Diz kireclenmesi nedir?

Kireclenme yani artroz basitce eklem kıkırdaklarının yıpranmasına bağlı olarak ortaya cıkan eklem rahatsızlığı olarak tanımlanabilir. Yıpranan kıkırdaklar dokulerek incelir ve sert kemik yuzeyleri darbelere karşı korunmasız kalır. Zamanla eriyen ve incelen kıkırdak kemiklere aşırı yuk gelmesine sebep olur. Bu aşırı yuklenme eklem kemiklerinde halk arasında kireclenme, tıp dilinde osteofit denilen sivri kemik cıkıntılara neden olur. Bu yeni kemik cıkıntılar dizi oluşturan anatomik yapılar uzerinde basınc oluşturarak ağrıya neden olur.

Diz kireclenmesinin sebepleri nelerdir?

Diz kireclenmesinin sebepleri arasında ilk olarak yaş faktoru on plana cıkmaktadır. Teknik olarak 38 yaşından sonra primer dediğimiz herhangi ikincil bir sebep olmadan ortaya cıkan diz artrozu gelişebilir. Kişi yaşlandıkca artroz gelişme şansı da yaşa paralel olarak artar. Ulkemiz nufusu da dunya nufusu ile beraber yaşlanmaktadır ve ozellikle diz artrozu giderek daha sık gorulmektedir. Diz artrozunun yaşlanma dışında diğer sebepleri genetik yatkınlık, kilo, aşırı kullanma, diz yapısında cocukluktan varolan yada sonradan gelişen bozulma, travma ve diz ameliyatları sayılabilir.




Diz kireclenmesinde genetik yatkınlık ne kadar etkilidir?

Genetik yatkınlık diz kireclenmesine zemin hazırlar ama her zaman diz artrozuna neden olmaz. Aile calışmaları diz kireclenmesine ailesel yatkınlık oluğunu gostermekle beraber tek yumurta ikizlerinden birinde diz kireclenmesi varken diğerinde olmayabileceği gosterilmiştir. Bu nedenle cevresel faktorler uzerinde durulmaktadır.

Diz kireclenmesinde kilo ne kadar onemlidir?

Ne enteresandır ki insan vucudunda kiloya diz kadar hassas olan başka bir eklem yoktur. Ayak bileği ve kalca e eklemi de aynı yuku taşımakla beraber neden kilolu insanların dizlerinde kireclenme olduğu ama ayak bilekleri ve kalca eklemlerinde kireclenme ortaya cıkmadığı bilinmemektedir. Kilo dize binen mekanik yuku artırmaktadır. Bu artış comelme ,merdiven inip cıkma gibi aktivitelerde cok daha fazla olmaktadır. Kişinin fazladan aldığı her kilo kat kat fazla olarak diz eklemi kıkırdaklarına yansımaktadır. Bu da kıkırdak yıpranmasını yani kireclenmeyi hızlandırmaktadır. Dizleri ağrıyan hastalar icin en buyuk tehlike yurume akt ivitesinin ağrı nedeniyle azalmasıdır. Yurumesi azalan hastanın gunluk kalori tuketimi de o oranda azalır ve hasta daha fazla kilo alır. Artan kilo dizi daha da kotuleştirir ve bu da yurumeyi iyice zorlaştırır. Sonucta hasta her yıl 4-6 kilo alarak şişmanlamaya devam eder. Bir noktadan sonra bu kısır donguyu geri cevirme imkanı kalmayacaktır. Yani ozetle diz kireclenmesinde kiloyu terazinin bir kefesine koyup diğer tum sebepleri beraberce diğer kefeye koyabilirsiniz.

Dizlerin aşırı kullanılması ve oturma alışkanlıkları etkili midir ?

Yine dizlerin aşırı kullanılması ki bunu şoforluk, ciftcilik, profosyonel sporculuk gibi mesleklerde sık goruyoruz eklem aşınmasını hızlandırarak kireclenmeye sebebiyet verir. Ulkemizde bu meslek gruplarına ev hanımlığını da eklememiz gerekir . Ev hanımları yer silerken, temizlik yaparken dizleri uzerinde calışmayı alışkanlık haline getirmişlerdir. Bu gibi işleri yaparken ozellikle diz kapağı arkasındaki kıkırdakta mikrohasar oluşmaktadır. Ev hanımı eğer kiloluysa bu tip aktivitelerin ekleme etkisi cok daha fazla olmaktadır. Birde bağdaş kurarak yada dizi devamlı kalca altına alarak oturma alışkanlığı da dize zarar verebilmektedir.
Merdivensiz apartman dairelerinde oturanlar veya dubleks evde oturanlar da gun icinde devamlı merdiven inip cıktıklarından dolayı dizleri acısında risk altındadırlar. Merdiven dizi en cok zorlayan aktivitelerin başında geldiğinden kireclenmeye zemin hazırlamaktadır.





Travma ve dizden gecirilen meniskus operasyonları kireclenme yapar mı?

Dizden gecirilmiş travmalar ki ulkemizde bunu en cok duşmeler sonucu goruyoruz, eklem kıkırdaklarının dokulmesine sebep olarak yine sekonder kireclenmeye sebep olmaktadır. Dizden gecirilen meniskus, on capraz bağ yaralanması uzun vadede diz biyomekaniğini bozarak diz kireclenmesine sebep olmaktadır. Dizlere yonelik olarak yapılan meniskuslerin alınması tarzında operasyonlar kısa vadede ağrıyı gecirse de uzun vadede diz biyomekaniğini bozduğundan kireclenmeye sebep olabilmektedir.

Diz kireclenmesi kader midir ?

Yukarda saydığımız kireclenme sebeplerine bakarsanız genetik yatkınlık dışında kalan tum sebepleri bir şekilde duzeltebileceğiniz yada etkilerini azatabileceğinizi gorebilirsiniz. Genetik olarak yatkınlığı olan bir birey kilo alırsa yada dizini uygunsuz şekilde aşırı kullanırsa veya dizlerinden travma gecirirse kireclenme nerdeyse kacınılmaz olmaktadır. Oysa genetik yatkınlığı olsa bile kişi zayıfsa, dizlerine iyi bakmışsa , travmaya maruz bırakmamışsa kireclenme ortaya cıkmayacaktır. Sonucta kireclenme aslında kader değildir ve buyuk olcude kacınılabilir bir sağlık sorunudur.

Tedavide neler yapılmalıdır?

Peki kireclenme ortay cıktığında neler yapılmalıdır? Daha oncede soylediğim gibi kişi kilosunu terazinin bir kefesine diğer tum sebepleri diğer kefesine koymalıdır. Diz artrozu olan kişi kilo almaya devam ederse girdiği kilo alma-artroz-yurume azlığı-kilo alma kısır dongusunden cıkması mumkun olmaz. Bu nedenle gerekirse profosyonel yardım alıp mutlaka kilo kontrolu sağlanmalıdır. Burada biz doktorlara duşen hastanın ağrısını kesip yurumesini sağlamaktır ki boylece kilo verebilsin. Hafif ve orta duzey vakalarda fizik tedavi, kıkırdak koruyucu bir takım ilacların eklem icine enjeksiyonu, ozon enjeksiyonu, fizik tedavi sıkca kullandığımız etkili yontemlerdir. Ağır vakalarda ise mutlaka kortizon enjeksiyonu yapılmalıdır. Kortizon korkulduğu gibi bir ilac olmayıp cok sık yapılmadıkca ciddi yan etkileri yoktur ve son derece etkilidir. Senede dort kez kadar yapılabilir. Hafif vakalarda ozon enjeksiyonu ile de başarılı sonuclar alınmaktadır. Son yıllarda eklem icine ulkemizde henuz olmayan yeni bir takım ilac enjeksiyonları da denenmektedir. Butun tedavilerin değişmez parcası ise kas kuvvetlendirme egzersizleridir. Dizi zorlamadan yapılacak kas guclendirme egzersizleri ile diz biyomekaniği sağlamlaştırılarak kireclenmenin hızı azaltılmaktadır. Biz kendi kliniğimizde daha cok fizik tedavi, egzersiz ve eklem ici ilac enjeksiyonu kombinasyonlarını kullanmaktayız. Antiromatizmal ilaclar, glukozamin ve benzeri besin destekleri ise kireclenmenin hızını azaltmamakla beraber hastaların ağrılarını azalttıklarından kullanılabilrler.

Tum bu yontemlerle ağrılarını geciremediğimiz hasta olursa yaşı ve genel sağlık durumları da uygunsa total diz protezi amelityalarını onermekteyiz. Diz icini temizlemeye yonelik ameliyatların etkisiz olduğu gosterilmiştir. Sadece diz icinde eklem faresi olarak adlandırdığımız serbest parcalar varsa veya yırtık meniskus parcaları diz kilitlenmesine sebep oluyorsa temizleme operasyonu yapılmalıdır. Kitlenme yapmayan meniskus yırtıkları cerrahisiz tedavi edilmelidir ve bu tip ameliyatlar icin mutlaka cerrah dışında bir fizik tedavi uzmanından goruş alınmalıdır. Hasta ameliyat oncesi egzersiz, gerekirse enjeksiyon ve fizik tedavi ile ameliyat sonrasına hazırlanmalıdır. Total diz protezi ameliyatlarından sonra mutlaka uzun bir fizik tedavi rehabilitasyon programı uygulanmalıdır.

Unutulmamalıdır ki diz kireclenmesinin tedavisinde asıl amac kireclenmenin ortaya cıkmasını onlemek olmalıdır. Bununla beraber diz kireclenmesi ortaya cıkmışsa, hastayı cerrahiye başvurmasına gerek kalmayacak şekilde iyi tutmak icin gerekli tum tedaviler uygulanmalıdır. Bu da kişinin kendi gayreti ve doktorunun o hasta icin optimal tedavi seceneklerini kullanması ile mumkundur.

Kaynak: doktor sitesi​