Huzursuz bacak sendromu otururken ya da uzanmış durumdayken bacakların hat safhada rahatsız hissedilmesi ile karakterli bir durumdur ve ayağa kalkmayı ya da gezinmeyi zorunlu kılar. Hareket edince bu rahatsız edici durum ortadan kalkar. Bu hastalık yaklaşık olarak insanların %5 ’ini etkilemektedir. Her iki cinste de eşit oranda gozlenmekte, her yaşta başlayabilmekte ancak yaşlandıkca daha kotuye gitmektedir. Huzursuz bacak sendromu uykuyu bolerek ve gun icinde sersemliğe neden olabilir ve seyahat etmeyi zorlaştırır. Basit birkac oneri ve yaşam tarzı değişiklikleri bu durumun ortadan kaldırılmasında yararlı olabilir ayrıca ilacla tedavi de bir secenektir.

Bulgular ve Şikayetler:

Kişiler huzursuz bacak sendromu hissini bacakların ust kısmında, baldırlarda ya da ayaklarda veya kollarda urperme, bocek gezinme hissi, gerginlik, gıdıklanma, yanma ya da ağrı şeklinde tanımlamaktadırlar. Bazen kişiler bu hisleri ayrıntılı olarak tanımlarlar, durumu kas krampı ya da ayakların uyuşması şeklinde dile getirmezler, en sık rastlanan tanımlamalar şu şekilde ozetlenebilir;
Tanımlanan hisler uzanmış yatıyorken veya uzun sure bir yerde (arabada, ucakta, sinemada) otururken başlar.

Hareket etmekle bulgular azalır. Kişiler genelde bacaklarını germek, titretmek, hareket ettirmek veya yurumek ihtiyacı hissederler. Bu hareket arzusu hastalığa adını vermiştir.

Bulgular akşam saatlerinde daha da kotuleşir. Ozellikle geceleri cekilmez hale gelebilir.

Myoklonus ya da ekstremitelerin periyodik hareket etme hastalığı (PLMD) olarak bilinen ve kontrol dışı bacakların bukulup gerilmesi hastalığı ile huzursuz bacak sendromu ilişkilidir. Gece uyku sırasında farkında olmaksızın yuzlerce kez bacakların hareket ettirilmesi, bukulup gerilmesi, tekmeler atılması hem hasta kişinin hem de yanında yatan kişinin rahat bir gece uykusu almasını imkansız kılar. Eğer hastalığınız şiddetli ise bu tekmeleri gunduzleri de engelleyemezsiniz. %80 ’den fazla huzursuz bacak sendromlu hasta aynı zamanda PLMD hastasıdır. Yaşlı erişkinlerde PLMD daha sıktır. Her zaman uykuyu bozmayabilir.

Pek cok huzursuz bacak sendromlu hasta icin uyuyabilmek bir problemdir. Uykusuz kalmak yani insomnia gun icinde sersemliğe yol acar. Ancak huzursuz bacak sendromu kişileri gunduz uykusunun keyfinden de mahrum eder. Huzursuz bacak sendromu cok ciddi sağlık sorunlarına yol acmasa da durum rahatsız edicidir. Bulguların ve şikayetlerin şiddeti değişkenlik gostermekte zaman zaman yok olabilmektedir. Hastalık her yaşta hatta cocuklukta bile ortaya cıkabilmekte, ancak şikayetler yaşla birlikte artmaktadır. Pek cok hasta cocukken buyume ağrıları cektiklerini ve annelerinin uykuya dalmadan once bacaklarını ovduklarını hatırlamaktadırlar.




Nedenleri:
Pek cok vakada neden tespit edilemez. Araştırmacılar hastalığın dopamin isimli beyin kimyasallarından olan ve kas kontrolunu sağlayan bir maddenin dengesizliğine bağlı olabileceğini ileri surmuşlerdir. Bazı ailelerde daha sık gorulmesi genetik faktorlerle ilgili olabileceğini duşundurmektedir. Hastalığın ilgili olabileceği kromozom belirlenmiştir. Stres genelde hastalığın bulgularını azdırmaktadır. Hamilelik veya hormonal değişiklikler gecici olarak hastalığı kotuleştirmektedir. Bazen ilk kez hamilelikte ozellikle de son aylarda gozlenmektedir. Ancak bulgular doğumdan sonra 1 ay icinde kaybolmaktadır.

Huzursuz bacak sendromu genellikle ciddi sağlık sorunları ile ilişkili olmamakla beraber bazen altta yatan başka hastalıkların da habercisi olabilir;

Periferal noropati: genellikle diyabet ya da alkolizm gibi kronik hastalıkların bir komplikasyonu olarak karşımıza cıkan periferal noropati huzursuz bacak sendromu ile sonlanabilir.

Demir eksikliği: anemiye yol acsın ya da acmasın demir eksikliği huzursuz bacak sendromuna neden olabilir veya olan hastalığın kotuleşmesine yol acabilir. Mide ve barsaklarınızdan kanama gecirdiyseniz, adetleriniz fazla ise veya sık kan veriyorsanız demir eksikliğiniz olabilir.

Bobrek yetmezliği: borek yetmezliği hastasıysanız demir eksikliğiniz soz konusudur.



Tanı:
Huzursuz bacak sendromlu hastaların bazıları hic doktora başvurmazlar cunku şikayetlerini tanımlamakta zorlanacaklarını ya da doktorların kendilerini inandırıcı bulmayacaklarını duşunurler. Bazı doktorlar bu hastalığı sinirlilik, stres, insomnia ya da kas krampları ile karıştırabilirler. Eğer huzursuz bacak sendromuna sahip olduğunuzu duşunuyorsanız doktorunuzu durumunuzdan haberdar etmelisiniz. Doktorunuz size tanı koyabilmek icin şu soruları yonlendirecektir:

Bacaklarınızda urperme, bocek yurume hissine benzer rahatsız edici hisler duyuyor musunuz? Bacaklarınızı bu durumda hareket ettirmek ihtiyacını ani olarak yaşıyor musunuz?

Hareket etmek şikayetinizi azaltıyor mu?

Otururken, yatarken ve geceleri daha fazla rahatsız oluyor musunuz?

Uykuya dalmada ve uyur kalmada problem yaşıyor musunuz?

Uykuda tekme attığınız size soylendi mi?

Ailenizde benzer şikayetleri olan kişiler var mı?

Bu hastalık icin ozel laboratuvar testleri yoktur, tanı genelde anemnez ile konur, ancak başka hastalıklardan şuphe ediliyor ise bunları gormek veya elimine etmek icin birtakım testler yapılabilir. Bazı ek değerlendirmeler ve oneriler icin uyku bozuklukları uzmanına gorunmek uygun olabilir. Bir uyku laboratuvarında gecelemeniz istenebilir. Polisomnogram yani uyku kaydının yapıldığı bu laboratuvarlar rahat yatak odaları icerirler. Bu odalar gelişmiş cihazlarla uykunun takibinin yapıldığı diğer odalarla bağlantılıdır. Hasta laboratuar incelemesi sırasında rahatca hareket edebilir, isteği pozisyonda uyuyabilir ve dilediğinde yataktan kalkabilirler. Hastaların ciltlerine ağrısız şekilde bağlanan elektrodlar yardımıyla uyku, kalp atımı, nefes alış verişi, kas gerginliği ve oksijen seviyeleri izlenir. Laboratuvarda uykunun haritası cıkarılırken kullanılan parametreler: Beyin Dalgaları (EEG), Her iki goz hareketi (elektrookulogram), Cene altı ve diz altı kas hareketleri (EMG), Burun ve ağız hava akımı, Akciğer solunum hareketleri, Kandaki oksijen seviyesi ve Kalp grafisi (EKG) ’dir.

Tedavi:
Bazen altta yatan hastalığın (demir eksikliği, periferik noropati vs) tedavi edilmesi hastalığın şikayetlerini azaltır. Başka bir hastalığınız olmaksızın huzursuz bacak sendromundan şikayetciyseniz bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaclar size yardımcı olabilir.

Parkinson hastalığı ilacları: dopamin duzeyini etkileyerek fonksiyon gosteren Parkinson ilacları huzursuz bacak sendromunda bacakların hareketini azaltmada yararlı sonuclar vermektedirler. Huzursuz bacak sendromlu hastalarda Parkinson gorulme riski diğer insanlarda olduğu kadardır. Sanılanın aksine artmış değildir.

Opioidler: narkotik ilaclar şikayetleri azaltırlar ancak bunlar bağımlılık yaratabilirler.

Kas gevşeticiler ve uyku ilacları:bu ilaclar gun icinde sersemlik ve uyku hali oluşturabilirler.

Epilepsi ilacları: bazı hastalarda cok iyi neticeler verdikleri bildirilmiştir.

Sizin icin doğru olan ilacı ve doğru olan dozajı bulabilmek pek cok kez denemeyi gerektirebilir. Genelde bu ilacların kombinasyonları daha iyi sonuc vermektedir. Zamanla ilaclarınızın etkisinin azaldığını gorebilirsiniz, durumdan doktorunuzu haberdar etmelisiniz, ilac saati ya da dozajı ya da kendisi değiştirilebilir. Pek cok ilac hamilelerde kullanılamaz. Hamilelerde ilaclar yerine bazı rahatlama teknikleri denenmelidir. Bunlar hakkında detaylar bir alt bolumde verilecektir. Diğer hastalıklar icin kullanılan bazı ilaclar huzursuz bacak sendromunu kotuleştirebilir. Bu grupta yer alan ilaclar; kusma ve bulantı ilacları, kalp hastalıklarında kullanılan kalsiyum kanal blokerleri ve pek cok antidepresanlardır. Bu grup ilaclardan uzak durmak gerekebilir ancak mutlaka bunların kullanılmasının gerektiği durumlarda ilave ilaclarla huzursuz bacak sendromunu kontrol etmenin yolları aranacaktır.

Yaşam tarzında yapılacak değişiklikler:
Bazı basit değişiklikler yapmak şikayetleri azaltabilir, orneğin;
Ağrı kesici almak: hafif şikayetler icin ibuprofen gibi ağrı kesicilerin kullanılması yararlı olabilir.

Ilık bir banyo, bacaklara yapılan masajlar yararlı olabilir.

Sıcak ve soğuk paket uygulamaları, hatta bazen her ikisinin ardarda uygulanması rahatlatıcı olabilir.

Meditasyon ve yoga gibi rahatlama teknikleri olumlu sonuclar verebilir. Ozellikle stresle artmış hastalıkta iyi sonuclar bu yolla alınabilir.

İdeal bir uyku ortamı hazırlamak, serin, sessiz ve rahat bir uyku ortamı, her gece aynı saatte uykuya gitme, aynı saatte uykudan kalkma, yeterli zaman uyuma coğu kez semptomları azaltır. Bazı hastalar daha gec yatıp daha gec kalktıklarında şikayetlerinin kendiliğinden gectiğini bildirmişlerdir.

Egzersiz yapmak: orta şiddette, duzenli olarak yapılan egzersiz şikayetleri azaltmada etkilidir. Ancak fazla egzersiz ve gec saatlere sarkan antrenman programları şikayetleri arttırır.

Kafeinden uzak durun: bazen sadece kafeini kesmek şikayetleri ortadan kaldırabilmektedir. Kahve, cikolata, kola ve caydan uzak durmak faydalı olacaktır.

Alkol ve tutun kullanmayın: bu ajanlar tetikleyici olabilirler. Bunlardan uzak kalmak yardımcı olabilir.

Yatağa gitmeden once uyanık ve aktif olun. Uzun sure uyuşuk oturmak, miskinlik ve yarı uykulu uzanmak şikayetleri arttırır.

Baş etmenin yolları:
Huzursuz bacak sendromu genelde hayat boyu suren bir durumdur. Bununla yaşayabilmek icin hayatınızı kolaylaştıracak olan kendi yontemlerinizi geliştirmelisiniz. Şu yaklaşımlar size yardımcı olabilir;
Hastalık hakkında bilgi toplayın, bilgilerinizi ve yaşadıklarınızı başkaları ile paylaşın, insanların yaşadıklarınızı anlamasını sağlayın.

Bacağınızı oynatma ihtiyacınız geldiğinde bununla savaşmayın, yataktan kalkın veya seyahatinizi durdurun. Zira savaşmak şikayetlerinizi arttıracaktır.

Bir uyku gunluğu tutun. Orneğin kullandığınız ilacları ve teknikleri, bunların yararlarını ya da zararlarını yatmadan once yazın veya bir teybe kaydedin ve bu bilgileri doktorunuzla paylaşın.

Calışma masanızın yerden yuksekliğini arttırın, bu size kıpırdamak icin daha geniş bir yer sağlayacaktır.

Gune başlarken ve yatmadan once germe egzersizleri yapabilirsiniz ve masaj faydalı olabilir.

Destek grupları oluşturabilir, bu kişilerle bir araya gelerek yaşadıklarınızı paylaşabilirsiniz. Bu grup terapileri pek cok hastaya yardımcı olmaktadır..


Kaynak: doktor sitesi​