Rektum kanseri, kalın bağırsakta gorulen bir kanser turudur. Rektum nedir? Kalın bağırsağın makata yakın ilk 12 santimlik bolumu rektum olarak adlandırılır. Bu kısımda gorulen kanser turune de rektum kanseri denir.

Rektum kanseri gorulme oranı kolon kanserinden daha duşuk olduğu icin, rektum kanseri hakkında cok fazla bilgi sahibi değiliz. Oysa rektum kanseri hakkında bilgi sahibi olmak, hastalığın erken teşhisi acısından son derece onemlidir.


Medikal Onkoloji Uzmanı Doc. Dr. Sezer Sağlam, 11 soruda rektum kanseri hakkında bilgi veriyor;

– Rektum kanseri nedir, bize bu kanser turu hakkında bilgi verebilir misiniz?

Kalın bağırsağın makata yakın olan ilk 12 cm olan bolumune rektum adı verilir ve bu bolumden kaynaklanan kotu huylu tumorlere rektum kanseri denir .35 yaştan itibaren sıklığı artmakla birlikte en sık 50 yaştan sonra rastlanır. Batı dunyasında en sık rastlanan ucuncu kanser tipi ve olume yol acan kanserler arasında ikinci sıradadır.

Coğunlukla kalın bağırsakta meydana gelen adenomatoz poliplerden ortaya cıkar. Kalın bağırsak kanseri her yaşta gorulmesine karşın, hastaların % 90 ’ından fazlası, kırk yaş ve uzerindedir. Bu yaştan itibaren her on yılda risk yaklaşık iki katına cıkar. Ailesinde kalın bağırsak kanseri veya kalın bağırsak polipi bulunanlar ve ulseratif kolit hastalığı olanlarda risk artar.

– Rektum kanserinin belirtileri konusunda neler soyleyebilirsiniz?

Turk halkının tuvalet ile ilgili sorunlarını anlatmasındaki zorluk nedeniyle ne yazık ki sorunlar gec ifade edildiğinde teşhis de gec konulmaktadır. Bu konudaki en onemli belirti dışkılama şeklindeki değişikliktir.. Biz buna “tenesmus” adını veriyoruz. Tenesmus tuvalete gidip rahatlayamamaktır. İkinci en sık gorulen bulgu ise makattan gelen kırmızı taze kandır.

Bu da hastalığın ilk belirtilerindendir. Bu iki belirtinin dışında onemli bir belirtisi yoktur fakat kişinin dışkılama alışkanlığındaki değişikliği fark etmesi uzun surebilmektedir. Kanama da Turk halkında ne yazık ki iyiye yorumlanıyor. “Mayasıl”dandır, (hemoroid) deniliyor. Bundan dolayı tanı aşamasında buyuk bir gecikme yaşanıyor. Turkiye ’de ne yazık ki rektum kanserlerinde hastalar hekime ulaştığında hastalık ilerlemiş bir aşamada oluyorlar. Turkiye yıllık olarak 4 bin civarında yeni vaka vardır.

– Bu hastalıkta erken teşhisin onemi nedir? Erken teşhis hastalar icin ne gibi fayda sağlıyor?

Erken teşhis hayat kurtarıyor diyebiliriz. Hastalık erken evrede saptandığı zaman ameliyat oncesi radyoterapiye ve kemoterapiye gerek duyulmamaktadır. Bu aşamada erken hastalıkta son derece buyuk onem taşımaktadır. Fakat daha once de ifade ettiğim nedenlerden oturu bu Turkiye ’de hastalarımız erken evrede bize ulaşmaları zor olmaktadır. Hastalığı erken evrede yakalamak icin şu an Dunya Sağlık Orgutu ’nun de onay verdiği şekilde 40 yaşından itibaren kolonoskopi ve gastroskopi standart olarak oneriliyor.

Erkent teşhis icin yapılacak en iyi şey bu. Diğer onemli bir şey bir kanama anında rektoskopi ve kolonoskopi yaptırmalı, konuyu geciktirmemeliyiz. Erken donemde tanı koyulan kanserlerde iyileşme oranı % 80-90 arasındadır. İyi huylu poliplerin, yani et parcalarının zamanla kanserleşmesiyle oluşan kalın bağırsak kanserinin onlenmesi icin, poliplerin kanserleşmeden tanınması ve cerrahi yontemlerle cıkarılması gerekmektedir.

– Hastalığında tedavi edilmediği durumlarda hastanın yaşayacağı sıkıntılar konusunda neler soyleyebiliriz?

Hastalığın tedavi edilmediği durumlarda hastalığın başka organlara sıcraması yuzde yuze yakındır. Buna ek olarak acil ameliyatlar gundeme gelir. Acil ameliyatlar her zaman icin normal ameliyatlara oranla gore sıkıntılıdır ve kalite anlamında daha duşuk oranlara sahiptir.

Acil ameliyatlar, normal ameliyatlara nispetle daha başarısız olacağından başarısız gecen bir cerrahi mudahale hastanın omrunu kısatlmaktadır. O nedenle tedavi edilmemesi doktora başvurulmaması halinde hastaların yuzde seksen beşinde karaciğerde metastaz gorunmektedir.

– Turkiye ’de bu hastalığın cok fazla bilinmemesinin nedeni nedir? İnsanlar bu hastalık konusunda neden bilgi sahibi değiller?

Bu ne yazık ki bizim genel kulturumuzden ve konuşulmamasından kaynaklanıyor. Makatla ilgili sorunlar bizde konuşulmuyor ayıp addediliyor. Bunun dışında pek cok sorun mayasıla bağlanıyor. Bu konudaki ana sorunumuz konuşma kulturumuzun gelişkin olmamasıdır. Kendimizde hissettiğimiz eksiklik nedeniyle konuşmamayı tercih ediyoruz. Aslında bu hastalığın gorulme sıklığı da zannettiğimiz kadar az da değildir.

– Bu hastalığın yaşa bağlı olarak gorulme sıklığı nedir? Yani rektum kanseri hangi yaş grubundaki insanlar icin tehlike arz ediyor?

Kolon ve rektum kanserlerinde coğu kanserde olduğu gibi 50 yaş ustu risk başlar ve 40 yaş altı risk azdır. 40 yaş altı hastaların oran yuzde 5 ile yuzde 7 arasındadır. Orneğin mide kanserinde 60 ve 65 yaşında ustu kimseler buyuk riskli grubu teşkil eder.

Rektum kanserine neden olan etmenler nelerdir? İnsanlar neden rektum kanserine yakalanırlar?

Dunya Sağlık Orgutu ’nun onerdiği beslenme bicimi dışında beslenmek hastalığa sebep olduğu duşunuluyor. Ama gıda konusunda buyuk yol alındı. Ozellikle margarin tarzı dediğimiz sanayi tipi doyurulmuş yağların kullanılmasının katkısı olduğu soyleniyor. İkinci onemli faktor ise sigaranın kullanımıdır. Burada bir etken tek başına sebep olmayabilir ama birkac etken bir araya geldiğinde sorun ortaya cıkabilir.

Genetik de hemen hemen butun kanserler icin en onemli risktir. Eğer bir tumor 50 yaş altında birinde varsa birinci derece yakının da normal tarama yaşından 10 yaş daha alt yaşta taranması gerekiyor. Onun dışında antioksidan gıdaların alınmaması yani ciğ meyve ve sebzelerin tuketilmemesi hastalığa katkı verdiği soyleniyor. Fazla kırmızı et tuketiminin de rektum kanserine doğrudan katkı yaptığı biliniyor. Bir de etin pişiriliş bicimi son derece onemli. Ozellikle yanmış, komurleşmiş eti fazla tukettiğiniz zaman rektum ve kolon kanserine yatkınlık artmaktadır.




– Rektum kanserinin gorulme sıklığında dunya ile Turkiye arasında bir fark var mı?

Bizde endoskopik yontemlerin gelişmesi ve yaygınlaşması son 20 yılda oldukca iyi bir mesafe kat etti o nedenle de tanı konma oranında artış meydana geldi. Onceden tanı konulamıyordu. Biz “insidans” dediğimiz yani rektum kanserini yıllık gercek gorulme oranını bu şekilde ulaştık. Kanser olmak icin en buyuk etken yaş.

Yaş hususunda da biz Turkiye olarak hala avantajlı konumdayız. TUİK ’in verdiği istatistiklere gore Turkiye ’nin ortalama yaşı bugun 30 ’dur. İngiltere, Almanya, Fransa, Japonya gibi ulkelerde bu ortalama 40 ile 45 arasında değişir. Bir Batı Avrupa ve Amerika ’ya gore rektum kanseri biz de daha az goruluyor ama nufusumuzun da yaşlandığı goz onune alındığında rektum kanserinin gorulme olasılığının 3 katına cıkacağını soyleyebiliriz.

– Ameliyat sonrasında hastalar tamamen hastalıklarından kurtulabiliyorlar mı?

Ameliyat sonrasında nuks, bolgesel nuks yuksek oluyor. Bunu onlemek icin dunyada cok calışma yapıldı.Bizde bu konu ile ilgili İstanbul R-01 adlı calışmasını bilimsel olarak yayınladık. Ameliyat oncesi mutlaka kemoterapi ve radyoterapinin birlikte olması gerekiyor. Burada iki unsur var, bir doktorların dikkat ettiği diğeri de hastaların dikkat ettiği unsur.

Hastalar, makatının yani buzgecinin kurtarılmasını istiyorlar. Bu anlamda ameliyat oncesi tedavi iki uc kat fayda sağlıyor. Biz hekimler ise makatın kurtarılmasında ziyade hastalığın nuksu konusunu onemsiyoruz. Yani hastalığın nuks etmesini istemiyoruz. O zaman tedavi biraz daha zorlaşabiliyor. Ameliyat oncesi tedavi hem hastaları memnun ediyor

Dışkılama yolunun karna acılması dediğimiz kolostomiyi azaltıyor hem de hastalığın tekrarının ciddi şekilde azaltarak doktorları memnun ediyor. Eğer ameliyat oncesi tedavi olursa hastalığın bolgesel nuksu yuzde 10 ’un altında, olmaz ise yuzde 25-40 civarında oluyor. Onun icin ameliyat oncesi kemoterapi ve radyoterapi hayat kurtarıyor.

– Ameliyatın ertesinde kişinin normal hayatına donmesi ne kadar sure alıyor?

Ameliyat teknikleri son yıllarda cok gelişti. Hastalar ilk hafta icinde taburcu oluyorlar ve kapalı ameliyat dediğimiz laporoskopik ameliyat bugun rektum kanserlerinde de kullanılabiliyor. O nedenle de ameliyat, doktor ve hasta konforu oldukca iyi bir seviyeye gelmiş durumda.

– olarak rektum kanserinden korunmak icin insanlara gerek beslenme anlamında gerekse kontrol anlamında neler oneriyorsunuz?

Rektum kanserinden sadece gıda ilgili korunma yetmiyor. Zeytinyağlı Akdeniz diyeti yapmamız lazım. Kırmızı eti uygun bir şekilde pişirmemiz gerekiyor. Gunluk 5 kilometre yuruyuş aktivitesinin kanser riskini azalttığı biliniyor. Bunlar da yetmeyebilir. 40 yaşından itibaren kolonoskopi ve gastroskopinin 10 yılda bir yapılması gerekiyor.


Kaynak:Estanbul