Kanser, yetişkinler kadar cocuk ve ergenlerin de psikolojilerini olumsuz yonde etkiliyor. Kanser tanısı ile birlikte psikolojik ve fiziksel bir değişim surecine giren cocuklar, bu uzun ve zorlayıcı tedavi surecinde bir takım zorluklarla karşılaşıyor.




Dr.Elcin Bicer

Şuphesiz, her yaşta olduğu gibi cocukların kanser tedavisinde de psikolojik destek tedaviyi butunluyor ve başarıyı artırıyor.

Turkiye ’de her yıl yaklaşık 2500 cocukluk donemi kanseri goruluyor. Gunumuzde tedavi başarısı yuzde 80 ’lere ulaşmıştır. Cocukluk cağı ve ergenlik donemi kanser tedavilerinde, tedavinin ilk gunlerinden itibaren psikiyatrist, psikolog, pedagog ve aile terapistini iceren bir ekip tarafından hem cocuğun hem de ailesinin takip edilmesi gerekiyor. Tedavi suresince hastalığın tipi, uygulanan tedaviler ve yan etkiler gibi hastalıkla ilişkili faktorlerin yanı sıra; cocuğun gelişim surecleri, gecmiş yaşam oykusu, potansiyel psikopatolojisi, ebeveynleri arasındaki ilişki ve diğer psikososyal faktorlere verdiği tepkilerin değerlendirilmesi gerekiyor. Kendini stres altında hisseden cocukta, genellikle gerileme problemi yaşanıyor ve cocukta; parmak emme, ebeveynine yapışma gibi bir onceki gelişimsel surecin ozellikleri gozlemlenebiliyor. Cocuklar, yaşam ve olum konusunda yetişkinler gibi uzun vadeli neden-sonuc ilişkisi kuramıyor. Dolayısıyla uzun ve zorlayıcı kanser tedavisiyle karşı karşıya kalındığında, cocuk ve ailesinin uyum icinde olması tedavide onemli bir gundem haline geliyor.
Daha once tedavi gormuş birine tanıklık eden ya da bir kayıp yaşayan cocuğun hastalıkla ilgili algısı ve psikolojik tepkileri daha farklı olabiliyor. Hastalığın yanı sıra kemoterapi ve radyoterapinin bedeninde yaptığı değişiklikleri anlamakta gucluk ceken cocuk; tedavi olmayı istememe, hastaneye gitmeyi reddetme, tedavi ekibine ofkelenme gibi tepkiler gosterebiliyor. Kanser tedavisi goren cocuklar okul ve sosyal hayatlarında farklı goruntulerinden dolayı yaşadıkları problemleri sert bir dışa vurumla gosterebiliyor. Cocuk, tedavi surecinde dış gorunuşunde meydana gelen değişiklikler nedeniyle kendini diğer cocuklardan farklı goruyor ve goruntusunden utanıyor. Bu surecte cocuk, hem hastane hem de sosyal cevresindeki aile, akraba, arkadaş ve tanıdıklar ile iletişim kurmakta zorlanıyor. Tedaviden kaynaklanan bulantı, halsizlik, ağrı, acı, gucsuzluk gibi fiziksel sıkıntılarla beraber sık ağlama, hırcınlaşma, agresif tutum, davranış problemleri ya da bozukluklarına da sıklıkla rastlanıyor. Aynı zamanda uzun sure kanser tedavisi goren cocuklarda, sağlıklı cocuklara kıyasla anksiyete ve depresyon daha sık goruluyor. Ayrıca psikolojik iyilik halleri ve fiziksel olarak ozguvenleri de daha duşuk olabiliyor. Bu tur durumlarda ailenin ve sosyal hayatta surekli vakit gecirdiği kişilerin yaklaşımı ve destekleri tedavi surecinde cocuğun psikolojisi icin oldukca onem taşıyor.





“Neden Ben?” Sorusu Ofke ve Depresyonu Tetikliyor

Soyut temaların anlaşılır hale geldiği ergenlik doneminde ise kronik bir hastalık olarak kanserle yaşamaya, tedavinin uzun vadeli yan etkilerine ve geleceğe dair kaygılar ortaya cıkıyor. Arkadaş ilişkileri ve bireyselliğin onemli olduğu bu donemde cocuk, tedavi sebebiyle aileye ve tedavi ekibine daha bağımlı hale geliyor. Okul hayatı gibi sosyal yaşamın tum alanlarında yaptığı etkilere “neden ben?” sorusu da eklendiğinde, kaygılara ofke ve depresyon eşlik edebiliyor. Coğunlukla gunluk hayatlarının sekteye uğradığı hissini yaşayan ergenler, bu durumla başa cıkabilmek icin internet ve sosyal medyaya odaklanmayı tercih ediyor.
Hastalığın psikolojik etkilerini, ebeveynler ve diğer aile bireyleri de yaşadığı icin tedavi surecinde cocuğun ve ergenin yakınlarıyla kurduğu ilişkilerden ev yaşantısı da etkilenebiliyor. Bu tur zamanlarda hem cocuk/ergen, hem de ailesi icin tanı ve tedavi surecinde depresyon ve kaygı dışında acil psikiyatrik mudahale gerektiren durumlar da yaşanabiliyor. Bu surecte tedaviye uyum, tedavi surecindeki yaşam kalitesi ve tedavinin uzun vadeli psikolojik etkileri bakımından uygun destek ve danışmanlık almak oldukca onem taşıyor.

Kaynak:Sağlık yaşam