​

Sodyum tuketiminin azaltılması icin geliştirilen ulusal halk sağlığı politikaları; işlem gormuş gıdaların tuz iceriğinin azaltılması, tuketicilerin eğitimi, gıda etiketlerinin geliştirilmesi, duşuk sodyumlu gıda urunlerinin bulunmasının arttırılmasına odaklanmıştır. Bircok gelişmiş ulkedeki sodyum alımının yaklaşık %80 ’ ini işlenmiş gıdalardan gelmekteyken bazı Asya ve Afrika ulkelerinde alınan tuzun yaklaşık %70 ’ i yemek hazırlanırken eklenen tuzdan gelmektedir. Bu nedenle gerek gıda endustrisinin yapacağı duzenlemeler gerekse toplumun konuyla ilgili bilinclendirilmesi kritik bir oneme sahiptir. Avrupa Birliği, ulusal eylem planı geliştirilirken oncelikli olarak belirlenen on iki gıda kategorisinden minimum 5 ’ inin secilmesi gerektiğini vurgulamış, ortalama bir diyetteki tuz oranının azaltılmasında ekmek, hazır urunler, et urunleri ve peynirler icin dort yılda yaklaşık olarak %14 ’ luk bir azalış onerilmiştir



AVRUPA BİRLİĞİ ’ NE GORE TUZ AZALTILMASI İCİN ONCELİKLİ OLMASI GEREKEN BESİNLER
•Et Urunleri

•Peynir

•Yemeye Hazır Gıdalar

•Hazır Corbalar

•Kahvaltılık tahıllar

•Balık Urunleri

•Cipsler, Atıştırmalık Urunler

•Toplu Beslenme Yapılan Yerlerdeki Oğunler •Restoranlardaki Oğunler

•Soslar, Yemeğe Lezzet Veren Urunler, Baharatlar





1-Gıda Etiketlemesi Calışmaları

Sodyumun azaltılmasında diğer bir anahtar strateji de gıda etiketlemesidir. Bu uygulama sadece birkac ulkede gercekleştirilmiş ozellikle de Finlandiya ve İngiltere ’ de başarıya ulaşmıştır. Renk sistemi(kırmız yuksek sodyum iceriğini, sarı orta duzeyde sodyum iceriğini ve yeşil duşuk sodyum iceriğini) kullanılarak işlenmiş gıdalardaki sodyum miktarını belirten, basit, etkili ve tuketici dostu etiketleme İngiltere ’ de birkac gıda zincirinde Sağlık Bakanlığınile işbirliğinde gonullu olarak uygulanmaktadır. Bu calışmalar ve diğer cabalar İngiltere ’ de toplumdaki ortalama sodyum alımını 2004 yılında 3800 mg ’ dan 2008 ’de 3440 mg ’a duşurmuştur.

2- Gıda Endustrisi ile İşbirliği

Finlandiya ’ da ve son donemde İngiltere ve Fransa ’ da sodyum alımının azaltılmasında elde edilen başarılar gıda endustrisi ile başarılı bir işbirliğinin urunudur. Bu strateji son donemde Kanada ’ da sodyumun azaltılması cabaları icin de kullanılmaktadır. İngiltere ’ de gıda endustrisinin gonullu hareketi ve FSA tarafından sodyumun azaltılmasında belirlenen tarihler ve hedefler ile birlikte gıdaların tadında bir değişiklik olmaksızın %30 ’ a kadar bir azalma sağlanmıştır ve daha da fazlası planlanmaktadır. Benzer bir şekilde Fransa ve İtalya`da fırıncılar sektoru kucuk bir tuketici grubuna ulaşsa da sodyumu urunlerinde azaltmıştır.


3- Urun Reformulasyonu

Kanada ’ da gıda endustrisi corbalarda, ekmeklerde ve diğer urunlerdeki sodyum miktarını azaltarak değişiklik yapmıştır. İngiltere ’ de yine uretilen sodyumu azaltılmış urunlerin supermarketlerde tuketici tarafından tercih edildiği ve tercihini olumsuz etkilemediği saptanmıştır. Aynı urunlerin farklı ulkelerde reformulasyon calışmaları sonucunda farklı sodyum iceriği ile satıldığı tespit edilmiştir.

4-Toplum Eğitimi

Tuketici eğitim cok etkili bir yontem olduğu Finlandiya ’ da ve İngiltere ’ de gosterilmiştir. İngiltere ’ de kamu ve sivil toplum kuruluşlarının gercekleştirdiği toplum eğitimi ile ilgili onemli cabalar; tuketici duyarlılığında artış ve toplumun 1/3 ’ unun sodyum alımının 2400 mg ya da daha az olması icin tuz alımının azaltılması gerektiği konusundan haberdar olması ile sonuclanmıştır


5-Tuz Yerine Kullanılan Urunler

Duşuk kan basıncının sağlanmasında diğer strateji de tuz yerine kullanılan değişik urunlerdir. Bu strateji Finlandiya ’ da etkin bir şekilde kullanılmıştır. Ozellikle sofra tuzu yerine sodyumu duşuk potasyumdan zengin Pansalt kullanımı sağlanmıştır. Cin ’ de yemek hazırlarken kullanılan sofra tuzu yerine duşuk sodyumlu alternatif urunlerin kullanımı ile toplumda ortalama sistolik kan basıncında 5.4mmHg ’ lik bir azalma sağlanmıştır. Tayvan ’ da gercekleştirilen bir calışmada duşuk sodyumlu tuzun pazarlanması ile kardiyovaskuler hastalıklar azaldığı belirlenmiştir. Tuzun yerine muadil urunler kullanmak, ozellikle gunluk diyetlerinde tuzun kaynağı yemeğe eklenen tuz olan gelişmekteki ulkeler icin duşuk maliyetli bir stratejidir.


SODYUM TUKETİMİNİN AZALTILMASI İLE İLGİLİ ETKİLİ STRATEJİLER

• Gıda endustrisinin yaptığı duzenlemeler ve ortaklık calışmaları

• İşlem gormuş gıdalar icin reformulasyon

• Aşırı tuz tuketiminin sağlık uzerine etkileri hakkında tuketicilerin eğitimi

• Duşuk sodyum oranının belirten tuketici dostu etiketlendirme

• Duşuk sodyumlu gıdaların erişim ve elde edilebilirliğinde artış