Trigeminal nevralji, yuz bolgesini tutan bir noropatik ağrı turu olup “tic douloureux” diye de adlandırılmaktadır. Trigeminal nevralji, normalde herkeste olan 5. Kafa ciftinin (trigeminal sinir) bir ya da daha fazla dalının kapsadığı alanda gelişen, ani, genellikle tek taraflı, şiddetli, kısa sureli, şimşek cakar gibi saplanan bir ağrıdır. Genellikle yuz yıkama, yuze dokunma, yemek yeme, ciğneme gibi etkenlerle başlayıp şiddetlenebilir. Farklı calışmalarda, trigeminal nevralji gorulme sıklığının 100.000 ’de 5 ile 25 arasında olduğu bildirilmiştir. Kadınlarda ise 1.7-2.2 kat daha sık olduğu bilinmektedir. Her yıl dunyada 150000 yeni trigeminal nevralji hastası olmaktadır.

Ağrının genellikle yuzun alt ve ust cene bolumunde gorulmekte ve daha cok 50 yaş uzerinde gorulurken cocuklarda bile olabilir. Hastalık cok sık gorulmemesi nedeniyle genellikle diş hekimleri ve diğer hekimler tarafından atlanıp tanı konulamazken genellikle noroloji ya da beyin cerrahi uzmanlarınca tanı konulmaktadır. Trigeminal nevralji ağrısı surekli, yakıcı veya sancılı bir ağrı olması nedeniyle hastaya sıkıntılı bir donem yaşatmaktadır. Bazı hastalar bu ağrı nedeniyle yemek yiyemez, su icemez hale gelmektedir. Atipik ağrıda ise devamlı yanıcı ve daha geniş bir alanı ilgilendiren bir ağrı var ve atipik ağrıda ağrısız donemler yoktur ve hastanın şikÂyetlerini tedavi etmek daha zordur.
Hastalığın gercek sebebinin ne olduğunun bilinmemekle birlikte bir damarın beyin sapından trigeminal sinirin cıktığı yerdeki teması nedeni ile olduğuna inanılmaktadır. Damarın her nabızda sinire vurması ile hastalığın ortaya cıktığı sanılmaktadır. Ailesel olduğunu ifade eden yayınlar vardır burada hastaların anormal damarsal yapıları vardır. Beyin sapında duyu sinirinde olan beyin sapı bağlantısında anomalilik olduğuna inanılmaktadır. Sinire bası yapan tumor veya kitlelerin, MS hastalığının da de bunu yapabileceği duşunulmektedir.





Hastalık cok sık gorulmemesi nedeniyle genellikle diş hekimleri ve diğer hekimler tarafından atlanıp tanı konulamazken genellikle noroloji ya da beyin cerrahi uzmanlarınca tanı konulmaktadır. Beyin Magnetik Rezonans Goruntuleme (Beyin MRG) hastada tumor ya da MS varlığını ortaya koyabilir. Yapılan testlerde bunun dışında kaliteli MR ile bazen gorulebilen damar basısı ortaya konulabilir. Bu nedenle trigeminal nevralji tanısı hastanın şikÂyetlerine gore konulmaktadır. Tetkikler tumor MS veya başka lezyon varlığını ekarte etmek icin yapılmaktadır.

Yemek yemek, diş fırcalamak, su icmek, tıraş olmak ya da makyaj yapmak gibi faaliyetler ya da soğukta yuze temas eden esinti, o taraf cildine hafifce dokunmak, burnu şişirerek nefes almak, gulmek, konuşmak ağrının aniden başlamasını tetikleyebilir. Klima ve havalandırmaya da direkt maruz kalınmamalı. Soğuk hava, soğukta yuzun ruzgÂra maruz kalması ya da yemek yemenin ağrıyı tetikleyebileceği icin soğuk havaya cıkılması zorunlu olan durumlarda yuzun atkı ile korunması gerekmektedir. Cok sıcak ya da soğuk icecekler icilmemesi, icilmesi durumunda da ağzın hassas bolgesine değmemesi icin pipet kullanılması gerekmektedir.
Trigeminal nevralji sikluslar şeklinde olmaktadır. İlk zamanlarda ağrı atakları cok sık olmayabilir, bazen aylarca, yıllarca ağrı olmamasına rağmen tekrar başlar. Hastalık ilerledikce bazı hastalarda zeminde devamlı ağrı ile beraber arada sık olarak şimşek cakar tarzda ağrı olmaktadır. Ağrı once elektrik şoku ile başlar ve artarak cok şiddetli dayanılmaz 20 saniyeden az suren bir ağrı olarak devam eder. Ağrı genellikle hastanın kontrol edilemeyen yuzunu buruşturması ile kendini bırakır bu nedenle de tic douloureux (ağrılı tik) denilir.
Tedavide daha cok epilepsi ilaclarının kullanılmaktadır. İlaca rağmen hastanın şikÂyetleri devam ediyorsa cerrahi alternatiflerden yararlanılmalıdır. En sık kullanılan cerrahi yontem ise mikrocerrahi teknikler kullanılarak damarın yaptığı basının ortadan kaldırılarak ağrının giderilmesidir. İlaca direncli dayanılmaz yuz ağrısı cekilmesi durumunda mutlaka beyin cerrahisi uzmanlarına muracaat edilmesi gerekmektedir.
İlac tedavisine direncli trigeminal nevraljili hastalarda, gasserian gangliyon uzerine perkutan girişimler (radyofrekans, gliserol enjeksiyonu, balon kompresyonu), gamma knife cerrahi ve mikrovaskuler dekompresyon onerilmektedir. En uzun ağrısızlık suresinin sağlanması mikrovaskuler dekompresyonla mumkundur. Multipl skleroza (MS) bağlı trigeminal nevraljide, farmakolojik tedavi yetersiz ise, gasser gangliyonuna yonelik uygulamalar denenebilir. MS ’li hastalarda, gasser gangliyonunda vaskuler kompresyon gosterilmedikce cerrahi onerilmemektedir.
Cerrahinin fayda zarar ilişkisi mutlaka karşılaştırılmalıdır. Hastaların buyuk coğunluğu cerrahi sonrasında rahatlar bu nedenle garanti etmek mumkun değildir.

Kaynak: doktor sitesi