Ulkemizde uretimi ve tuketimi oldukca yaygın olan cay, dunyada sudan sonra en fazla tuketilen icecektir. Lezzetinin yanı sıra ozellikle son yıllarda yapılan calışmalarla cayın sağlığı iyileştirici etkileri tekrar gundeme gelmiştir.

Cayın antioksidan ozellik gosteren flavonoidler bakımından zengin olması nedeniyle başta kalp-damar hastalıkları ve kanser turleri olmak uzere bir cok hastalıktan koruyucu olduğunu soylemek mumkundur.

Cay, en cok siyah ve yeşil cay olarak tuketilmektedir. Siyah ve yeşil caylar uretim esnasında tabi tutuldukları işlemler nedeniyle birbirinden ayrılmakta, antioksidan ozellik bakımından daha az işlem gormuş olan yeşil cay bir adım daha one cıkmaktadır.

Yapılan calışmalar gunde 3 fincandan fazla siyah cay tuketenlerde kalp krizi riskinin hic tuketmeyenlere oranla %68 daha az olduğunu gostermiştir. Cay turlerinin akciğer, kolon, mide gibi bir cok kanser turunden koruyucu olduğu da vurgulanmakta, hem yeşil, hem de siyah cayın kanser hucrelerinin coğalmasını engellediği, bakteri oldurucu etkileri dolayısıyla ozellikle yeşil cayın mide kanserinden koruyucu olduğu bildirilmektedir. Ozellikle Japonlarda yeşil cay tuketiminin oldukca yaygın olması nedeniyle, sigara tuketimi de fazla olmasına rağmen akciğer kanserine yakalanma riski duşuktur.

Kahve, kakao, kola ve bazı ilaclarda olduğu gibi cayda da doğal olarak kafein bulunur. Klasik yontemle hazırlanan 1 fincan siyah cayda yaklaşık 40 mg kafein vardır. Gunluk kafein tuketiminin ise 300 mg aşmaması gerekmektedir. Fazla tuketilen kafein idrar sokturucu nitelikte olduğundan vucut sıvı dengesini olumsuz etkileyebileceği gibi yorgunluk, sinirlilik, uykusuzluk, carpıntı gibi olumsuz sonuclar doğurabilir. Vucut sıvı dengesinin uygun duzeylerde tutulması sağlığın korunması icin oldukca onemlidir. Zira az gelişmiş ve gelişmekte olan ulkelerde gozlenen 5 yaş altı olumlerin %17'si sıvı kaybına bağlıdır.

Obezitenin her gecen gun daha fazla insanı tehdit eden bir sorun haline gelmesi ile birlikte ozellikle internet ortamında yapılan cazibeli reklamlar insanları bitkisel urunlere yoneltmiş, insanlarda doğal olanın zararsız olduğuna dair bir inanc geliştirmiştir. Ozellikle zayıflama cayı adı altında satılan urunlerin iceriğindeki bitkiler belli olmasına karşın miktarlarının etiket bilgilerinde yer almaması bu konuda belli bir standardizasyonun olmadığını gosterir. İceriğindeki bitkilerin coğunlukla musli, idrar sokturucu ve terletici nitelikte olması vucut sıvı dengesini bozmaktadır. Yeşil cay da ozellikle son yıllarda zayıflamaya yardımcı etkileri ile gundeme gelmiş olan bir bitkidir. Yeşil cayı diğer bitkisel caylardan ayıran ise enerji harcamasını artırması, başka bir deyişle metabolizmayı hızlandırmasıdır.

Cay deyince ozellikle akıllara gelen bir soru da cayın kansızlığa neden olup olmadığıdır. Birkisel ve hayvansal demir kaynakları karşılaştırıldığında cayın ozellikle bitkisel demir kaynaklarının emilimini olumsuz yonde etkilediği bilinmektedir. Ancak kansızlığı yalnızca cay ve kahve tuketimine bağlamak yanlış olur. Cunku demir emilimi bircok faktorden etkilenir.

Cayın demir emilimini olumsuz etkilememesi icin alınabilecek onlemlerden bahsetmek gerekirse; ozellikle yemek esnasında cay tuketmemenin, hatta yemekle cay arasında en az 1 saatlik bir zaman farkı olmasının biraz once bahsettiğimiz olumsuz etkileri ortadan kaldırabileceği soylenebilir. Bununla birlikte demirden zengin hayvansal kaynaklı besinlerin C vitamini ile eş zamanlı olarak tuketilmesi demir emilimini arttıran etmenlerdendir.

4 temel besin grubunda yer alan besinleri dengeli miktarlarda iceren bir beslenme programına ek olarak gunde 5-6 fincan cay tuketilmesinin sağlık acısından bir olumsuzluk yaratmayacağı, hatta kronik hastalık riskinin azaltılmasına ve genel sağlığın iyileştirilmesine katkı sağlayacağı soylenebilir.

Kaynak=doktor sitesi