Onu hangi sanat dalına ya da spora yonlendireceğimi nasıl anlarım? Hangi yaşta hangi işaretler beni yonlendirmeli?



Cocuklar bir ya da birkac farklı alanda cok yuksek bir potansiyelle doğar. 0-3 yaş cocuğun gelişimi icin onemlidir. Cocuk bu donemde bircok gelişim evresini tamamlar. Kimisi 10 aylık konuşmaya başlarken, kimisinin 12 aylıkken catal kaşık tutabilmek gibi ince motor becerileri gelişmiş olabilir. Bu gelişim suresi boyunca cocuğunuzla ilgili kucuk notlar tutmak, cocuğunuzu doğru alternatiflere yonlendirmek icin ipucu verebilir. Orneğin dil gelişimi ileri olan bir cocuğu satranca yonlendirmek yerine tiyatro etkinliklerine yonlendirmek onun yeteneklerini fark etmesi icin bir zemin hazırlar.

Zeka Gelişimi Geleceği ile İlgili İpucları Veriyor

Daniel Goleman duygusal zeka kuramını ileri surmesinden kısa bir sure sonra psikolog Howard Gardner, Coklu Zeka Kuramını ortaya koymuştur. Bu kurama gore; sadece dil ve matematik zekasını hesaba katan klasik zeka testi ve zeka tanımlaması yeterli olmamaktadır. Howard ’a gore zeka; dil zekası, mantık-matematik zekası, beden zekası, mekansal zeka, muzik zekası, dışa donuk zeka, ice donuk zeka ve doğal zeka olmak uzere sekiz gruba ayrılabilir. Howard Gardner, coklu zeka araştırmaları icin, beyin hasarlı hastaları 20 yıl boyunca takip ederek, beyinlerinin nasıl işlediğini gormeye calışmış ve bir şeyi zeka yapan 8 olcut belirlemiştir. Zeka, bilgiyi işleme ile ilgili bir kapasitedir. Zeka, beynin ve zihnin donanımıdır ve bu bilgiyi işler. Kısmen birbirinden bağımsız zekalarımız var ve insanlar bu zekaların tumune sahiptir. Ama kişide ayrı ayrı bazıları daha gelişmiş, bazıları daha zayıf olabilir. Boylece bilinenin aksine sadece matematikte ve dilde değil, muzik, spor, sanat, dans, iletişim, doğa, resim gibi zeka bolumleri olduğunu ve bu alanlarda kendinin gosterenlerin de zeki olduğunu ortaya cıkarmıştır.

Cocuğunuzu Gozlemeyerek Yol Gosterici Olun

Her cocuk kendine ozgudur, her birinin keşfedilmeyi bekleyen birbirinden farklı yetenekleri vardır. Bu yetenekler cocuklar doğru yonlendirilirse anlam kazanır. Ancak bu cok hassas bir noktadır. Cocuklar yeteneği olduğu alanı, hobi olarak secmek istemeyebilir. Cocuğu yeteneği kadar yeteneği olduğu alana ilgi duyması ve motive olmasıda onemlidir. Ebeveynler cocukları yeteneklerini keşfetmesi icin destekleyebilir. Ama tabi ki cocuk o alanda bir şey yapmak istemiyorsa bu cocuğu zorlama olur. Aile kendileri ile cocuk arasındaki ilişki dinamiklerini bozmadan, cocuğu yetenekli olduğu alana yonlendirmelidir. Gerekirse cocuğu yetenekli olduğu alana sevketmek icin kucuk odullendirme taktikleri de denenebilir. Bir sure sonra zaten cocuk da yetenekli olduğu alandaki kabiliyetlerini fark edecek ve sevecektir.

Cocukların yeteneklerini keşfetmek icin ilk kural onunla kaliteli vakit gecirmek ve iyi bir gozlemci olmaktır. Bunun bilincinde olup, gecirilen kaliteli zamanlarda objektif bir gozlemle cocuğun yatkınlıkları ile ilgili bilgi edinebilir.

Ebeveynle Gecirilen Zaman Cocukların Gelişiminde Onemli Rol Oluyor

Onun gizli dunyasına ne kadar yaklaşabilirsek onu ve yeteneklerini o kadar iyi anlarız. Bunun icin deneyim onemlidir. Cocuğunuzla ritim tutup dans etmezseniz ritim duygusunun ve dans yeteneğinin olduğunu anlayamazsınız, satranc oynama fırsatı vermezseniz iyi bir satranc oyuncusu olup olamayacağını bilemezsiniz, vakit ayırıp sohbet etmezseniz sozcuk dağarcığının nasıl olduğunu, puzzle, resim birleştirme oynamazsanız cocuğunuzun parca-butun arasındaki ilişkiyi algılayıp algılayamadığını, dikkatinin yeterli olup olmadığını anlayamazsınız.

Cocuğunuza yeteneklerini keşfetmesi icin deneme ve yanılma fırsatı verin. Deneye deneye kendisi icin en uygun olanı tercih edecektir. Doğuştan gelen ipucları olabilir tabiki. Boyu uzun ise basketbola yonlendirmek, sesi guzelse şan dersi almasını sağlamak, teknolojiyle ilgiliyse bilgisayar kurslarına gondermek gibi.. Ancak bu toplumda tam tersi algılanıyor. Sanki fiziki ve duyusal ozellikleri uymazsa cocuk o branşta başarısız olacakmış ya da mutlu olmayacakmış gibi doğru olmayan bir algı var. Ebeveynler bu donguden etkileniyor. Coğu kez surec değil sonuc odaklı davranılmaktadır. Cocukların hayalgucunu sınırlandırmadan ve yapabileceği şeyleri, ebeveynler zaten yapamayacağını soyleyerek cocukları gitmek istediği kurslara gitmesini engelleyerek cocuklarının o alanı tecrube etmesini engelliyorlar. Cunku kendi başarısını cocuk uzerinde yaşamak istiyor. Cocuk başarısız olursa anne-baba başarısız olacak gibi duşunuluyor. Kendi yapamadıklarını gercekleştirmek icin cocukları zorluyor ve bunu fark etmiyorlar.

Orn; cocuk boyu uzun diye istememesine rağmen basketbol oynamak zorunda bırakılıyor.

En doğrusu cocukları motive etmek, arkasında olmak, desteklemek, olumlu davranmak ve kendini keşfetmesine izin vermektir..

Ozguveni Yuksek Cocuk Daha Doğru Kararlar Veriyor

Kendisi icin yanlış olanı tercih etmesine rağmen ebeveynlerinin yanında olduğunu bilen bir cocuk bir sonraki denemeyi yapmak icin cesaretli olacaktır. Bu cesarete sahip olan cocuğun yeterli ozguveni olduğundan deneme suresi ne kadar uzun olursa olsun, daha verimli, keyifli ve en doğru alanı tercih edecektir.

Cocukların yeteneklerini tespit etmek icin gozlem dışındaki bir yontem de zeka ve gelişim testleridir. Fakat bu testler anne babanın talepleri doğrultusunda yapılamaz. Bir uzmanın değerlendirmesi sonrasında bu testler gerekli gorulurse yapılmalıdır. Test sonucları kesin olmamakla birlikte, cocuğun oğrenme bicimi ve yatkınlıklarıyla ilgili bilgi verir. Bu noktada eski usul zekayı olcen testler değil, zeka bolumleri hakkında bilgi veren testler işlevseldir. Bu testler sayesinde cocuğun geliştirebileceği ozelliklerinin dışında, guclu olduğu ozellikleri de oğrenilebilir.

Sağ ve Sol Beyin Ozelliklerine Gore Meslek Secimi

Genellikle sağ elini kullananlarda, sol beyin ozellikleri, sol elini kullananlarda ise sağ beyin ozellikleri baskındır. Buradan şu netice cıkıyor ki, solak olan bir cocuğun, mimarlığa ya da guzel sanatlara yonlendirilmesi gerekir. Bu cocuğun fen ya da konuşma becerisi gerektiren avukatlık veya pazarlama gibi bir meslekle uğraşması hata olabilir. Cunku sol hemisfer konuşma becerilerinde rol oynar. Dolayısıyla solak olanlardan (bunlarda sağ hemisfer baskın olduğu icin) iyi avukat ya da pazarlamacı cıkmayabilir. Eğer solak bir kişi hukuk mesleğini secmişse bu kişi, avukatlığı değil; estetik muhakeme yeteneğini yonelten sağ hemisferden dolayı, hÂkimliği tercih etmelidir. Boyle bir karar anında, sağ elini kullananların avukatlığı, sol elini kullananların ise hÂkimliği secmeleri gerektiğini soyleyebiliriz.

Maalesef eğitim sistemimiz tamamen sol beyin ozelliklerini geliştirmeye yoneliktir. Matematik, fen, mantık ve dil becerilerine ağırlık verilmektedir. Cocuklarımız, muhakeme, hayal gucu ve estetik bakış acısından yoksun yetişmektedir. HÂlbuki sosyal zekÂyı oluşturan bu unsurlar, gelecekteki başarılar icin cok onemli mihenk taşlarıdır.

Ailesel Baskılar Cocuğun Yanlış Meslek Secmesine Neden Oluyor

Cocukları sağ-sol el kullanımlarına ve sağ ya da sol beyin ozelliklerine bakmaksızın bir eğitim sistemine zorlamak, onların yetenekli olmadıkları alanlara kaymalarına, boylece asıl başarılı olacakları ve severek yapacakları mesleklerden uzaklaşmalarına neden olmaktadır. Bu anlamda ilkoğretimde rehberlik ve danışmanlık birimlerine cok iş duşmektedir. Okullardaki rehberlik ve danışmanlık birimleri, cocuğun sağ ve sol beyinden hangisinin daha baskın olduğunu basit bir test aracılığıyla belirleyebilir. Cocuk ve ailesi ile yakın iletişimde olarak, sağ beyin, sol beyin ozelliklerine gore cocuğu, asıl yetenekli olduğu alanlara yonlendirmek onemlidir. Buna ek olarak, orneğin sağ beyin ozellikleri baskın olduğu icin matematik dersinde istenen duzeyde olmayan cocuğa, aile tarafından yuksek not icin baskı yapılması, telafisi zor psikolojik problemlere de neden olabilmektedir.

ALINTIDIR..