Burun solunum acısından cok onemlidir.Normalde solunum, burundan yapılmalı, burundan nefes alınmalı ve verilmelidir.Koku ve tat alınımına yardımcı olma yanında, solunan havanın temizlenmesi, nemlendirilmesi ve ısıtılmasında gorev yapar. Aşırı eforda, spor yaparken, koşarken alınan hava yetmezse ağız da solunuma katılabilir. Bir an icin burun elle tıkandığında burun solunumunun onemi, burun solunumunun olmamasının yaşam kalitesini nasıl azalttığı ve sıkıntı yarattığı anlaşılır.

Burun tam ortasındaki bir duvarla sağ ve sol olmak uzere iki bolmeye ayrılmıştır. Burun ici tumuyle boş değildir. Her bir burunda 3 adet konka denilen onden arkaya doğru uzanan etler vardır. Bu etler solunan havanın kontrol edilmesi, ısıtılması, nemlendirilmesi, temizlenmesi gorevlerini yapar. Dış ortamdaki neme, ısıya, kirliliğe bağlı olarak şişen ve inen yapılardır. Ozellikle geceleri donuşumlu olarak şişer ve inerler, boylece bir tarafın, bir sure dinlenmesi sağlanır. Bu, normal fizyolojik bir olaydır. Bircok insan, bunun farkına varmaz.

Burun tıkanıklığı, hastanelere başvurular arasında en sık karşılaşılan şikÂyetlerden biridir. Burun tıkanıklığının pek cok sebebi vardır. Bunlar tek başlarına burun tıkanıklığı yapabilecekleri gibi birkac sebep birlikte burun tıkanıklığı yapabilir.



Burun Tıkanıklığının Başlıca Sebepleri

Enfeksiyonlar:

Burun İci Enfeksiyonları-Rinitler: Mikroplar burun icine yerleştikten sonra, burun icindeki dokularda şişlik ve akıntı olur ve burunda tıkanıklık gelişir.

Her insan yılda yaklaşık iki veya uc defa nezle, grip olur. Bu sayı, cocuklarda daha fazladır, yaş ilerledikce, vucut savunması geliştikce azalır. Basit soğuk algınlığı, virus denilen mikroplar tarafından oluşturulur. Virusler coğunlukla başka insanlarla aynı ortamlarda bulunmakla havadan gecer. Antibiyotikler viruslere etki etmez, bazı viruslere etkili ilaclar vardır ancak basit enfeksiyonlarda yan etkilerinin fazla olmasından dolayı bu tur ilaclar kullanılmaz. Verilen basit nezle-grip ilaclarının amacı şikÂyetlerin ortadan kaldırılmasıdır. Burun acıcı, burun akıntısını seyreltici ilaclar kullanılabilir.

Akut Sinuzitler: Kişinin direncinin zayıf olması sonucu bakteri dediğimiz mikroplarda ilave olursa, iltihap sıklıkla sinus dediğimiz yuz kemiklerinin icindeki boşlukları da tutarak sinuzite yol acabilir. Burun tıkanıklığı ve koyu burun akıntısı yanında hangi sinus boşluğunun etkilendiğine gore; yanakta, ust dişlerde, alında, gozlerin arasında veya arkasında ağrı ve hassasiyet hissedilebilir.

Kronik Sinuzitler: Sinus iclerinde oluşan iltihaplar 6-8 hafta icinde duzelmiyorsa kronik iltihap olarak kabul edilir.Burun tıkanıklığı belirgindir. Burun ve geniz akıntısı, yuzde basınc hissi gorulur. Bazı hastalarda burunda polip dediğimiz et buyumeleri gorulebilir. Geniz akıntıları sonucu enfeksiyon,alt solunum yolları ve akciğerlere ilerleyerek kronik oksuruk, bronşit ve astım oluşturabilir.

Akut iltihaplar-sinuzitler genellikle antibiyotikle iyileşir; kronik olanlarda operasyon gerekebilir.

Yapısal Sebepler:

Septum Deviasyonu (burun kemik ve kıkırdak eğriliği): Burun icini ikiye ayıran duvarın eğriliği, burun yapısının dışarıdan da belli olan eğriliği, burundan hava gecişini azaltabilir. Bu eğrilikler, coğunlukla doğum esnasında ve erken cocukluk doneminde olan bir darbe, kaza ile ilgilidir. O anda muayenede yapılsa bir problem gorulemeyebilir, ancak burun buyudukce eğrilik ortaya cıkar. Bu tur yapısal bozukluklarda sıklıkla tedavi cerrahidir. Burun icinden yapılan operasyonlarla, kıkırdak ve kemik yapıdaki eğrilikler duzeltilir.

Burun Eti Şişliği: Ayrıca, burun icindeki konka denilen etlerinde değişik hastalıklar ve uzun sureli şişmeleri sonucu yapıları bozulur ve burun tıkanıklığına, burun akıntısının yonunu etkileyerek, hastalıkların uzun surmesi veya sureklilik kazanmasına sebep olabilir. Kronik sinuzit oluşumuna yol acabilir. Burun etinin tedavisi cerrahidir. Buyumuş etler tum alınmaz, kucultulur.

Geniz Eti Buyumesi: Cocuklarda sık gorulen "geniz etleri" buyukluğu de burun tıkanıklığına yol acar. Geniz eti, burnun icinde değil arkasında geniz kısmında yer alır. Geniz eti buyumesinde genetik yapı yanında alerji ve enfeksiyonlar da artırıcı rol oynar Geniz eti normalden buyukse burun arkasını tıkayarak, havayolunu kapatır. Ağzından nefes alınmasına yol acar. Ağızdan nefes almak cocukta, horlamaya, sıkıntılı ve terli uyumaya, diş curuklerine, ağız ve cene yapısında bozulmalara, kulak problemlerine sebep olur. Tedavi icin geniz etinin cıkartılması gerekir.

Burunda Yabancı Cisimler:

Buruna; nohut, bezelye, cekirdek, oyuncak, duğme, iğne vb. yabancı cisimlerin sokulması cocuklarda burun tıkanıklığına yol acan sebepler arasındadır. Uzun suren ozellikle tek taraflı, kotu kokulu burun akıntısı olduğunda akla bu tur yabancı cisimler gelmelidir.

Yabancı cisimler canlı ya da cansız olabilir. Kucuk pil vs. gibi bazı kimyasal yapıda yabancı cisimler burun mukozasında harabiyet oluşturabilir.

Tedavide mevcut yabancı cisim uygun aletler kullanılarak cıkarılır. Burada onemli olan cismin arkaya genze doğru kacırılmamasıdır. Bu durum yabancı cismin soluk borusuna kacmasına neden olabilir. Bu nedenle kulak burun boğaz uzmanının mudahale etmesi gerekir. Yabancı cisim cıkarıldıktan sonra mutlaka burun boşluğunda başka yabancı cisim olup olmadığına bakılmalıdır.




Alerji:

Alerji, vucudun yabancı cisimlere karşı normalden fazla reaksiyon gostermesidir. Burun, alerjik şikÂyetlerin ortaya cıktığı en onemli organlardan biridir. Burun icindeki konka dediğimiz etler alerji nedeniyle olması gerekenden fazla şişer. Kişi, alerjik olduğu maddelerle karşılaştığı zaman, burun akıntısı, burunda tıkanıklık, hapşırma, burun kaşıntısı gibi bircok rahatsızlık olur. Burnu etkileyen alerjik maddeler daha cok solunan havadaki alerjenlerdir. Bazen yiyeceklere karşı olan alerjilerde burnu ve solunum yollarını etkileyebilir. Alerjide en etkili tedavi, alerjik olunan maddeden uzak durmaktır. Fakat bu her zaman mumkun değildir. Boyle durumlarda, antistaminik, dekonjestan, kortizon turu ilac veya aşı tedavisi gerekebilir.

Antihistaminik ilaclar bazen uyku hissi verebilir, refleksleri azaltabilir. Dekonjestan ilaclar kullanılırken, kişinin yuksek tansiyonu, goz tansiyonu, duzensiz kalp atışları, idrar yapma zorluğu olmamasına dikkat edilmelidir. Vucuda zarar vermemesi icin, kortizon sıklıkla burun spreyi olarak kullanılır. Bu tur ilaclar, hekim kontrolunde ve dikkatle kullanılmalıdır.

Alerji aşıları uygun ve duzenli olarak uygulanırsa, yuksek oranda başarılı olurlar.




Vazomotor Rinit:

Alerji ve enfeksiyon olmadığı halde bazı kişilerde; hava ısısının değişmesiyle, ucucu gaz olarak boya, sigara, kimyasal maddeler (benzin gibi), soğuk havada, hava kirliliğinde, parfum etkisinde, psikolojik streslerde, yetersiz tiroid bezi fonksiyonunda, hamilelikte, bazı tansiyon ilacları ve burun acıcı damlaların fazla veya uzun sureli kullanımında konkalardaki bozulmaya bağlı olarak burun tıkanıklığı olur. Vazomotor rinit denilen bu hastalıkta olabildiğince ortamda iyileşme sağlanmaya calışılmalıdır. Rahatsızlığın erken evrelerinde, burun tıkanıklığı gecici ve geri donuşumludur. Yani, tıkanıklığa sebep olan faktorler duzeltilirse, durum duzelir. Hastalığın ilerlediği durumlarda damarların elastikiyeti bozular, varisleşir. Tıkanıklık kalıcı hale gelir. İlac ve cerrahi tedavi yollarına başvurulur.

Burun tumorleri:

Burun icinde oluşan iyi ve kotu huylu tumorler ozellikle tek taraflı burun tıkanıklığı, zaman zaman kanlı olabilen burun akıntısı, yuz ağrısı, koku alma problemleri yaparlar. İlerlemiş vakalarda burun ve sinuslerin komşuluğundaki yapılara hastalık yayılabilmektedir. Oncelikle goze, kafa tabanı yoluyla beyin zarı ve beyin dokusuna yayılım gosterirler. Calışma ortamının kirliliği, toz ve kimyasal maddeler hastalık oluşumunda onemli rol oynar.
Tumor tipleri ceşitlilik gosterebilir. Goruntuleme yontemlerine ( tomografi, MRI ) başvurularak burun ve sinusler incelenir. Tumor duşunulen hastalardan biyopsi alınarak patolojik inceleme ile tanı konulur. Tedavide tumorun tipine gore cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi tercih edilir.

Kaynak:doktor sitesi