Dizdeki bir bağ veya bağların aşırı derecede zorlanmasıdır.

Uc tip yırtılma vardır.

1.Derece (Hafif) yırtılma: Bazı bağ liflerinde yırtık vardır fonksiyon kaybı yoktur.

2.Derece (Orta) yırtılma: Bağın bir bolumu kopmuştur, biraz fonksiyon kaybı vardır.

3.Derece (şiddetli) yırtılmalar: Bağın tam kopması veya bağın kemikten ayrılması soz konusudur.
Cerrahi mudahale gerektirir. Nedenlerimizin normal pozisyonu dışında kuvvetlice gerdirilerek zorlanmasıdır.sınırsız bilgi

Tedavi;
1.Sakatlanan dizi immobilize eden kasıktan ayak bileğine kadar uzayan bir splint uygulanacaktır. 2.Gunde 3-4 kez 20 dakika buz uygulanacaktır.
3.Elastik bandajla sakatlanmış dizi sarın.
4. Yaralanmakken 72 saat sonra durumunuzu iyi hissediyorsanız sıcak tedaviye gecebilirsiniz.
5.Sık sık ve hafifce yapılan masaj şişliğinizi azaltır ve siz rahatlatır.
Bu yaralanmaların iyileşme suresi; hafif yırtıklarda 2-6 hafta, orta yırtıklarda 6-8 hafta, şiddetli yırtılmalarda 8- hafta ile 10 ay arasıdır.

Dizde Bursit
Dizdeki bursaların iltihaplanmasıdır.
Nedeni;

1. Diz travması, ozellikle gergin diz uzerine duşme.
2. Dizde akut veya kronik enfeksiyon.
3. Artrit.
4.Gut.

Tedavi;

1. Sık sık buz masajı uygulayın, her uygulama 15 dakikadan gunde 3-4 kez olmalıdır.
2. Diz kapağını kapatan bir dizlik kullanın.sınırsız bilgi
3. Eğer durumunuz iyiye gidiyorsa 72 saat sonra sıcak tedaviye gecebilirsiniz.
4. Mumkunse girdap banyosu uygulayabilirsiniz. 5. Gerekirse dize ağırlık binmesini onlemek icin koltuk değnekleri kullanın. Bu rahatsızlığın iyileşme suresi; cerrahi mudahale gerekirse 6-8 hafta arasıdır. Genellikle kronik bir problemdir. Tedavi ile belirtiler kaybolsa da zaman zaman alevlenir.


Dizde Kıkırdak Yaralanmaları

Diz eklemindeki kıkırdak zedelenmesidir. Genellikle diz kapağındaki dislokasyon veya diz bağlarında yırtılma ile birliktedir.

Nedenieri;

1.Dize direk darbe gelmesi.
2. Zedelenmiş dizin uzun sureli fazla kullanımı,
3.Bukulme ve şiddetli kas kontrasksiyonu.

Tedavi;
I.Şok riskini ortadan kaldırmak icin yaralıyı sıcak tutun.
2.Yaralı dizi kesinlikle hareket ettirmeyin.
3.Dizi stabile etmek icin bir askı veya alet kullanın.
4.Cerrahi mudahale sonrası doktor aksini soyleyene kadar koltuk değnekleri ile gezin.
5.Bandaj cıkarıldıktan sonra inzisyon (cerrahi kesik) bolgesindeki ağrıyı gidermek icin sıcak tedavi uygulayın. İyileşme suresi;4-12 haftadır.sınırsız bilgi

Dizde Menuskus Yırtıkları
Diz eklemindeki ic ve dış menuskusierin, travmalar veya nontraumatik olarak yırtılmasıdır.


Nedenleri;
1. Dize direkt darbeler. 2.Zedelenmiş dizin uzun sureli, fazla kullanımı. 3.Bukulme veya şiddetli kas kontraksiyonu.


Tedavi;
1 .Sakatlanmış kimseyi sıcak bir battaniyeye sarın.
2.Yaralı dizi kesinlikle hareket ettirmeyin.
3.Dizi sabitlemek icin bir askı veya alet kullanın.
4.Ameliyattan sonra doktor aksini soyleyene kadar koltuk değnekleri kullanın.
5.Bandaj cıkarıldıktan sonra bolgedeki ağrı dindirmek icin sıcak tedaviye gecebilirsiniz.
6.Tedaviler arasında yaralı dizi elastik bir bandajla sarılı tutun. 7.Şişliği azaltmak ve yaralıyı rahatlatmak icin sık sık hafif şekilde masaj uygulayın, iyileşme suresi; Dizdeki menuskus yaralanmalarında kesin tedavi icin cerrahi mudahale şarttır. Tam iyileşme icin gerekli olan sure 4-12 haftadır.


Dizde Sinovit
Dizin yağlayıcı peneussuz tabakası, sinovyumun enflamasyonudur. Sinovyumun yağlayıcı sıvısı dizin hareketlerinin rahatlığını sağlar ve kemik yuzeyini korur.

Nedenleri;
1.Tek bir sakatlık veya tekrarlayan sakatlıklar dizin herhangi bir bolumune zarar verir. 2.Bakteriyel enfeksiyon. 3.Gut ve romartord artrit gibi metabolik bozukluklar.

Tedavi;
1. Sıvının cıkışından sonra ve fizik tedavi evreleri arasında dize kompesyonlu elastik bandaj uygulayın.
2. Sıcak tedavi uygulayın.
3. Sık sık hafif masaj uygulayın. İyileşme suresi; 2-4 haftadır.

Artroz Nedir, Artroz Hastalığı (Kireclenme)

Artroz; halk dilindeki adıyla kireclenme eklemlerin aşınma ve yıpranması sonucu dejenere olması ve hareketliliğinin azalması demektir. Genellikle 40 yaşın ustundekilerde gorulmesi olayın bir eklem yaşlanması olabileceğini duşundurmektedir. Ancak daha erken yaşlarda da bir cok nedene bağlı olarak kireclenme gorulebilir.

50 yaşın uzerindeki insanların yaklaşık % 75-80inde eklem kireclenmesi vardır. Ancak kireclenmenin ağırlığı ve yaygınlığı kişiden kişiye değişmektedir. Ancak bunların az bir kısmı (% 5-10) rahatsızlığı nedeniyle hekime başvurur. Bazen tesadufen cekilen rontgen filimlerinde kireclenme olduğu ortaya cıkar. Bugun kireclenmenin hastalık olup olmadığı tartışılmaktadır. Olayın eklemlerin yaşlanması olarak kabul edilmesi gerekir.

Kalca Artrozu
Kireclenme tum ırk ve toplumlarda eşit oranlarda gorulur. Kadın-erkek ayrılığı olmamakla birlikte tutulan bolgeler kadın ve erkekler arasında farklılık gosterir. Kadınlarda el, ayak, diz ve boyun daha sık tutulur. Erkeklerde ise kalca ve bel bolgesi daha sık tutulmaktadır. Şişman kişilerde daha sık gorulmektedir. Eklemlerdeki kireclenmenin ağırlığı ile klinik belirtilerin ağırlığı her zaman aynı değildir.

Kireclenmenin sebepleri:

Kireclenmeye yol acan bir cok neden vardır.

A- Yaşlılık: Eklemlerin aşınıp yıpranmalarının nedenleri arasında ilk sayılacak neden yaşlılıktır. Nasıl ki cildimiz yaşlandıkca parlaklığını, gerginliğini yitirip, matlaşıyor ve donuklaşıyorsa vucudumuzun diğer dokularında da buna benzer değişiklikler olur. Ozellikle eklemler vucudumuzun yukunu taşıdıkları ve devamlı hareket ettikleri icin eklemlerde yaşlılığa bağlı değişiklikler daha erken ortaya cıkmakta ve kendini belli etmektedir.
B- Hormonal bozukluklar: Kireclenmesi olan hastaların şikayetlerinin menapozdan sonra artması hormonal duzensizliğin kireclenmenin oluşmasında ve belirtilerinin ortaya cıkmasında etkili olduğunu duşundurmektedir. Şeker hastalığı, buyume hormonu fazlalığı, tiroid hormonu fazlalığı ve azlığı ve bobrek ustu bezlerle ilgili rahatsızlıklar kireclenmeye sebep olabilmektedir.
C- Doğuştan olan eklemlerin şekil bozuklukları: Doğuştan kalca cıkığı ve diz ekleminin carpıklıkları şeklinde olabilen doğuştan olan şekil bozuklukları erkenden kireclenme gelişmesine neden olur. Doğuştan olma eklem yuzlerindeki eşitsizlikler ve duzensizlikler, omurgadaki eğrilik ve kamburluk, bacak boylarındaki eşitsizliklerde kireclenme nedenidir. (Servikal Artroz)
D- Travmalar: Ekleme yonelik travmalar (darbeler), ağır ve yorucu işte calışma eklemleri etkiler. Bedensel olarak ağır işte calışanlarda ve sporcularda kalca ve diz kireclenmesi daha sıktır. Gureşcilerde boyun, haltercilerde bel kireclenmesi sıktır.(Diz artrozu)
E- Romatizmal hastalıklar, eklemlerin yapısını bozarak kireclenmeye neden olurlar.
F- Kırıklar: Sebep ne olursa olsun kırıklar iyi tedavi edilmezse kireclenme gelişebilir,
G- Cevresel faktorler: Olumsuz iklim koşulları ve sosyo ekonomik durumun iyi olmaması da kireclenme nedenidir. (Artrozlar)
H- Diyetle ilgili faktorler: Aşırı kilo ve duzensiz, dengesiz beslenme de kireclenme nedenidir.
I- Stres: Stresli kişilerde strese bağlı oluşan kas spazmı ekleme binen yuku artırarak kireclenmeyi hızlandırır.


Kireclenme nasıl gelişir, Kireclenme İcin

Eklemlerin yuzeylerini bir kıkırdak tabakası ortmektedir. Sağlıklı kişilerde bu kıkırdak tabakası cok duzgun, parlak ve kaygandır. Ancak Kıkırdağın beslenmesi iyi olmayıp eklem sıvısından beslenmektedir. Kendilerini besleyen kan damarları yoktur. Dolayısıyla kendi kendilerini yenileyemezler. İleri yaşlarda yetersiz olan beslenme daha da bozulur. Kıkırdaklar yavaş yavaş parlaklığını ve kayganlığını yitirir ve yuzeylerinde cukurluklar oluşur. Kıkırdaktaki bu aşınma eklemin yapısını ve dayanıklılığını bozar. Zamanla kıkırdak tamamen kaybolabilir ve eklem yuzeyleri birbirine surtunmeye başlar. Surtunen kemikler birbirini aşındırarak olayın hızlanmasına sebep olur. Ekleme destek olunması amacıyla yeni kemik yapımı oluşur, kıkırdağın aşınması, yeni kemik oluşumu ve eklem hareketinin azalmasından ibaret olan bu duruma “kireclenme” denilir. Zamanla ekleme komşu bağlarda ve eklem kapsulunde de yuklenmeler ortaya cıkar. Kapsul ve bağlar sertleşir. Eklemin hareketi daha da azalır. Ekleme komşu kaslar zayıflar ve sertleşir. Kireclenme ozellikle ağır yuk taşıyan diz ve kalca eklemlerinde gelişmektedir.

Kireclenme belirtileri ve Kireclenme hastalığı
Kireclenmenin belirtileri ekleme gore kısmen değişir. Ancak bazı ortak belirtileri vardır.

A- Ağrı: Kireclenmede ilk belirti genellikle ağrıdır. Ağrının nedenini her zaman bulmak kolay değildir. Coğu zaman eklem sıvısının artışı, ekleme komşu kaslarda sertleşme ve zorlanmalar, bağlarda zorlanma ve kemiklerin icindeki basınc artışı ağrı nedeni olarak suclanmaktadır. Ağrı her zaman yoktur. Genellikle kireclenmesi olan ekleme aşırı yuk bindirilmesi, cereyanda kalma gibi ikinci bir olay olduğu zaman kireclenmeli eklemde ağrı ortaya cıkar. Ve coğu zaman ikinci olay ortadan kaldırıldığı zaman kireclenme devam etse bile hastanın ağrısı ortadan kaybolur.
B- Hareket tutukluğu: Ağrı ile birlikte coğu zaman eklemde hareket tutukluğu olur. Hareket tutukluğu tipiktir. Hasta yurumek uzere ayağa kalktığında başlayan ağrı ve tutukluk bir
sure hareket ettikten sonra azalır veya kaybolur. Yalnız akşama doğru ağrılar tekrar artar. Sabah yataktan kalkınca ve uzun suren yoculuktan sonra eklemdeki tutukluk cok belirgindir.
C- Eklemden ses duyulması (Krepitasyon): Kireclenmeli eklemde hareketler esnasında elle hissedilebilen veya bazen kulakla duyulabilen bir ses ortaya cıkar. Yalnız eklemden duyulabilen seslerin tamamının kireclenme ile ilgisi yoktur. (Lomber Artroz)
D- Şişlik ve hassasiyet: Eklemde her zaman olmamakla birlikte bazen şişlik vardır. Şişliğin nedeni kemik buyumesi veya sıvı artışı olabilir. Ayrıca eklemde hassasiyet vardır.
E- Kas zayıflığı: Ekleme komşu kaslarda zayıflama vardır. Ağrı nedeniyle eklem kullanılmadığı icin ekleme komşu kaslarda atrafi denilen zayıflık gelişir. Zayıflık kireclenmenin dahada hızlanmasına neden olur.
F- Lokal ısı artışı: Kireclenmeli eklemde her zaman olmasa bile zaman zaman ısı artışı gorulebilir. (bel kireclenme)
G- Eklemde şekil bozukluğu: Kireclenme olan eklemde hastalığın ileri donemlerinde eklemde carpıklıklar şeklinde şekil bozuklukları gorulebilir.
Kireclenmesi olan hastaların kan tahlilleri genellikle normaldir. Rontgen filimlerinde ise eklem aralığında daralma, eklem yuzeylerinin beyazlaşması, kemik cıkıntıları, kemiklerde zayıflama, ekleme komşu kemik kısımlarında kistler gorulur.

Kireclenmenin tedavisi

1- Hastanın eğitimi: Kireclenme genellikle yaşlı hastalarda gelişmektedir. Yaşlıların psikososyal yapılarında da bazı olumsuz, değişiklikler olur. Uykusuzluk, sıkıntı, hastalık hakkında endişe ve kuruntu gibi şikayetlerin ortaya cıkmasına bağlı olarak hastanın ağrı eşiği duşer. Hastanın mevcut şikayetlerinin ireclenmeye bağlı olmayıp pisikolojik yapısıyla da ilgili olduğunu unutmamak ve o yondende tedavisi gerektiğini kabul etmek gerekir. Hastanın mutlaka iyice değerlendirilip iyi bir Şekilde tanınması gerekir. Hastalığın ne olduğu, tedaviden ne beklenildiği, ağrının her zaman olmayacağı gibi konularda hasta ikna edilmelidir. Hastalık hakkında sormak istediği şeyleri sormasına imkan vermeli ve kafasında herhangi bir soru işareti kalmaması sağlanmalıdır. Boylece ağrı eşiği yukselen hastanın ağrılarında bariz bir duzelme olacaktır. (diz kireclenme)
2- İstirahat: Ozellikle ağrılı donemde hasta istirahat ettirilir. Ancak istirahat ve aktivite arasındaki denge cok iyi ayarlanmalıdır. Hastanın tamamen hareketsiz kalması da iyi değildir. İstirahat suresi icinde dahi hafif hareketlerle eklem cahştırılmalı ve kas gucsuzluğu onlenilmelidir. Ağrısı cok olanlarda istirahat yatak istirahati şeklinde olabilir.
3- Fizik tedavi programı: Fizik tedaviden en fazla faydalanan hastalıkların başında kireclenmeler gelir. Fizik tedavi programı icinde yuzeysel ve derin lokal ısıtıcı araclar, elektırik akımları, masaj ve egzersiz uygulanır. Ozellikle egzersiz başlangıcta hafif sonralara biraz daha ağır olabilir. Yuruyuş onerilebilir. Ozellikle kilolu hastalar icin uzun sureli olmamak kaydıyla yuruyuşler faydalıdır. Gerek ısıtıcı araclar, gerekse masaj ve egzersizler ekleme komşu kasların, kemiklerin ve eklemin bağlarının guclenmesine neden olur, eklemin hareketliliğinin artmasını sağlar. (boyunda kireclenme)
4- Hac tedavisi: Kireclenmesi olan hastalara romatizma ilacları, ağrı kesici ilaclar, kas gevşetici ilaclar ve gerekirse vitamin ve sakinleştirici ilaclar verilebilir. İlac dozu ve kullanım suresi cok iyi ayarlanmalıdır. İlac ozellikle ağrılı donemde verilmeli diğer zamanlar egzersiz ve diğer fizik tedavi imkanlarından faydalanıl-malıdır. Ozellikle uzun sureli kullanılan ilacların yan etkileri konusunda hasta uyarılmalıdır. Son yıllarda eklem kıkırdağının tamirini sağlayan eklem icine veya kas icine enjekte edilen ilaclar
5- Kaplıca tedavisi: Kaplıca tedavisi kireclenmesi olan hastalara onerilebilir. Ancak kaplıcaya girmeden once diğer vucut sistemleri gozden gecirilmeli ve ondan sonra kaplıcaya ve suresine karar verilmelidir.
6- Cerrahi tedavi: Tedaviye cevap vermeyen ileri derecede kireclenmesi olan eklemlerde cerrahi olarak kireclenme temizlenir. Eklemdeki şekil bozukluğu giderilir. Gerekirse eklemin yerine protez eklem takılarak eklemin hareketliliği sağlanır ve ağrı giderilir.

Kireclenmesi olan hastalara tavsiyeler

İfade ettiğimiz gibi eklemde kireclenme başladıktan sonra o eklemin eski haline donmesi imkansızdır. Ancak kireclenme olsa bile hastanın ağrılarını tamamen gidermek ve kireclenmeyi yavaşlatmak mumkundur.(belde kireclenme)

Ozellikle diz ve kalca kireclenmeleri sık gorulen bir şekil olup oluşmasınada onemli rolu olan şişmanlıktır. Ayrıca hastalığın ilerlemesini hızlandırır. Bu nedenle mutlaka kilo verilmeli az ve duzenli, dengeli beslenme tavsiye edilmelidir. Ozellikle yaşlılarda hareketle kilo vermek zor olduğu icin mutlaka az yeme konusunda ısrarlı olunmalıdır.
Kalca ve diz kireclenmesi olanlarda,uzun sure ayakta kalmak doğru değildir. Hanımlar gunluk ev işleri esnasında tabure ve benzeri yardımcı aracları kullanarak bazı işlerini oturarak yapmalıdırlar. Yine bu tur hastalarda baston ve koltuk değneği faydalı olacaktır.

Kireclenmesi olan hastalarda eklemlerin kan dolaşımı da etkilendiği icin cok uşurler. Bu nedenle de cok giyinirler ve cok terlerler. Terin uzerlerinde soğuması bu hastaların şikayetlerini artırır. Bu nedenle giyinmelerine dikkat etmeleri ve hafif kolay giyilip cıkarılan giysiler tercih etmeleri onerilir.
Kireclenmesi olsun olmasın yaşlı hastalara mutlaka hergun duzenli egzersiz programı tavsiye edilmelidir.
Bir diğer husus ta belli bir yaş grubundan sonra eklemlerde ufak tefek ağrıların olabileceği ve kabul edilmesi gerektiği de hasaya hatırlatılmalıdır.

ALINTIDIR...