobik boyutta bile olsa kan hucresinin gorulmesi taş olasılığını artırır fakat olmaması taş hastalığını ekarte ettirmez. Bazı hastalarda idrarda mikroskobik hematuri gorulmeyebilir. İdrar tahlili değerlendirmesinde enfeksiyona da cok dikkat edilmelidir. Taş hastalığı ile birlikte varolan idrar yolu enfeksiyonlarında idrar akımını engelleyecek taş varlığına ozellikle dikkat edilmesi gerekir cunku tıkanıklık enfeksiyonun antibiyotikle tedavi edilmesini engelleyen bir durumdur. Eğer tıkanıklık acılmaz ve taşın gerisinde idrar birikmesi olursa enfeksiyon cok alevli seyredebilir ve kontrol altına alınamaz, mutlaka tıkanıklığın acılıp idrar akışının sağlanması gerekir. İdrar tahlilinin değerlendirilmesinde idrar pH ’sının asit ve/veya alkalen olması varolabilecek taşın tipi acısında fikir verebilir. İdrar pH 5.5 ve altında ise urik asit taşı duşunulurken pH 7.5 ve uzerinde enfeksiyon taşı duşunulur. Bobrek taşı duşunulen hastalara yapılan kan tahlillerinde ure, kreatinin değeri bakılarak bobrek fonksiyonları kontrol edilmelidir. Taş varlığı olan veya taş duşurme hikayesi olan hastalarda kan kalsiyum, magnezyum, fosfor, elektrolitler, urik asit, vitamin D ve paratroid hormon duzeyi kontrol edilmelidir. Orneğin vitamin D duzeyi duşukluğu taş oluşumuna zemin oluşturmakta fakat eksik olan vitamin yerine konduğunda taş oluşumuna olan katkısı ortadan kalkmaktadır. Aynı şekilde urik asit duzeyi cok yuksek aşırı protein icerikli gıdalarla beslenenlerde de bobrek taş olasılığı ihtimali artmaktadır. Bu grup hastalara da diyet ile birlikte verilecek ilac tedavisi taş oluşumu ihtimalini azaltıcı yonde etki yapmaktadır. Hastalara goruntuleme yontemi olarak en sık uriner sistem ultrason tercih edilir, eğer taş kanalı duşmuş ise ve ultrason ile bir bulgu elde edilememiş ise o zaman uriner sistem tomografisi cekilir. Hastalara ultrason cekmeden direkt tomografi cekilmemesinin nedeni tomografinin icerdiği radyasyon ve maliyeti sebebiyledir. Bir cok hastada ultrasonik değerlendirme yeterli olmaktadır. Ultrasonda bir bulgu olmaması ve hastanın ağrılarının devam ettiği şartlarda uriner sistem tomografi cekilir. Ultrasonik değerlendirmeler ozellikle 3 mm altı taşlarda ve ureter denilen idrar kanalındaki taşlarda yeterli bilgi verememektedir. Fakat hastanın radyasyona maruz kalmaması ve maliyetinin daha az olması sebebiyle ilk tercih edilen goruntuleme yontemidir.

Tekrarlayan taş hastalığı olan hastalarda medikal değerlendirme ve onleyici tedbirler icin şunlar yapılmalıdır;
- Taş Analizi yapılmalı
- 24 saatlik idrar tetkikinde(pH, dansite, oksalat, sitrat, urik asit, kalsiyum, fosfat duzeyleri) bakılmalı -Kanda ure, kreatinin, urik asit, kalsiyum, magnezyum, fosfor, vitamin D3, paratroid hormon duzeylerine bakılmalıdır.

2.TEDAVİ SECİMİNDE BOBREK TAŞI BOYUTU ONEMLİ MİDİR?

Bobrek taşı şiddetli yan ağrısı, ateş, bulantı, kusma gibi belirtilerle başlayıp bobrek yetmezliğine kadar giden ceşitli komplikasyonlara yol acabilir. Bobrek ve idrar yolu taşlarında tedavi secenekleri şu şekilde sıralanabilir; -ESWL(Extracorporal shock wave lihtotripsy)/(Vucut dışından ses dalgalarıyla taş kırma) -Perkutan Nefrolitotomi (Kapalı yontemle bobrek taş ameliyati) -Endoskopik yolla (Semirigid ve/veya flexible ureterorenoskop ile) taş tedavisi - Acık cerrahi tedavi Bobrek taşı ve idrar yolu taşlarının tedavisinde seceneklerin değerlendirilmesinde taşın boyutu ve lokalizasyonu buyuk onem arz etmektedir. Orneğin 1.5 cm altındaki bobrek taşlarında ilk tedavi seceneği olarak ESWL(şok dalga tedavisi) duşunulurken bobrek alt bolgesindeki lokalize aynı boyuttaki bir taşta fleksibl uretrerorenoskopi ve/veya perkutan nefrolitotomi ilk secenek olarak değerlendirilebilir. Tedavi seceneklerinin belirlenmesinde ağrının giderilmesi, tıkanıklığın acılması, enfeksiyonun duzeltilmesi ve taşların temizlenmesi amac edinilerek planlama yapılır. ESWL(Şok dalgası ile bobrek taşı kırma yontemi) yonteminde taşın boyutu ve yerleşimi başarısını etkileyen onemli etkendir. Bunlarla beraber taşın tipi , bobrek ve ureterdeki anatomik anomalilerde aynı şekilde ESWL başarısını etkileyen etkenler arasındadır. ESWL tedavisi taş tedavisinde ilk ve en cok kullanılan tedavi seceneği olarak gunumuzde yerini almaktadır. Sert taşlarda(Kalsiyum okzalat monohidrat ve sistin taşları ) etkinliği duşuktur.

ESWL tedavi seceneği oncesi şunlar gozonunde bulundurulmalıdır;

1-Sert ve buyuk taşlar ESWL yerine perkutan veya fleksible ureterorenoskopi ile taş tedavisi kullanılmalıdır.
2-Ozellikle 1- 1.5 cm boyutundaki taşlarda hastalara ureteral stent takılarak ESWL işlemi planlanmalıdır.)

Perkutan Nefrolitotomi (Kapalı yontemle bobrek taşı ameliyatı) uygulandığı hasta grubu şu şekilde sıralanabilir;
- Hastada 2 cm ’den fazla taş bulunması (Eğer taş bobreğin alt bolumunde ise bu 1.5 cm olarak değerlendirilir.)
- Bobreğin butun toplayıcı sistemini dolduran geyik boynuzu taşlarda da perkutan nefrolitotomi uygulanmalıdır.
- İdrar cıkış darlığı gibi anatomik bozukluğu olanlarda da perkutan işlem uygulanarak taşlar alınır ve aynı zaman darlık bolgesi endoskopik olarak acılır.
- Atnalı bobrek gibi ESWL ile kırılan taşların dokulme ihtimalinin duşuk olduğu anatomik anomalili durumlarda da perkutan yontem ilk tercih olmalıdır.

Ureteroskopi(URS) ve/veya ureterorenoskopi bobrek ve idrar yolu taşlarında şu durumlarda tercih edilir;
1- ESWL ’nin kıramadığı taşlarda uygulanır.
2- Sert olduğu bilinen taşlarda(kalsiyum okzalat monohidrat ve sistin taşları) ESWL yerine uygulanır.
3- Aşırı kilolu ESWL işleminin uygulamasının zor olacağı vakalarda
4- Kan sulandırıcı ilac kullananlarda ve ESWL işleminin uzun suren tedavi sureci boyunca ilacın kesilmesinin sakıncalı olduğu durumlarda uygulanır.
5- Ust ureterde birden fazla taş olması durumlarında da URS işlemi ilk tercih olarak duşunulmelidir.
6- Taş kırma işleminde kullanılan skopide gorulmeyen taşlarda da ilk tercih URS yontemi olmalıdır.


ALINTIDIR..