Kol ve bacaklarda oluşan dolgunluk hissi, giysi, bilezik, saat ve yuzuk gibi eşyaların dar gelmeye başlaması, halk arasında “Fil hastalığı” olarak bilinen “Lenfodem”in ilk belirtileri olabiliyor…


Doğuştan, kanser cerrahisi sonrası ya da sebepsiz olarak ortaya cıkabilen lenfodem, gecmiş yıllarda tedavisi mumkun olmayan bir hastalık olarak tanımlanırken, gunumuzde fizik tedavi merkezlerinde başarı ile tedavi edilebiliyor. Memorial Hizmet Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bolumu ’nden Uz. Dr. Demet Demircioğlu, “Lenfodem hastalığı ve tedavi yolları” hakkında bilgi verdi.

İnsan vucudunda bulunan tum hucreler, lenf sıvısı denen sıvı bir ortamda bulunmaktadır. Lenf sıvısının vucuttaki dolaşımı, gunluk hareketler sayesinde lenf kanalları yoluyla sağlamaktadır. Vucutta biriken lenf sıvısı miktarı, lenfatik sistemin taşıyabileceğinden fazla olursa, halk arasında Fil hastalığı olarak bilinen Lenfodem oluşmaktadır.

Kanser tedavisinden sonra gozukebilir

Doğuştan lenf kanallarının gelişmemesi sonucu ortaya cıkabilen Lenfodem, cerrahi mudahaleler, radyoterapi, enfeksiyon, travma ve tumorler gibi sebeplerden dolayı da oluşabilmektedir. Genellikle onkolojik tedavinin bir komplikasyonu olarak ortaya cıkan Lenfodem, doğuştan oluşanlardan daha fazla gorulmektedir.

Damarsal sorunlar sebep olabiliyor

Toplardamarların kanı yeteri kadar kalbe taşıyamaması “Venoz yetmezlik” olarak tanımlanmaktadır. Diz altı bolgesinin kalbe en uzak bolgesi olması nedeniyle, venoz yetmezlik en cok bu bolgede gorulmektedir. Venoz sistemin yeteri kadar calışmaması durumunda, lenf sistemi kanı kalbe gonderebilmek icin yardım etmektedir. Lenf sistemine aşırı yuklenilmesi de Lenfodem rahatsızlığının oluşmasına neden olabilmektedir.

Bacak yağlanmalarına dikkat!

Genellikle kadınlarda gorulen ve aşırı yağlanma sendromu olarak bilinen lipodem, adet donemi ya da hamilelikten sonra ortaya cıkabilmektedir. Her iki bacakta da simetrik olarak aşırı yağ artışı oluşmasıyla birlikte, lenf sisteminin taşımakla yukumlu olduğu su ve protein miktarında da artış gorulmektedir. Buna bağlı olarak zamanla, lenf sisteminin aşırı calışması sonucu lenfodem ortaya cıkabilmektedir.

Fizik tedaviyle iyileşme sağlanıyor

Erken teşhis ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilen lenfodem, tedavisi mumkun olmayan bir hastalıkken, modern yontemlerle artık tedavi edilebilmektedir. Lenfodem tedavisinde uygulanacak yontemler, kompleks boşaltıcı fizyoterapi yontemi olarak adlandırılmaktadır. Lenf sisteminin eller ile manipule edilerek, bloke olmuş sıvının serbest akışının sağlanmasını sağlayan “Manuel Lenf Drenajı” tedavide etkin bir yontemdir. Odemli bolgeden lenf sıvısının alınıp vucudun calışan bolgelerindeki lenf nodullerine transferi amaclanmaktadır. Manuel lenf drenajı, derinin tam altındaki yuzeysel lenf damarlarına hafif basınc uygulaması ile yapılmaktadır. Dolaşıma etkisi olmayan diğer masaj teknikleriyle karıştırılmamalıdır. Diğer masaj teknikleri, lenfodem icin faydalı olmadığı gibi zararlı da olabilmektedir.

Kompresyon bandajı ve corabı tedavide etkin olarak kullanılıyor

Manuel lenf drenajından sonra harekete gecen lenf sisteminin etkinliğini koruma amaclı yapılan kompresyon bandajı, tedavide onemli bir adımdır. Yapılan bandajlamada basıncın en uctan itibaren cok dengeli şekilde ayarlanması gerekmektedir. Basınc ayarlanması icin yun sargılar kullanılır. Bu bandajların gorevi; kas aktivasyonu sırasında yuksek basınc, istirahat halinde ise duşuk basınc uygulaması nedeniyle lenf sıvısının etkilenmiş uzuvda tekrar birikmesini onlemektir. Diğer bandaj şekillerinin lenfodem icin oldukca zararlı olduğu bilindiğinden kullanılması onerilmemektedir. Kompresyon coraplarının da tedavi bitiminde takip suresince giyilmesi gerekmektedir. Her kişiye gore olcu alınarak, ozel orum tekniğiyle yapılmaktadır. Basınc ayarlamasının cok onemli olması nedeniyle olcu alımının cok iyi yapılması gerekmektedir.

Mantar oluşumu takip edilmeli

Lenfodem bulunan deride cildin kurumasından dolayı Ph değeri 5.5 olan nemlendiricilerin kullanılması gerekmektedir. Odemli bolgede oluşan vucut katlantılarında mantar oluşup oluşmadığını sık sık kontrol edilmesi gerekmektedir.

Egzersizler ağır olmamalı

Lenf sıvısının akış hızı, iskelet kasları tarafından sağlanan aralıklı dış basınca bağlıdır. Bu nedenle sıvı drenajına yardım etmek icin kas aktivitesi gerekmektedir. Egzersizler bandaj veya corap kullanımı eşliğinde yapılmalı, direncli egzersizlerden ve ağırlık calışmalarından kacınılmalıdır. Egzersiz programının, hastaya ozel olarak tedavi yuruten fizyoterapist tarafından hazırlanması gerekmektedir. Lenfodem hastalarında ısınma, solunum ve hafif germe egzersizleri yapılmalıdır.