​
1.Bel fıtığı kimlerde gorulur?


Erişkinlerin %80 ’i hayatlarının bir doneminde en az bir kez bel bolgesindeki ağrıdan yakınmaktadır. Bel fıtığı, genelde 30- 60 yaş arasındaki erişkin grupta sık gorulmesine rağmen, hemen her yaşta ortaya cıkabilir. Bel fıtığının ozellikle gorulduğu bir gruptan ziyade, bel fıtığına yol acabilecek risk faktorlerinden soz edilmelidir.

2. Risk faktorleri nelerdir?
Obezite: Aşırı kiloluluk bel fıtığının en sık nedenidir. Vucudumuzun ağırlığını omurgamız tasır. Omurganın esnekliğini sağlayan ve bir tur destek yastığı olarak gorev goren disklerin aşırı baskıya maruz kalması, deforme olmasına ve şeklinin bozulmasına yol acar. Normal şeklini kaybederek dışarıya doğru kabaran, fıtıklaşan disk, baskı yaptığı sinirin fonksiyonlarını etkileyerek değişik belirti ve bulgulara neden olur. Gebelikte de vucudun ağırlık merkezinin one doğru yer değiştirmesi omurgaya ek yuk binmesine neden olur.

Hareketsizlik: Vucudumuzun yukunu taşıyan sadece omurgamız değildir. Omurga boyunca uzanan tum boyun, sırt ve bel kasları, karın kaslarının da fonksiyonu cok onemlidir. Hareketsiz yaşam, duzenli egzersiz yapmama gibi durumlarda kaslar yeterince guclu olmadığından, kasların taşıması gereken vucut ağırlığı da omurganın uzerine ek yuk getirir. Bu yuk, disklerin uzerine binerek fıtıklaşmalarına neden olur.

Sigara icme: Sigaranın disk dejenerasyonlarını artırdığı, iyileşmeyi yavaşlattığı bircok yayında bildirilmektedir.





Gunluk yaşamda omurga fizyolojisine uygun hareket etmemek: Gunluk yaşantımızda farkında olmadan yuk kaldırma, nesneleri itme, cekme gibi yaptığımız bir dizi harekette, omurga fizyolojisine uygun davranılmalıdır. Yerden bir yuk kaldırılırken mutlaka dizler kırılarak comelmeli, yuk sonra kaldırılmalıdır. Omuz ustune yuk kaldırılırken ( Camaşır asma, dolap yerleştirme gibi) dikkat edilmeli, varsa bir merdiven, sandalye gibi bir yukseklik uzerinden bu işler yapılmalı, yukarı doğru uzanılmamalıdır. Gunluk calışma sırasında ozellikle masa başında, tam dik pozisyonda oturmalı ve sandalye bel girintisini destekleyecek bicimde secilmelidir. Sandalyenin uygun olmadığı durumlarda, bel girintisini destekleyecek ilave bir yastık aynı işi gorecektir. Yataktan kalkarken aniden bele yuk bindirerek doğrulmaktan kacınılmalıdır. Once yan donmeli, sonra ayakları yatak kenarından aşağı sarkıtıp dirseklerden destek alınarak doğrulanmalıdır.

Meslekle ilgili olan faktorler: Ağır fiziksel aktivite ve ağır kaldırma gerektiren meslekler. (Or: İnşaatlarda calışanlar), Devamlı one eğilme, eğilerek donme gerektiren meslekler, Araba, otobus, kamyon, kullanma gibi vucudu surekli vibrasyona maruz bırakan meslekler, Uzun sure ayakta durma veya oturma gerektiren meslekler, Futbol, halter, kurek ve gureş sporlarıyla uğraşan kişilerde bel ağrısı ve bel fıtığı sıklığı artmaktadır.

3. Bel fıtığından nasıl korunulur? Riskli pozisyonlar ve hareketler nelerdir?
Yerdeki cisimleri dizleri kırmadan eğilerek kaldırmak, dizleri kırmadan ağır nesneleri itmek ve cekmek, omuz ustune yuk kaldırmak ve yukarı doğru uzanmak, masa başında uzun sure bel desteği olmaksızın calışmak, elde uzun mesafelerde ağır yuk taşımak bel fıtığını davet edici olaylardır. Aynı bicimde duzenli egzersiz yapmak da bel fıtığının onlenmesinde son derece yararlıdır. Tum onlemlere karşın bel fıtığı gelişebilir. Bu durumda başvurulacak bir beyin ve sinir cerrahının onerilerine dikkat edilmelidir.

4.Her bel ağrısı bel fıtığı mıdır? Her bel fıtığı ameliyat gerektirir mi?
Bel ağrılarının ancak %3 ’u ameliyat edilmesi gerekli bel fıtıklarından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle hekim muayenesi ve yapılacak incelemelerin sonuclarına gore ilk onerilen yatak istirahati ve ağrı kesici ve kas gevşetici ilacların kullanılmasıdır. Alınan bu onlemlere karşın ağrı ve bacaklarda uyuşukluk ve kas gucsuzlukleri gecmezse cozum ameliyattır.

5.Sert yatak istirahatı doğru mudur? Hangi pozisyonda yatmak uygundur?
İstirahatta tabu haline gelen bir oneri sert yatak onerisidir. Sert yataktan kastedilen, uzerine yatmakla şekli bozulmayan, vucudun şeklini alabilen yatakların kullanılmasıdır. Gunumuzde ticari piyasada uretilen bircok yatak markası bu ihtiyacı karşılamaktadır. Bu nedenle ozellikle sert bir zeminin istirahat amacıyla yaratılması gerekli değildir. Hastanın rahat ettiği pozisyon en iyi yatma pozisyonudur, ozellikle dizlerin kırılması araya bir yastık konması da ağrıyı azaltır.

6.Bel Fıtığının belirtileri nelerdir?
Tek veya her iki bacağa vuran ağrılar, ayaklarda uyuşmalar, hareket kısıtlılıkları, yurume ve oturmada gucluk bel fıtığının belirtileridir. Bel fıtığı ilerlerse iktidarsızlık, cabuk yorulma, idrarını tutamama, yuruyememe gibi belirtiler de eklenebilir.

7.Bel Fıtığı Teşhisi Nasıl Konur?
Gunumuzdeki modern tanı yontemlerinden olan Manyetik Rezonans(MR) ile bel fıtığı teşhisi kolaylıkla konulmakta ve derecesi belirlenebilmektedir. EMG (Sinir olcum testi) de bazı olgularda gerekmektedir. Ancak Bel fıtığının teşhisinde altın standart; klinik muayene ve hekimin gozlemleme tecrubesidir.​






8.Bel Fıtığının Tedavisi Nasıl Yapılır?
a)Başlangıc Safhası: Bel fıtığın tedavisi fıtıklaşmanın, yani disk dediğimiz elastiki maddenin bacağa giden sinirlere yaptığı basının derecesine bağlıdır. Eğer sadece bel ve bacak ağrısı mevcut, herhangi bir uyuşukluk, guc kaybı, hareket kısıtlılığı yoksa bel fıtığı başlangıc safhasında demektir. Bu halde hastaya kas gevşetici ilacların verilmesi, yatak istirahati ve belini zorlayacak hareketlerden kacınması onerilir. Hastaya yapılacak oneriler şunlardır:

Hasta kesinlikle bir iki kiloyu aşan ağırlıkları kaldırmamalıdır. One ve yanlara doğru eğilme, belin bukulmesi yasaklanır. Eğer yerden bir şey alınacaksa hastanın comelerek alması soylenir. Hastaların otururken belinin arkasına bel boşluğunu yok edecek şekilde bir yastık koymaları ve yirmi dakikadan fazla oturmamaları onerilir. Eğer hastanın mesleği gereği uzun sure oturması gerekiyorsa her yirmi dakikada bir yurumesi onerilir. Hastanın yukarıya doğru uzanması yasaklanır. Yukarıdan bir şey alacaksa bir sandalye veya merdivenin ustune cıkıp alması soylenir. Hastaya belini daima sıcak tutması, acık pencere veya havalandırma onunde durmaması hatırlatılır. Bel ve bacak ağrısı olan hastalar mutlaka stresten kacınmalıdır. Stres ağrıyı arttırmak yanında bel fıtığının ilerlemesine de yol acabilir. Hastanın evde kaldığı sure icinde yatak istirahatı yapması onerilir. Cok sert zeminlerin sanıldığının aksine zararları daha fazladır. Kaliteli bir yaylı yatakta ve hastanın kendince en rahat edebildiği pozisyonda yatması daha uygundur. b)Bel Fıtığı İlerlerse: Eğer yukarıdaki onerilere, istirahata ve kas gevşetici ilaclara rağmen hastanın şikayetleri devam ediyorsa fizik tedavi uygulanabilir. Fizik tedavi mutlaka bir uzmanın denetiminde olmalıdır. Fizik tedavi sırasında ilk bir kac gun ağrılarda artma olabilir, ama hasta fizik tedavi uzmanının onerdiği surece tedaviye devam etmelidir Eğer yapılan tum tedavilere rağmen hastanın ağrıları gecmemiş ise nukleoplasti metodu uygulanabilir. Nukleoplasti ileri dereceye ulaşmamış bel fıtıklarında fıtıklaşmış diske rontgen altında bir iğne ile girilerek radyofrekans dalgalarıyla diskin ısıtılması, diskin icindeki sinirlerin harap edilmesi ve diskin icinde boşluklar acarak fıtığın cokmesi esasına dayanır. Nukleoplasti tek seans olarak, lokal anestezi altında hasta uyumadan ameliyathane şartlarında yapılır ve hastanede yatma gerektirmeden uygulanan bir metottur. Herhangi bir riski yoktur, ama fıtığı tamamen yok etmesinin garantisi yoktur ve başarı yuzdesi cok yuksek değildir. Lazerle diskektomi de nukleoplastiye benzer bir metottur.

c)Ameliyat Gerektiren Durumlar: Fizik tedaviye rağmen hastanın ağrıları devam ediyorsa veya geriletilmeyen bir guc kaybı, bacakta incelme, idrar tutamama varsa, dayanılmaz ağrılar mevcutsa veya MR filmlerinde diskten bir parca koptuğu tespit edilirse cozum cerrahi mudahaledir. Ameliyatla omurilikten cıkan sinirlere olan mekanik bası giderilmelidir. Eğer cerrahi mudahale yapılmaz ve sinire bası devam ederse hastada idrarını tutamama, seksuel gucun kaybı, ayaklarda kuvvetsizlik gibi sorunlar gelişebilir. Maalesef halk arasında ameliyat olursam sakat kalırım, uzun sure yataktan kalkamam, korse takmak zorunda kalırım veya fıtığım tekrarlar, tekrar ameliyat olurum gibi inanışlar mevcuttur. Ama mikrocerrahi sayesinde bu tip korkulara gerek kalmamıştır.

9.Cerrahi tedavisi nasıl olur?
Bel fıtığı ameliyatlarındaki amac fıtıklaşan diskin temizlenesi ve sinir uzerindeki basıyı kaldırmaktır.

Acık diskektomi: Genellikle genel anestezi altında gercekleştirilir. Hasta yuzustu yatar pozisyondayken gercekleştirilir. Uygulama fıtık bolgesinin ustundeki ciltte acılmış yaklaşık 3-5 cm ’lik bir kesiden yapılır. Kas dokusu etkilenmiş diskin ustundeki kemiklerden sıyrılır, ekartor denilen cerrahi alet ile kas ve deriyi cerrahi bolgeden uzaklaştırır ve boylece cerrah, omurga ve diski gorebilir. Daha iyi bir bakış acısına sahip olabilmek icin kemik ve ligamentler ortadan kaldırılabilir, boylece sinir kokunu zedelemeden bombeleşmiş ,bozulmuş diske erişim sağlanmış olur. Cerrah diski ve diğer cevreleyen yapıları, disk duvarından cıkıntı yapan disk parcalarını ortadan kaldırılır.Gunumuzde cok tercih edilen bir yontem değildir.

Mikrodiskektomi: Bu işlem sıklıkla belden aşağısında bolgesel anestezi şekli olan Epidural Anestezi veya genel anestezi ile operasyon mikroskopuyla cerrahi alanı 20 ila 40 buyutme altında yapılır. Daha kucuk kesi yapılır(yaklaşık 1-1.5 cm), kas dokusu daha az sıyrılır ve daha iyi goruş sağlanır. Bu da hastanın ameliyat sonrası doneminin daha rahat ve ağrısız gecmesine neden olur. Daha az kas dokusunu ekarte ederek ameliyat yapmak, ameliyat sonrası kas spazmının ve ağrının daha az almasını sağlar.Ameliyatta kullanılan mikroskop ise dokuların daha buyuk, 3 boyutlu ve cok ayrıntılı tanınmasını sağlayarak komplikasyon olasılığını azaltır. Damarlar ,sinirler ve disk cok daha net gorulur,Damar ve sinir gibi dokulara zarar verme ihtimali cok duşuktur,Mikroskop altında bası etkisi olan diskin temizlenmesi daha guvenlidir.Kesi yeri daha sonra icten dikişle kapatılır ve uzerine kucuk bir pansuman yapılır.Mikrodiskektomi Gunumuzde en guvenli ve etkili yontem olarak kabul edilmektedir.

Endoskopik bel fıtığı ameliyatı: Bel bolgesinde orta hattan veya yan taraftan girilerek yapılır. Endoskopik girişimde diğer yontemlerden daha kucuk bir cilt kesisi kullanılır. Endoskobik bel fıtığı ameliyatı 1cm'lik bir kesiden fıtıklaşmış disk alanına sokulan 4 mm'lik bir endoskop yardımıyla ekrandan cerrahi saha gorulerek gercekleştirilir. Ameliyatlar lokal ve epidural anestezi altında gercekleştirilebilir. Ancak her fıtığın bu yontemle ameliyat edilmesi mumkun değildir.

​