-Ağır Metal Zehirlenmesinin Belirtileri
- Ağır Metal Zehirlenmesine Karşı Alınabilecek Onlemler
- Ağır Metal Zehirlenmesinde Alternatif Tedavi
- Ağır Metal Zehirlenmesinde Tıbbi Tedavi




Ağır metal terimi cok ceşitli bicimlerde tanımlanmıştır. Bu tanımlamalardan birine gore ağır metal, ozgul ağırlığı (yoğunluk olcusu) 4 ’ten buyuk olan herhangi bir kimyasal elementtir. Ozgul ağırlığı ne olursa olsun herhangi bir zehirli metale de ağır metal adı verilir. İnsanların kaza sonucu zehirlenmesinde rol oynayan ağır metaller coğunlukla kurşun, cıva, arsenik ve kadmiyumdur. Vucut cinko, bakır, krom, demir ve manganez gibi bazı ağır metallere az miktarlarda ihtiyac duyar, ancak bu elementler daha fazla miktarlarda alındığında toksik etki gosterebilirler.


Ağır metaller vucuda besin, su, hava vasıtasıyla ya da deri tarafından emilerek girebilir. Ağır metaller vucuda girdiğinde cinko, bakır, magnezyum ve kalsiyum gibi temel minerallerle mucadele icine girer ve onların yerini alarak, organların sistem fonksiyonlarını engeller. İnsanlar endustriyel calışma, farmasotik imalat ve tarımda ağır metallerle temasa gecebilir. Cocuklar ise bu metallerin bulaştığı topraklarda oynamanın bir sonucu olarak zehirlenebilir. Bazı ağır metallere maruz kalma kaynakları arasında aşağıdakiler yer alır:

Kurşun: Eski boyalar, kurşunlu benzin, eski borular.
Cıva: Ağır metal bulaşmış balık ve endustriyel ve tarımsal atıklar.
Kadmiyum: Endustriyel atıklar, bocek ilacları, eski galvanize borular.
Arsenik: Bocek ilacları ve endustriyel işlemler, hatta su icmek.


Ağır Metal Zehirlenmesinin Belirtileri

Belirtiler ağır metalin doğasına, miktarına ve yutularak mı yoksa solunarak mı vucuda girdiğine bağlı olarak değişiklik gosterecektir. Ağır metali ağız yoluyla alan hastalarda; kramp, bulantı, kusma, ishal, mide ağrısı, baş ağrısı, terleme, ağızda metalik tat gibi şikayetler gorulebilir.

Cıva, eğer deriye temas ettiyse ciltte yanıklara yol acabilir ve solunan cıva buharı akciğerlerde şiddetli iltihaba neden olabilir. Kurşun, kurşun tozu biciminde solunmuşsa uykusuzluk, baş ağrısı, cinnet ve kasılmalar gorulebilir. Ciddi ağır metal zehirlenmesi vakalarında hastalar bilişsel, motor ve dil becerilerinde belirgin bozulmalar sergileyebilir.


Teşhis

Ağır metal zehirlenmesi kan, idrar ve dışkı testleri ile sac ve doku analizleri ya da rontgen kullanılarak saptanabilir. Buna karşın ağır metal zehirlenmesi, ilk aşamada fazla belirti vermediği icin gozden kacırılabilir. Doktorun, hastanın oykusunu, mesleği ile ilgili ozel vurgular yaparak eksiksiz bicimde dinlemesi gerekir.

Cocuklarda, kandaki kurşun seviyesinin 80 mcg/dL ’den yukarıda olması genellikle kurşun zehirlenmesini gosterse de, onemli olcude duşuk seviyelerde (>30 mcg/dL) etkilenen cocuklarda, zeka geriliği ve diğer bilişsel/davranışsal sorunlara neden olabilir. Amerikan Hastalık Kontrol ve Onleme Merkezi, cocuklarda kandaki kurşun seviyesinin 10 mcg/dL ya da ustu olmasını endişe verici bulmaktadır. Yetişkinlerde kurşun zehirlenmesi belirtileri arasında, kandaki kurşun seviyesi birkac hafta boyunca 80 mcg/dL ’nin uzerinde olması gosterilebilir. Kandaki cıva seviyesinin ise 3.6 mcg/dL ’yi aşmaması gerekirken, idrardaki cıva seviyesi de 15 mcg/dL ’yi gecmemelidir.

Cıva zehirlenmesi belirtileri, cıva seviyesi kanda 20 mcg/dL ’yi ve idrarda 60 mcg/dL ’yi gectiğinde gorulebilir. Bazı otoriteler vucuttaki cıva seviyelerinin saptanması icin saca test yapılmasını onermektedir. Buna karşın, 2008 ’den itibaren bu tur testlerin değerinin tartışmalı olduğuna inanılmaktadır.


Arsenik kandan cok cabuk ayrıldığı icin, kandaki arsenik seviyeleri teşhiste cok da yararlı olmamaktadır. İdrardaki arsenik (herhangi bir deniz mahsulu yemeden gecirilen 48 saatten sonra 24 saatlik idrar toplama ile olculur), arsenik zehirlenmesi bulunan kişilerde 50 mcg/dL ’yi gecebilir. Rontgen, bu maddelerin midede bulunup bulunmadığını ortaya cıkarabilir (cunku bu metal de rontgen ışınlarını gecirmez). Arsenik, aynı zamanda maruz kalınan zamanı takip eden aylar suresince sac ve tırnaklardan da tespit edilebilir.


Ağır Metal Zehirlenmesinde Tıbbi Tedavi

Acil durumlarda 112 aranmalıdır. Pek cok ağır metal zehirlenmesi icin tedavi, "Şelatlama Terapisi"dir. Succimer (DMSA) ise kurşun zehirlenmesi gorulen cocuklarda kullanılır. Soz konusu metale ozgu bir şelatlayıcı ajan; oral, intramuskuler ya da damar ici yoluyla verilir. En yaygın şelatlayıcı ajanlar, kalsiyum disodyum (CaEDTA), dimerkaprol (BAL) ve penisilamindir. Şelatlayıcı ajan, bir kompleks oluşturarak vucut dokularındaki metali cevreler ve onu tutar. Bu kompleks daha sonra kan dolaşımında ilerlemek uzere dokudan serbest bırakılır. Kompleks, bobrekler yoluyla kandan suzulur ve idrarla dışarı atılır. Bu surec uzun ve ağrılı olabilir ve genellikle hastanede kalmayı gerektirir. Şelatlama terapisi kurşun, cıva, arsenik zehirlenmelerinde etkilidir, ancak kadmiyum zehirlenmesinin tedavisinde faydalı değildir.

Gunumuzde, kadmiyum zehirlenmesinde etkili olduğu kanıtlanan herhangi bir tedavi mevcut değildir. Akut cıva, arsenik ya da talyum yutulması durumlarında hasta kusmaya teşvik edilebilir. Midenin yıkanmasının da (gastrik lavaj) faydası olabilir. Aynı zamanda zehirlenen hastanın şok, anemi ve bobrek yetersizliği gibi komplikasyonlarına karşı damar yoluyla sıvı verilmesi de gerekebilir.

Şelatlama işlemi yalnızca, zehirlenmenin daha ileri etkilerini durdurabilir. Hali hazırda surmekte olan norolojik hasarı tersine ceviremez.

Ağır Metal Zehirlenmesinde Alternatif Tedavi

Ozellikle cocuklarda, akut zehirlenme vakalarında "Alo Zehirlenme hattı ’ 114 ya da 112 ’yi aramak gerekir. Alternatif tıp uygulayıcıları coğunlukla, tıp doktorları tarafından ağır metal zehirlenmeleri icin kullanılan şelatlama ajanlarına guvenirler, ancak doğal takviyeler ve vucudun kendi detoksifikasyon sureclerine yardımcı olacak ekstra teknikler de kullanırlar.


Alternatif tıp ile geleneksel diş hekimliği arasında aşırı cekişmeye neden olan konulardan biri de, cıva zehirlenmesi ile ilgilidir. Alternatif tıp uygulayıcıları, cıva iceren gumuş amalgamlı diş dolgularının cıva zehirlenmesinde onemli bir faktor olduğunu duşunduren cok sayıda bulgu olduğuna inanır. Vucutlarında cıva seviyeleri yuksek olan kişiler icin tum cıva iceren diş dolgularının, holistik bir diş hekimi tarafından cıkarılmasını onerirler. Cıva ve dişteki amalgamın insan sağlığına etkisi uzerine sayısız calışma yurutulmuştur. 1996 ve 2004 yılları arasında bu tur calışmaların kapsamlı bir eleştirisi yapılmış ve cıva ve dolgular ile insan sağlığı sorunları arasındaki nedensel ilişkiyi destekleyecek cok az bulgu elde edilmiştir. Raporun yazarları, buna karşın konuyla ilgili kesin bir cevap elde etmek icin daha ileri calışmaların yapılması gerektiğini de belirtmişlerdir. Ağır metal zehirlenmelerinin tedavisini guclendirmek icin diyet değişiklikleri yapılabilir.
Detoksifikasyon diyetleri ağırlıklı olarak vejetaryendir ve işlenmiş gıdalar, kızartılmış gıdalar, şeker, yağ, alkol, kafein, et ve sut urunleri gibi bağışıklık sistemine baskı uygulayan besinleri azaltır ya da bunlardan kacınır. Zehirli ilac ve kimyasallara maruz kalınmaması icin organik gıdalar onerilir.
Detoksifikasyon diyetleri, sindirim sisteminin temizlenmesine yardımcı olması icin yulaf kepeği ve psilyum tohumları gibi yuksek-lifli gıdalardan bolca icerir. Elma, armut ve bakliyat ise ağır metaller uzerinde şelatlama etkisi olduğuna inanılan pektinler acısından zengindir. Antioksidanlar acısından zengin olan meyve, sebze ile bunların taze sıkılmış suları onerilir. Sarımsak, soğan ve yumurta (organik olarak uretilmiş) gibi kukurt iceren gıdalarla birlikte yuksek miktarlarda klorofil iceren koyu renk yapraklı sebzeler de diyette kullanılır. Ağır metal icerebilecek balık ve kabuklu deniz hayvanlarından kacınılmalıdır. Fabrika ciftliklerindeki tavuk ve yumurtalardan kacınılmalıdır; cunku tavuklar coğunlukla balık unu ile beslenir. Soya peyniri (tofu) yemenin kandaki kurşun seviyelerini azalttığına dair bulgular bulunmaktadır. Soya peyniri, kanın kurşunu emme ve alıkoyma kabiliyetini duşurmeye yardımcı olan kalsiyum acısından zengindir.
Besinsel takviyeler arasında antioksidan A, C ve E vitaminleri ve kalsiyum, demir, magnezyum, bakır, krom, selenyum ve cinko iceren multimineral takviyeler yer alır. Sistein, metionin, L-glutathione ve DMSA (dimetil suksinat) ise diğer takviyelerdir. Bitkisel takviyeler arasında ise milk thistle, burdock ve sayısız diğer bitki yer alır.
Spirulina ve chlorella deniz algleri de kullanılır ve asidofilus sindirim sisteminin yeniden inşasına yardımcı olur. Vucudun detoksifikasyon mekanizmasını harekete geciren homeopatik tedaviler ağır metal zehirlenmelerinde de başarılı olmaktadır. Perhiz, terleme, kolon sulama ve terapotik kusma gibi detoksifikasyon terapileri de tavsiye edilir. Ayurvedik tıbbın panchakarma adı verilen yoğun bir detoksifikasyon ve şifa programı mevcuttur.



Ağır Metal Zehirlenmesine
Karşı Alınabilecek Onlemler Ağır metallere maruz kalma coğunlukla mesleki bir tehlike olduğu icin, işle uğraşırken koruyucu elbise ile gaz maskeleri bulundurulmalı ve giyilmelidir. Koruyucu elbiseler daha sonra calışma alanı icerisinde bırakılmalı ve toksik tozları aile uyelerine de bulaştırabilecek şekilde evde giyilmemelidir. Endustriyel işletmelerin, mumkun olduğu kadar ağır metal kullanımını azaltmaya ya da başka yontemler kullanmaya teşvik edilmesi gerekmektedir.