5 dakikada 5 soruyla Alzheimer testi
Noroloji biriminde calışan bilim adamları; bunamanın, en onemlisi Alzheimer ’ın ilk belirtilerini saptayacak bir test hazırladı.
ABD ’deki Ohio Eyalet Universitesi ’ndeki kognitif noroloji biriminde calışan bilim adamları; bunamanın, en onemlisi Alzheimer ’ın ilk belirtilerini saptayacak bir test hazırladı. 50 yaşını gecen bin kişi uzerinde denenen ve hastalığın belirtilerini saptamak adına olumlu sonuc alınan testte yanıtlanması gereken 5 soru bulunuyor.

Ekibin ve kongnitif noroloji biriminin başındaki Dr. Douglas Scharre, 15 dakikada tamamlanması istenen test sayesinde, soruları yanıtlayan kişilerde Alzheimer tanısı yapılamadığını ancak hastalığın işareti olabilecek belirtiler olup olmadığına yonelik onemli ipucları elde edildiğini vurguladı.

ALZHEIMER HAKKINDA HER ŞEY
İŞTE O 5 SORU
1. 1.95 sterlinlik (7 TL) market alışverişi yaptınız; 5 sterlin (18 TL) verirseniz kasiyerden ne kadar para ustu alırsınız?

2. En cok sevdiğiniz yiyeceklerin adını yazın.

3. Tirbuşon ve cekic arasındaki benzerlikleri yazın.

4. Boş saat kadranı uzerine saatleri yazın ve akrep ve yelkovanı saat 11.10 ’u gosterecek şeklinde cizin.

5. 12 meyve ve sebze adı sıralayın.

HABERTURK





Alzheimer
Alzheimer hastalığı, beyindeki sinir hucrelerinin olmesi sonucu beyin sinyallerinin uygun bicimde iletmesinin zorlaştığı bir durumdur. En başlarda Alzheimer belirtilerinin saptanması zor olabilir. Alzheimer hastası olan kişi hafıza, yargılama ve duşunme problemleri yaşar, bu da kişinin calışmasını ve gunluk hayata katılımını zorlaştırır. Sinir hucrelerinin olumu yıllar icinde yavaş yavaş gercekleşir.

Alzheimer hastalığının belirtileri nelerdir?
Coğu kişide Alzheimer belirtileri yavaş ilerler. Belirtiler başlarda fark edilemeyebilir. Bazen sadece aile uyeleri geriye donup baktığında, belirtilerin ne zaman başlamış olduğunu anlayabilirler. Alzheimer ’ın yaygın olarak gorulen belirtileri şunlardır:

Bozuk hafıza ve duşunce: Kişi hatırlamakta ve yeni şeyler oğrenmekte zorluk ceker. Hastalığın ileri aşamalarında uzun sureli hafıza kaybı oluşur, yani kişi doğum yeri, mesleği veya aile uyelerinin isimleri gibi kişisel bilgileri anımsayamaz. Yon duygusu yitimi ve kafa karışıklığı: Alzheimer hastaları kendi başlarına dışarı cıktıklarında kaybolabilir ve nerede olduklarını veya oraya nasıl geldiklerini hatırlamayabilirler. Daha onceden bildikleri yerleri ve olayları anımsamayabilirler. Tanıdık yuzleri, gunun hangi saatinde olduklarını veya hangi yılda olduklarını bile hatırlamayabilirler. Bir şeyler kaybetmek: Gozluk, işitme cihazı veya anahtar gibi her gun kullanılan eşyaları koydukları yerleri unuturlar. Ayrıca eşyalarını garip yerlere koyabilirler, orneğin gozluklerini buzdolabına koymak gibi. Soyut duşunme: Alzheimer hastalarına banka hesabını dengelemek gibi belirli gorevleri eskisine nazaran daha zor gelmeye başlayabilir. Orneğin, sayıların anlamını ve onlarla ne yapmaları gerektiğini unutabilirler. Her zamanki gorevleri yapmakta zorlanma: Alzheimer hastası yeme, giyinme, kendine cekiduzen verme gibi rutin gunluk işleri yapmakta zorlanmaya başlar. Gunluk işleri de planlayamazlar. Kişilik ve davranışlarda değişiklik: Kişi alışılmışın dışında kızgın, asabi, huzursuz veya sessiz olur. Alzheimer hastalarının bazen kafaları karışır, paranoyak olabilirler veya korkabilirler. Muhakeme kapasitesinde zayıflama veya azalma: Alzheimer hastaları soğuk bir gunde evden paltosuz veya ayakkabısız cıkabilirler veya markete pijamalarıyla gidebilirler. Acıklamaları anlamada zorlanma: En basit yonlendirmeleri veya acıklamaları anlamada zorlanırlar. Kolaylıkla kaybolup uzaklaşmaya, ortalıkta gezinmeye başlarlar. Lisan ve iletişim problemleri: Kelimeleri hatırlayamaz, nesneleri tanısalar bile isimlerini soyleyemezler (cok bilindik şeyler olsa bile-orneğin “kalem”) veya yaygın kullanılan kelimelerin anlamını kavrayamazlar. Bozulmuş gorsel ve uzamsal beceriler: Alzheimer hastası mekÂnsal becerisini ( nesnelerin şekillerini ve buyukluklerini muhakeme yeteneği ve nesneyle boşluk ilişkisi) kaybeder ve parcaları belli bir sıraya gore dizemezler veya şekilleri tanıyamazlar. Motivasyon ve inisiyatif kaybı: Kişi cok pasifleşebilir ve bir şeylerle ilgilenmek ve başkalarıyla etkileşime girmek icin harekete gecirilmesi gerekebilir. Normal uyku duzeninin kaybı: Kişi gunduz uyuyup gece uyanık kalabilir. Nasıl Alzheimer teşhisi konur?
Siz veya sevdiğiniz biri bu belirtilerden herhangi birini gosteriyorsa, doğru bir değerlendirme ve teşhis icin doktora başvurunuz. Depresyon, kafa yaralanmaları, belirli kimyasal veya vitamin dengesizlikleri veya ilacların yan etkileri de Alzheimer benzeri belirtilere neden olabilir. Bunların coğu tedavi edilebilir. Doktorunuz ancak tıbbi, psikiyatrik ve norolojik değerlendirmeden sonra belirtilerin Alzheimer ile ilgili olup olmadığını belirler. Alzheimer hastalığının belirtilerini azaltan ilaclar olduğundan, doktorunuz demansın diğer muhtemel sebeplerini de eledikten sonra Alzheimer kararı alacaktır. Henuz Alzheimer ’ı kesin olarak teşhis eden bir test bulunmamaktadır. Alzheimer hastalığını kesin olarak teşhis edilmesi ancak oldukten sonra, hastalığın gostergesi olan hastanın beynindeki değişiklikler bir patolog tarafından yakından inceledikten sonra mumkun olur.

Alzheimer hastalığının prognozu/gidişatı nedir?
Alzheimer hastalığının gidişatı kişiden kişiye değişir. Hastalığın ilerleyişi kısa (2-3 yıl) veya uzun (20 yıla kadar) olabilir. Genellikle once beynin hafızayı ve duşunceyi kontrol eden bolgeleri etkilenir, fakat zamanla beynin diğer bolgelerindeki hucreler olur. Sonunda, Alzheimer hastası tam bir bakıma ihtiyac duyacaktır. Başka ciddi bir hastalığı olmasa bile, beyin fonksiyonlarının kaybı sonunda olmesine neden olacaktır.

Alzheimer hastalığı onlenebilir mi?
Alzheimer hastalığının nedeni tam olarak bilinmediğinden, onlemeyi garanti edebilecek herhangi bir şey yapılamaz. Araştırmalar, potansiyel olarak kontrol edilebilir bazı risk faktorlerini ortaya cıkarttığından, bazı yeni bulguları hayatınıza katmaya değebilir. Zihinsel ve fiziksel olarak aktif kalmak, tansiyonu normal duzeyde tutmak, emniyet kemeri ve kask gibi şeyler kullanarak kaza sonucu oluşabilecek kafa yaralanmalarına karşı korunmak Alzheimer hastalığının oluşma oranını azaltabilir. Bunamanın Alzheimer hastalığı dışında sebepleri de olduğunu ve bunlardan bazılarının duzgun beslenme, egzersiz, sigarayı bırakma ve alkol kullanmama veya en azından sınırlı miktarda alkol tuketmeyle onlenebileceğinin de akılda bulundurulması onemlidir. Doktorunuz bunamayı onleyebilecek başka onerilerde de bulunabilir.

Alzheimer Belirtileri
Alzheimer ’ın 7 uyarı işareti vardır:
Tekrar tekrar aynı soruyu sormak Aynı hikÂyeyi, kelimesi kelimesine, tekrar tekrar anlatmak Nasıl yemek pişirileceğini, tamir yapılacağını, iskambil oynamayı—onceden kolaylıkla ve duzenli olarak yapılan aktiviteleri unutmak Fatura odeme veya banka hesabını dengeleme gibi şeyleri becerememe Bilindik yerlerde kaybolma veya ev eşyalarını farklı yerlere koyma Yeni banyo yaptığı veya elbiselerinin temiz olduğunu iddia ederken, aslında cok uzun suredir banyo yapmama ve aynı kirli elbiseleri tekrar tekrar giyme Daha onceden kendilerinin verdiği kararlar veya cevapladıkları soruları başkasına bırakma Alzheimer turleri
Bilinen uc Alzheimer turu vardır:

Erken başlayan Alzheimer: Alzheimer ’ın nadir bir formudur. 65 yaşından once başlar. Alzheimer hastalarının %10 ’unda gorulur. Erken yaşlandıklarından Down sendromu olanlar erken başlayan Alzheimer riski altındadır, genellikle Down sendromlularda kırklı yaşların sonunda ellili yaşların başında ilk semptomlar gorulur. Alzheimer hastası olan daha genc kişilerde beyin anormallikleri gorunur. Erken başlayan Alzheimer kromozom 14 ’deki genetik hatayla ilişkili gorunur, gec başlayan Alzheimer ’ın bununla ilişkisi yoktur. Miyoklonus–bir kas veya bir grup kasın seğirmesi veya spazmı—erken başlayan Alzheimer hastalarında daha yaygın gorulur.

Gec başlayan Alzheimer: Alzheimer hastalarının %90 ’a yakınında gorulur, 65 yaşından sonra başlar. 85 yaşını gecmiş insanların yaklaşık yarısında gorulur, kalıtımsal olabilir de olmayabilir de. Gec başlayan demansa sporadik Alzheimer hastalığı da denir.

Ailesel Alzheimer Hastalığı: Bu Alzheimer ’ın tamamen genetik olan bir formudur. En azından ailenin iki jenerasyonunda vardır. Cok nadirdir, Alzheimer hastalarının %1 ’inde gorulur. Cok erken başlar (kırklı yaşlarda) ve acıkca genetik olduğu gorulur.

Alzheimer Tedavisi
Gunumuzde hala Alzheimer ’ın tedavisi bulunmamaktadır. Alzheimer hastaları hastalık ilerledikce derece derece hafızalarını yitirirler ve yukumluluklerini yerine getiremez hale gelirler. Alzheimer karmaşık bir hastalıktır. Araştırmacılar hala nasıl hafıza kaybına ve diğer belirtilere sebep olduğunu—ve bu değişikliklerin nasıl geriye cevrilip durdurulabileceği ve onlenebileceğini—tam olarak anlamaya calışmaktadır. Yine de, hastaların Alzheimer belirtileriyle başa cıkmalarına ve bu belirtileri geciktirmeye yardımcı olabilecek tedaviler mevcuttur. Her ne kadar hafıza kaybı Alzheimer ’ın en onemli belirtisi olsa da, başka bilişsel, davranışsal ve psikiyatrik semptomları da deneyimlerler. Alzheimer terapisi bu problemlerin her birini ele alan cok sayıda farklı tedaviyi kapsar. Semptomlar zamanla değişiklik gosterdiğinden, doktorlar yeni problemler ortaya cıktıkca tedaviyi ona gore yeniden duzenlemelidirler.

Alzheimer İlacları
Hafıza kaybı, davranış değişiklikleri, uyku problemleri ve diğer Alzheimer belirtilerinin tedavisinde farklı turde ilaclar kullanılır. Bu ilaclar hastalığı durdurmaz, fakat semptomları birkac ay hatta yıl yavaşlatabilir. Tum bu ilacların yaşlılarda goze carpan yan etkileri vardır. 2 sınıftan 4 ilac ozellikle Alzheimer tedavisi icin onaylanmıştır. Kolinesteraz inhibitorleri bilişsel belirtiler icin kullanılır. Oğrenme, hafıza ve dikkat icin onem taşıyan asetilkolin denilen beyindeki kimyasal ileticinin bozulmasını onler. Hangi ilacın kimde daha iyi işe yarayacağını soylemek guctur. Hastalar doktorlarıyla beraber hangisinin iyi geldiğini secmelidir. Halusinasyonlar, ajitasyon ve uyku problemleri gibi hastalıkla ilişkili davranışsal ve psikiyatrik semptomların tedavisini de kapsayan Alzheimer terapisi cok azdır. Yine de bazı ilaclar ilave olarak verilebilir.

E Vitamini: Sinir hucrelerini zarardan koruduğu duşunulen bir antioksidan olduğu icin Alzheimer tedavisi olarak araştırılmıştır. Cok az pozitif etkisi olduğuna dair kanıt bulunduğundan ve kanı sulandıran ilaclarla etkileşime girdiğinden, artık doktorlar tarafından pek fazla onerilmemektedir.

Hormon replasman tedavisi (HRT): Bazı araştırmalar menopoz sonrası hormon replasman tedavisi goren kadınların Alzheimer olma riskinin daha duşuk olduğunu gostermiştir. Kadınlık hormonu ostrojenin sinir hucrelerinin bağlantı kurmasına yardımcı olduğu ve beta amiloid—Alzheimer gelişimine yol acan bir protein—uretimine engel olduğu duşunulmektedir. Fakat guncel araştırmalar boyle bir bağlantı saptamamıştır, hatta bir araştırma riski arttırabileceğini ileri surmuştur. HRT ’nin kalp krizi, felc ve goğus kanseri riskini arttırdığı goz onunde bulundurulmalıdır.

Duyusal terapiler: Muzik terapisi ve sanat terapisi gibi terapilerin Alzheimer hastalarının ruh halini, davranışlarını ve gunluk yaşantılarını geliştirdiğine dair bazı kanıtlar vardır. Bu terapiler duyuları uyararak, hafızada cağrışım yapabilir ve Alzheimer hastalarının etraflarındaki dunyayla bağlantı kurmalarını sağlayabilir.

Alternatif terapiler: Bazıları koenzim Q10, koral kalsiyum, Huperzine A ve omega 3 yağ asitlerini Alzheimer hastalığını onlemek veya tedavi etmek amacıyla denemiştir. Fakat bunların Alzheimer hastalığında kullanılmasına onerilecek kadar yetecek kadar kanıt ve araştırma yoktur. Ve bunlar ilac değil de takviye oldukları icin tıbbi ilaclar gibi tam olarak kontrol altında değildirler. Bazı tehlikeli yan etkileri olabilir veya hastaların kullandığı diğer ilaclarla ters etkileşime girebilirler. Yaşam stilinde yapılan değişiklikler de Alzheimer riskini azaltabilir, orneğin Akdeniz diyeti (balık, ceviz ve sağlıklı yağ ağırlıklı beslenme) ve egzersiz. Gunumuzde araştırmacılar beta amiloid oluşmasını engelleyecek veya bu oluşumu bozacak yeni Alzheimer tedavileri uzerinde calışmaktadır.(e-psikiyatri.com)