Yaşam şartlarının iyileştilmesi ile toplumlarda olum yaşı yukarıya cekilmiş, bununla paralel olarak da ozellikle batı toplumunda yaşlıların sayısında belirigin artış olmuştur. Ortalama yaşam 50-60 lı yaşlarda olan toplumlarda yaşlı nufus sayısı duşuk olduğundan birtakım hastalıkların gorulme sıklığıda gelişmiş toplumlara gore duşuktur. Yani bazı hastalıklar yaşla paralel olarak artmaktadır. Bunlara ornek olarak demans yapan bir grup hastalığı verebiliriz.

Demans; unutkanlıkla seyreden ozellikle yakın bellek yıkımı, dikkat ve konsantrasyonda bozulma, zihinsel işlem hızında yavaşlama, konuşmada bozulma, zaman mekan oryantasyonunda bozulma ile seyreden ve hareketlerde yavaşlama ile postur, yuruyuş ve denge bozukluğu da yapan bir grup hastalığın adıdır.

Demans denince akla tum Demansların %60'ını oluşturan Alzheimer Hastalığı gelir. Diğer demans ceşitlerinin 3/2'sini oluşturur. 60 yaşında %5 iken 85 yaşına gelen bireylerde bu oran %50 ye cıkmaktadır yani bu yaşlarda iki kişiden birisi Alzheimer Hastalığı'na yakalanmaktadır.

Demansın genetik otozomal dominant gecişli formu olduğu gibi bundan bağımsız olarak seyreden formları da vardır. Menapoza giren kadınlarda yani 65 yaşını aşmış kadınlarda ozellikle ostorojenin koruyucu etkisi kaybolduğundan demans oranı neredeyse iki katına cıkmaktadır.

Masum unutkanlıkları bir kenara bırakırsak yaşı 60'ı gecmiş ozellikle kadınlarda sinsi başlangıclı ve kademeli olarak artış gosteren unutkanlıklar dikkatle takip edilmelidir. Unutkanlığa eğer konuşma bozukluğu, el becerilerinde bozulma, zihinsel işlemlerde yavaşlama da eklenirse surec başlamış denilebilir.

Demanslı hastalar giderek apatik, şaşkın , icine kapanmış, uyku duzeni bozulmuş bir hale gelirler. Yakın bellek yıkımı en erken ortaya cıkan bulgulardadır. Uzak bellekteki bozulma ileri evrelerde ortaya cıkar. Yine ileri evrede muhakeme , soyut duşunme, değerlendirme, bilgileri birleştirip yorumlamada bozulma, halusilasyonlar , paranoid hezeyanlar, huzursuzluk ve ajitasyonlar ortaya cıkar. Hafif formunda unutkanlığın yanında kelime bulma gucluğu, mali işleri yurutmede zorluk, alışveriş yapmada, araba kullanmada, hobilerini surdurmede ve problemleri cozmede zorluklar başlar. Orta evrede ise icgoru kaybı başlamıştır, oryantasyon bozulmuştur. Gunluk yaşamları icin başkalarının yardımına ihtiyac duyarlar. Kıyafet secimi, giyinmede duzensizlik, surekli anlamsız dolaşmalar , kaybolmalar ve uyku bozuklukları aşikar hale gelir.

Demans nedenlerini soyle bir irdeleyecek olursak ; bunların icerisinde en onemlisinin eğitim olduğunu goruruz. Yapılan araştırmalar eğitimi duşuk toplumlarda demans oranının yuksek olduğunu gosteriyor. Diğer onemli nedenler inme, HT, DM, sigara kullanımı, HL, sistemik vaskuler hastalıklar, menapoz sonrası ostorojen/progesteron miktarında azalmalar, kalori ve yağ alımının artışı, kafa travmaları, B12-folik asit eksikliği ve hipotroidi sayılabilir.

Her unutkanlık Alzheimer değildir. Ateşli hastalıklarda vucutta su ve tuz kaybı durumunda yaşlılarda ilac kullanımında, beyin beslenmesinin bozulduğu ve deliriyum denilen bir hastalığın ortaya cıktığı durumlar demans ile karışır. Alzheimer Demans'ının dışında en sık rastlanan demansların başında vaskuler demans , Parkinson demansı , Levi cisimcikli demans ve hidrosefali gelir.

Ayrıca frontotemporal demans dediğimiz bir bunama ceşidi var ki evlere şenliktir. Beynin en onemli bolgesi duşunmeyi, yorumlamayı, kavramayı, kişilik oluşumunu sağlayan bu bolgenin bozulması ile once şahsın huyu değişir, sakin sabırlı bir insan iken kufur etmeye başlar, genital organlarını acarak evde dolaşır, pisliği ile oynar, hayaller gorur ve bir sure sonrada konuşma bozulur. Tedavi şansı en az olan bir tipdir.

Demanslı hastaların bakımı zordur ve sabır ister. Bir sure once sapasağlam olan insanın gozunun onunde eriyip gitmesi konuşmayı, yurumeyi, yemeği ve en cok sevdiği torunlarını bile unutmaya başlaması oldukca dramatik bir sonuctur. Onun icin profesyonel bakıcılar tarafından hastanın takibi yedirilmesi, altının temizlenmesi, hırcınlığında ve saldırganlığında sabırla davranılması cok onemlidir.

Sonuc olarak; toplumlar yaşlandıkca bunama sayısında hızla artış olacağı tabiidir.

Toplumumuzu ve insanlarımızı bekleyen bu durum karşısında sabırlı , sakin , bir okadar da onlara sahip cıkmayı becerebilmeliyiz.

Kaynak: doktor sitesi