Beslenme alışkanlıkları kalp - damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet, kanser gibi pek cok hastalıkta onemli rol oynamaktadır. Yuksek oranda sebze ve meyve tuketimi bircok kronik hastalıktan korunmada etkili olmaktadır.

Sebze ve meyve tuketimi ile kalp - damar hastalıkları, bazı kanser turleri, inme, diyabet, Alzheimer hastalığı, katarakt ve yaşla ilintili fonksiyonel kayıp riskinin azalması arasında kuvvetli bir ilişki vardır. Bu etkilerin sebze ve meyvelerin icerdiği diyet posası, folat, potasyum ve Beta - karoten, C vitamini, E vitamini gibi antioksidan etkinlik gosteren biyoaktif fitokimyasal bileşenlerden kaynaklandığı vurgulanmaktadır. Yapılan bilimsel calışmalarda biyoaktif bileşenlerin sebze ve meyvelere kıyasla sebze ve meyve sularından daha kolay emilebildiği belirtilmektedir.

Antioksidanların Rolu

Vucutta gercekleşen ve oksidasyon denen bir grup kimyasal reaksiyon sonucunda ortaya cıkan bazı maddeler, bilhassa DNA uzerinde hasara yol acarak ceşitli hastalıklara zemin hazırlamaktadır. Sebze ve meyvelerde bulunan lifler, tuketilen besinlerle birlikte alınan ceşitli zararlı maddeleri kendi yapısına bağlayarak dışkı ile vucuttan atmaktadır. İcerdikleri (ozellikle flavonoidler ve polifenoller gibi) doğal antioksidanların, reaktif oksijen turleri (ROS) aracılığı ile oluşan doku hasarına karşı olası koruyucu etkileri bulunmaktadır. Bu reaktif turler, vucutta metabolik yolla oluşabileceği gibi UV ışınlar, hava kirliliği, sigara dumanına maruz kalınması, alkol ve bazı ilacların alımı ile de oluşabilmektedir. Duşuk sebze ve meyve tuketimi; kardiyovaskuler hastalıklar (%85), iskemik kalp hastalıkları (%31), gastrointestinal kanser (%19), kanser (%15) ve inme (%11) gibi sağlık sorunlarına yol acmaktadır. Bu nedenle Dunya Sağlık Orgutu gunde 5 - 9 porsiyon sebze ve meyve tuketilmesini onermektedir.

Meyvelerin İceriği

Meyvelerde değişen oranlarda A ve C vitamini bulunmaktadır. Turuncgiller, kavun, karpuz, cilek, boğurtlen gibi meyveler C vitamini acısından zengindirler. Koyu sarı renkli (kavun, kayısı, mango, şeftali gibi) meyvelerin coğu A vitamininin zengin kaynağıdır. Bunların yanı sıra coğu meyve potasyum ve folik asit icermektedir. Ozelikle kabuklu olarak yenebilen meyveler ile kuru meyveler iyi birer posa (lif) kaynağıdırlar. Boylelikle şeker, kolesterol ve kan basıncı seviyelerini istenilen duzeylerde tutmaya yardımcı olmaktadır. Su ile birlikte midede şişerek tokluk, doygunluk hissi uyandırmaktadır. Aynı zamanda dışkılama sayısını ve miktarını artırarak kabızlığı onlemekte ve ozellikle kalın bağırsak kanserinden koruyucu etkiler gostermektedir. Gunluk posa alımını artırmak adına meyve ve meyve suyu tuketimini artırmakta yarar vardır.

Yemekte Meyve / Meyve Suyu Alır mıydınız???

Halk arasında en yaygın olarak karşımıza cıkan doğru bilinen yanlış; meyvelerin yemeklerden 2 saat sonra tuketilmesinin gerekliliğidir. Aksi taktirde meyvelerde bulunan meyve alkolleri kişiyi siroza suruklemekte, icerisindeki şeker yağa donuşmekte ve kilo aldırmakta gibi kanılar soz konusudur. Gercekle uzaktan yakından bir ilişkisi olmayan bu haber diyetisyen olmayan, bir de kendilerini otorite olarak goren bazı sağlık personeli tarafından ortaya atılan bir konudur. Halbuki meyvelerde bulunan meyve asitleri sindirimi kolaylaştırmaktadır. Aynı zamanda meyvelerin icerdiği C vitamini, birlikte yenildiği besinler icerisindeki demir mineralinin emilim oranını artırarak anemiye (kansızlığa) karşı etkili olmaktadır. Meyve alkollerinin de icki olarak tuketilen alkoller ile isim benzerliği dışında hicbir bağlantısı olmadığı icin asla karaciğerde sorun yaratması gibi bir durum soz konusu değildir. Demek ki yemekle birlikte meyve yemek veya meyve suyu icmek sorun yaratmadığı gibi ekstra faydalar sağlamaktadır.

Hangi Meyve Suları Onerilmektedir?

Uluslararası standartlara ve Turk Gıda Kodeksi'ne gore meyve suyu ve benzeri icecekler, icerdikleri meyve oranına gore uc gruba ayrılmaktadır: Meyve suyu, meyve nektarı ve meyveli icecekler. İlave olarak, urettikleri meyve aromalı ve toz icecekleri de bu uc gruptan birine dahil gibi gostererek pazara sunan bazı firmalar tuketicinin bilgi eksikliğinden faydalanmaya calışmaktadır. O nedenle icerdiği meyve oranı %100 olan ve hicbir gıda katkı maddesi icermeyen meyve suları, meyve ceşidine gore %25 - %50 oranında meyve iceren meyve nektarı ve icerdiği meyve oranı en az %10 olan meyveli icecekler tercih edilmelidir. %10'un altında meyve iceren; tat, koku ve renk verici katkı maddeleri ile hazırlanan meyve aromalı iceceklerden ve su ile karıştırılarak hazırlanan toz icecekleri tercih etmemek daha sağlıklı olacaktır.





Yaşlanmayı durduramazsınız, ama ihtiyarlığı onleyebilirsiniz…

Meyvelerde bulunan bircok antioksidan, yaşlanmanın panzehiri olarak gorulmektedir. Vitaminler, mineraller ve enzimler sayesinde yaşam kalitesi gelişmekte ve ortalama yaşam suresi uzamaktadır. Sağlığın yanı sıra guzellik iksiri gorevi de goren meyve ve sebze suları, icerdikleri vitaminlerle sac, tırnak, cilt şikayetlerini de ortadan kaldırmaktadır. İşte size birkac ornek:

Ahududu suyu: C vitamini ve demir yonunden zengindir. Goz cevresindeki cizgileri kaybettirir.

Elma suyu: Potasyum, magnezyum, kalsiyum ve K vitamini icerir. Cildi temizler. Guzellik iksiri olarak tanımlanır. Elma suyu icinde kuvvetli antioksidan ozellikler gosteren farklı fitokimyasallar da iceriyor. Elma suyunun %9 - 34 oranında (kotu huylu) LDL oksidasyonunu onleyici, kalp hastalıkları ve bazı kanser risklerini azaltıcı etkisi olduğu belirtilmektedir.

Kayısı suyu: Bir bardak kayısı suyu gunluk A vitamini gereksiniminin 1/3'unu karşılamaktadır. Yapılan calışmalar, karotenoidlerin antioksidan ozellikler gosterdiğini ve kansere karşı potansiyel koruyucu etkisi olduğunu ortaya koymaktadır.

Portakal suyu: Kalsiyum, magnezyum ve C vitamini deposudur. Dolaşımı rahatlatır, cildi pembeleştirir.Potasyum ve folik asit icin iyi kaynaktır. Portakal suyunun oksidatif stresi azalttığını, (iyi huylu) HDL-kolesterolu yukselttiği bilinmektedir.

Uzum suyu: Potasyum, vitamin C, folik asit ve polifenollerden zengindir. Ozellikle mor uzum ve mor uzum suyunda bulunan polifenollerin kalp hastalıklarına karşı koruyucu etkilerinin olduğu uzmanlar tarafından onaylanmaktadır.

Meyve-sebze ozlu kokteyller: Soğuk ve kirli havaların yol acabileceği olumsuzluklara karşı guclu bir sağlık ve guzellik iksiridir. Taze sebze ve meyvelerin zengin iceriği organizmanın gunluk gereksinimini karşılarken soğuk ve puslu havalarda korumasız kalan cildin de iceriden beslenmesini sağlar. Bu nedenle icinde bulunduğumuz şu gunlerde gunde en az bir bardak meyve kokteyli icilmesinde yarar vardır.

Fonksiyonel Besinler

Besleyici ozellikleri dışında vucuda fizyolojik yararlar sağlayan ve kronik hastalık riskini azaltabilen, sağlığı geliştiren besinlere “fonksiyonel besinler” denilmektedir. Meyve gibi fonksiyonel besinler aynı zamanda koruyucu birer ilac niteliğindedir. Fonksiyonel besinler gunluk beslenme alışkanlıkları icinde doğal şekilleri ile tuketilen gıdalar olabildikleri gibi, genetik muhendislik yoluyla ya da zenginleştirilmiş olabilirler.

Hastalıkların onlenmesi ve tedavisindeki etkinlikleri acısından cok sayıda besin incelenmiş ve fonksiyonel besinler arasında yer alıp almadıkları saptanmıştır. Orneğin bu araştırmalarda meyve ve sebze tuketimi kansere karşı korunmada oldukca etkin bulunmuştur. Sebze ve meyve tuketimi duşuk olanlarda kanser riski, tuketimi yuksek olanlara oranla iki kat fazla gorulmektedir. Meyve tuketimi, ozellikle akciğer, ağız boşluğu, pankreas, mide, kolon, rektum ve mesane kanserlerine karşı koruyucudur.

Sıvı İhtiyacı Meyve Suları

Yaklaşık %70'i sıvı olan insan vucudunun gunde ortalama 2.5 litre sıvı kaybettiği duşunulurse; meyve suları vucuda kaybettiği sıvıyı geri kazandırdığı gibi, C vitamini, karotenoid ve fenolik bileşik icerikleri ile bazı kanser turleri ve kronik hastalıklara karşı koruyucu etkiler de gostermektedir.Hucrelerin yaşamsal faaliyetleri ve bu sayede vucut fonksiyonlarının yerine getirilmesi, vucudun su dengesinin korunması ile mumkundur. Vucudun su dengesi; solunum yoluyla, idrarla, terle ve dışkı ile kaybedilen sıvının yeniden su ve sulu besinler ile sağlanmaktadır. Ozellikle sebze ve meyve suları susuzluğu giderdiği gibi, sağlığı da olumlu yonde etkilemektedir.

Orneğin, 1-6 yaşındaki cocuklar icin onerilen gunluk meyve suyu tuketimi 120-180 gram, 7-18 yaşındaki cocuklar icin ise 240-360 gramdır. Ozellikle cocuklara kolalı iceceklerden ziyade meyve suyu icme alışkanlığı kazandırmakta yarar vardır. Beslenme cantalarına her gun bir adet meyve suyu koymak daha sağlıklı bir nesil icin atılacak onemli bir adım olacaktır.


Kaynak=doktor sitesi