​
Bobrek yetmezliği, bobreklerin gorevlerini tam olarak yerine getirememesi sonucu gelişir. Bunun en acık gostergesi hastanın kanında ure ve kreatinin gibi bazı zararlı maddelerin artmasıdır. Bobrek yetmezliği karşımıza iki şekilde cıkabilir:

* Aniden başlayabilir (Akut bobrek yetmezliği): Saatler veya gunler icinde cok hızlı ortaya cıkar. Bobrekte oluşan hasar genellikle eski haline doner. Diyaliz , yalnızca bobreklerin calışmadığı zamanlarda gerekli olabilir.
* Yıllar icerisinde sessizce gelişebilir (Kronik bobrek yetmezliği): Bobrekleri yavaş yavaş bozan ilerleyici bir hastalıktır. Bu durum yıllar boyu surebilir. Hastalık cok ilerleyene kadar belirtileri gorulmeyebilir.

Her iki durumda da bobrekler zararlı maddeleri dışarı atamadıkları icin artık maddeler kanda birikerek bircok doku, organ ve sistemi etkilerler.

Kronik Bobrek Yetmezliğinin Bazı Nedenleri

* Bobreğin suzme gorevi yapan bolumlerinde iltihap ve harabiyet
* Bobreğin bazı bolumlerinin iltihabı
* Bobreklere giden bazı damarların hasarı sonucu kan akımının azalması
* Şeker hastalığı
* Yuksek tansiyon
* Bobrek kistleri



Bobrek Hastalıklarının Belirtileri

* Bulantı-kusma
* Halsizlik
* İştahsızlık
* İnatcı kaşıntılar
* Cok su icme
* Gunluk idrar miktarında azalma veya aşırı miktarda idrar yapma
* Cildin sarımsı-kahverengi renk alması
* Cabuk yorulma
* Carpıntı
* Nefes darlığı
* İşitme gucluğu
* Ani ve surekli kan basıncı (tansiyon) yukselmeleri
* Goz kapaklarında ve ayaklarda daha belirgin olmak uzere tum vucutta su birikmesi (odem)
* Sık idrara cıkma
* Ağrılı idrar yapma
* Kanlı idrar
* Bulanık idrar
* Gece birden fazla idrara kalkma
* Kişilik değişiklikleri ile başlayan saldırganlık
* Bilinc bulanıklığı ve komaya kadar uzanan uyanıklık ve davranış değişiklikleri
* Havale (nobet) gecirme
* Ozellikle cocuklarda gece idrar kacırmaları ve gelişme gerilikleri

Not : Bu belirtiler başka bircok hastalıkta da gorulebileceğinden hangi hastalıktan kaynaklandığının hekim tarafından belirlenmesi gerekir.



Bobrek Yetmezliğinin Tedavisi

Bobrek yetersizliği cok ilerlerse son donem bobrek yetersizliği ortaya cıkar. Bobrekler kanı temizleme gorevini hicbir şekilde yapamaz. Kandaki zararlı atıkların duzeyi yukselir. Ayrıca, kan tuzları normal sınırların dışına cıkar. Bunlardan en onemlisi potasyumdur. Kan potasyumu normalin cok uzerine cıkarsa hayati tehlike belirir. Bu aşamaya gelen hastaların bobreklerine başka tedavi yontemleri ile yardım etmek gerekir.

Kronik bobrek yetersizliği onceden cok sık olarak olume yol acmaktaydı. Ancak , gunumuzde cok etkin bir şekilde tedavi edilmektedir. Bu nedenle, son donem bobrek yetmezliğinden korkmamak ama bu hastalığa karşı bilincli olmak gerekir. Son donem bobrek yetersizliği ortaya cıktığında sadece ilac kullanarak hastayı tedavi etmek mumkun olmaz. Burada bobreğin gorevlerini ustlenecek başka tedavi yontemleri gereklidir. Bu yontemler başlıca 2 tanedir :

* Diyaliz
* Bobrek nakli

Diyaliz iki şekilde uygulanabilir.

* Hemodiyaliz (makine diyalizi)
* Periton diyalizi (karın diyalizi)

Bobrek nakli, hastaya başka bir kişiden alınan yeni bir bobreği takarak vucuttaki zararlı artıkları temizlemektir. Bobrek nakli de iki ayrı tur vericiden yapılabilir.

* Canlı vericiden
* Kadavradan (yeni olmuş bir kimseden)



Hemodiyaliz

​
Bir makine aracılığı ile hastanın kanının ozel bir filtreden suzdurulduğu ve icindeki zararlı maddelerin temizlendiği ve temizlenen kanın hastaya geri verildiği bir tedavi şeklidir. Bu amaca uygun olarak suzgec gorevi yapacak yapay ozel filtreler uretilmiştir. Bu filtrelerin diyaliz makinelerine takılması, kanın bir pompa ile hastadan cekilerek bu zardan suzdurulmesi ile hemodiyaliz gercekleştirilir. Bu suzme işlemi sırasında filtrenin bir ucundan hastanın kanı girer. Bu kandaki ure, kreatinin gibi zararlı maddeler, potasyum adı verilen ve fazlası vucuda zararlı olan bir tuz ile diğer zararlı maddeler dışarı alınır. Filtrenin diğer ucundan temizlenmiş olarak cıkan kan ise vucuda geri dondurulur. Hemodiyaliz sırasında vucutta fazladan birikmiş suyun cekilmesi ile tansiyon yuksekliği de daha kolay kontrol edilir.



Periton (Karın) Diyalizi

Kanı zararlı artıklardan temizlemek icin her zaman yapay filtreler gerekmez. Bu amacla insanın kendi karın zarı da filtre yerine kullanılabilir. İnsanın kendi karın zarı olan peritonun kullanıldığı diyaliz şekline periton diyalizi (karın diyalizi) adı verilir.



Bobrek Hastalarında Beslenme
Proteinler: Buyume ve gelişmenin sağlanması dokuların onarımı ve vucut savunması icin en onemli olan besin turudur. En onemli protein kaynakları yumurta, sut, peynir, diğer hayvansal gıdalar ve kuru baklagillerdir. Proteinler vucutta değişik gorevler icin kullanıldıktan sonra yıkılır ve bunun sonucu protein yıkım urunu olan ure,urik asit, kreatinin gibi vucut icin zararlı maddeler acığa cıkar ve sağlıklı kişilerde bobrek tarafından idrarla dışarı atılır. Bobrek yetersizliğinde soz konusu maddeler dışarı atılamaz ve buna bağlı hastalık belirtileri (halsizlik, iştahsızlık, bulantı, kusma, ağızda kotu koku) ortaya cıkar. Bobrek yetmezliği hastalarında protein alınımın kısıtlanması ile bu zehirli maddelerin uretimi de azaltılmış olur. Bu amacla kilogram başına 0.5-0.6 gr/gun (genellikle 40 gr) hayvansal kaynaklı protein iceren diyet onerilmektedir. Sağlıklı bir erişkinin gunde alması gerekli protein miktarı yaklaşık kg. başına 1 gramdır (orneğin 70 kg olan bir kişi icin 70 gr). Bazı hastalar kan ure değerlerini iyice duşurebilme amacı ile diyetlerinde proteini tamamen keserler. Bu yanlıştır cunku vucudun proteine mutlaka ihtiyacı vardır.

Karbonhidratlar: Tuketilen enerjinin %55 ile %70 ’i uremik hastalarda karbonhidratlardan karşılanır. Turk mutfağında bu tur yiyecekler (ekmek, makarna, yufka, pasta, borek, pilav vb.) genellikle cok tuketildiği icin gerekli kalori rahatlıkla sağlanır. Karbonhidratların ve yağların yakılması ile ure ve vb. zararlı maddeler meydana gelmez.Karbonhidratların kısıtlanması şeker hastalğı olan hastalarda onerilir.

Yağlar: Yoğun şekilde enerji sağlayan maddelerdir. Gunluk kullanımda yağ dediğimiz zaman tereyağı, margarin, bitkisel yağlar ve ceşitli etlerde bulunan yağlar anlaşılır. Yağ alınmasının temel amacı vucuda enerji sağlamaktır. Alınan kalorinin %20-40 ’ı yağlardan sağlanır. Ayrıca A, D, E ve K vitaminleri gibi yağda eriyen vitaminler de bu besinler ile birlikte emilir. Yağların kendi icinde alt grupları vardır. Kolesterol cok onemli gorevleri olan bir yağ turudur. Bir bolumu karaciğerde yapılır, kalan bolumu ise besinlerle alınır.Kanda belirli miktarı aşınca (200 mg/dL ve uzeri) damar sertliğine (ateroskleroz) ve buna bağlı olarak da kalp krizi ve inmelere neden olabilir. Bobrek yetmezliği olan hastalarda ise hastalığın daha da hızlı ilerlemesine neden olabilir. Bu nedenle bu hastaların diyetlerindeki kolestorol miktarı kısıtlanmalıdır. Bu hastalara ozellikle zeytin, mısır, aycicek gibi bitkisel sıvı yağlar kullanmaları oneerilir cunku kolestorol sadece hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur.

Su: Bobrek yetersizliği cok fazla ilerleyinceye kadar genellikle hastalar ictikleri su ile orantılı miktarda idrar cıkarırlar. Bobrek yetersizliği henuz başladığı erken donemlerde kanda ure ve diğer zararlı maddelerin cok yukselmemesi icin alınacak en iyi onlem fazla miktarda su icmektir. Ancak bobrek yetmezliğinin son donemlerinde idrar miktarı iyice azalır ve su icmekle idrar miktarı artmaz. Fazla suyun vucutta kalması tansiyon yuksekliği, kalp yetmezliği ve nefes darlığına yol acar. Bu nedenle bir gun once cıkarılan idrar miktarına 500 ml (3 su bardağı) kadar su eklenirse alınması gerekli su miktarı bulunur. Bu donemde hastanın her gun tartılması şarttır.Alınan gunluk su miktarı hesaplanırken icilen cay, ayran, corba vb. eklenmesi de unutulmamalıdır.

Tuz: Bobrek yetersizliğinde vucuda alınan tuzun atılması azalır ve vucutta birikir. Fazla miktarda tuz tansiyonu yukseltir ve vucutta su birikmesine ve kalp yetmezliğine yol acar. Gunluk tuz alımı 2-3 g. olmalıdır. Diyet tuzları bobrek hastalarında cok tehlikeli olabilir.

Potasyum: Tuza benzeyen kan ve dokularda bulunan bir maddedir. Kasların ve kalbin kasılmasında cok onemli rol oynar. Bobrek yetersizliğinde potasyum vucuttan uzaklaştırılamaz ve bunun sonucunda kan potasyumunda yukselme ortaya cıkar. Bu cok tehlikeli bir durumdur ve ani kalp durmasına neden olabilir. Potasyum en cok kurutulmuş meyve ve sebzeler (uzum, incir, bamya), taze meyve (muz, uzum, erik vb.) ve tum sebzelerde bulunur. Bu yuzden yemeklerde kullanılan tum sebzelerin once haşlanması ve bu suyun atılması onerilmektedir. Bobrek hastalarına her zaman potasyumdan kısıtlı diyet onerilmektedir.

Kalsiyum ve Fosfor: Kalsiyum ve fosfor dengesi de bobrek yetmezliğinde bozulmuştur ve buna bağlı olarak da kemiklerde zayıflık ortaya cıkmaktadır. Kan fosfor duzeylerinde yukselme ve kalsiyum duzeylerinde azalma gorulmektedir. Yalnız diyet onerileri ile bunları dengede tutmak mumkun olmamaktadır cunku kalsiyumdan zengin gıdalarda fosfor miktarı da fazladır. Bu nedenle mutlaka doktor tarafından onerilen fosfor bağlayıcı ve kalsiyumu yukselten ilacların kullanılması gerekmektedir. Fosfor ve kalsiyum bakımından zengin besinler tum sut urunleri ve balıklardır.

Kaynak:sağlıkta yenilikler​