Varis, kelime olarak bir toplardamarın cok genişlemesi ve kıvrıntılı bir hal almasıdır. Bacak varisi bacaklardaki normal toplardamarların kapak yetersizliğine bağlı belirgin genişlemesi ve kıvrımlı bir şekil almasıdır.
Yani varis damarı aslında eskiden normal olan bir toplardamardır. Hastalıkla belirgin buyur, şekil değiştirir ve artık normal gorevini yerine getiremez; insana zarar vermeye başlayabilir.
Bacaklarda gorunen varis bir toplardamar hastalığıdır. Toplumda son derece sıktır. Her beş ya da altı kişiden birinde varis vardır. Varisleri gozle gorebilir ve buyuk olanları parmakla hissedebiliriz. Yani tanı koymak son derece kolaydır.
Varis coğu kişi tarafından sadece kozmetik bir sorun gibi algılansa da, aslında bacaklarda ağrı, yorgunluk, yanma, kramp, ayak bileğinde şişlik gibi yakınmalar yaparak insanın hayat kalitesini bozabilir. Buyuk varisler seyrek olarak pıhtılaşabilir, kanayabilir ya da cok uzun zamandan beri varsa ayak bileğinde yaralar oluşturabilir. Boyle durumlarda tedavi edilmesi gerekir.

Varis kimlerde gorulur?
Bacak varisleri herkeste gorulebilir, ancak bazı insanlarda daha sıktır.
Varis şu kişilerde daha sık gorulur:

Ailesinde varis olanlarda (kalıtımla gecer) Kadınlarda Doğum yapmış olanlarda (ozellikle 2 ve daha fazla doğum yapmış olanlarda ) Kilolu insanlarda (ozellikle bayanlarda) İşi gereği uzun sure ayakta kalan (oğretmenler gibi) ya da uzun sure oturanlarda daha sık gorulur.
Varis doğuştan gelen bir hastalık mıdır?

Variste kalıtım etkisi vardır. Ailenizde anan baba ya da kardeşlerde varis varsa, sizde varis olma ihtimali artar, ancak sizde de mutlaka varis olacak anlamına gelmez. Aynı şekilde ailenizde herhangi birinde varis olmasa da sizde varis olabilir. Varis tedavisi yaptığımız hastalarımızın yaklaşık yarısında birinci derece akrabalarda varis var, geri kalanında ise yoktur.
Varis gelişmiş toplumlarda daha sık gorulur. Afrika ya da Asya'nın az gelişmiş toplumlarında daha az gorunur.
Gelişmiş ulkelerde daha sık gorulme sebebinin yurume gibi bacak hareketlerini azaltan, daha cok oturup ayakta kalmamıza yol acan yaşam tarzı olduğu duşunuluyor.





Varis neden oluşur?

Bacak varisleri bacak toplardamarlarının kapak ya da kapakcıklarının yetersiz calışmasına bağlı geliştiği duşunuluyor. Bacaklardaki normal toprlardamarlar ayaktan kanı alıp tek yone yani kalbe doğru taşırlar. Bacak damarı icindeki kapaklar kanın geriye yani ayaklara doğru geri akmasını engeller. Bu kapaklarda sorun olduğunda kan ara ara ters akar (reflu). Bunun sonucunda kan bacaklarda birikmeye başlar ve ağırlığı ile normal damarları genişleterek varisleştirir yani buyumesine ve kıvrımlı bir hal almasına yol acar.
Varis neden oluşur sorusunun cevabı hala net değildir. Varis oluşumu icin uzerinde durulan en onemli konu toplardamarlardaki kapakların iyi calışmamasıdır. Yani toplardamarda kapak yetmezliği ya da yetersizliği oluşmasıdır. Toplardamarlardaki kapaklar kalp kapakları ile karıştırılmamalıdır. Varisin kalp kapakları ile ya da bir kalp hastalığı ile hic bir ilgisi yoktur. Ama toplardamarda da kapak ya da kapakcık vardır.

Toplardamar kapakları ne işe yarar?
Bacak toplardamarlarında kan akımı kalbe doğru yani yukarı doğru olmalıdır. Ancak yer cekimi damardaki kanı aşağı doğru ceker. Toplardamarlarda var olan cok sayıda kapak sayesinde kan aşağıya gitmez. Bu kapaklar bir sibop vazifesi gorulur. Kanı yukarı doğru yonlendirir ancak aşağı gelmesini engeller. Varis hastalarında toplardamarlardaki bu kapaklar gorevini tam yapamaz ve kan ayaklarda birikmeye başlar. Buna venoz yetmezlik (toplardamar yetmezliği) ya da kapak yetmezliği adı verilir.

Toplardamar yetmezliği, ayaklarda kanın birikmesine yol acar. Biriken kan kendi ağırlığı ile normal toplardamarları genişletir ve buyuk varis oluşumuna yol acar. Buyuk varislerin tedavisinde temel prensip, gorevini yapamayan bu damarın iptal edilmesidir. Cunku kapakların duzeltilmesi mumkun değildir.

Buyuk damarlardaki kapak yetmezliği genellikle buyuk varislerin oluşmasına yol acar. Kılcal damarların ve orta boy varislerin oluşumu buna bağlı değildir.




​
Venoz yetmezlik nedir?

Venoz yetmezlik ya da venoz yetersizlik, bacak toplardamar kapaklarının yetersiz calışmasına bağlı, kanın uzun yıllar ayaklarda birikerek oluşturduğu hastalığa verilen addır. Venoz kelimesi ise toplardamar ya da toplardamarle ilgili anlamındadır. Venoz yetmezlik bir toplardamar hastalığıdır. En onemli venoz yetmezlik bacak toplardamarlarında olur.
Bacakta toplardamarlar iki bolgede yerleşir:

Yuzeysel yerleşimli toplardamarlar: Bu damarlar derinin hemen altındadır. Bacaktaki kanı kalbe taşıyan yardımcı damarlardır.

Derin yerleşimli toplardamarlar. Bu damarlar kasların arasında daha derinde yerleşim gosterir. Bacaktaki kanı kalbe taşıyan asıl damarlardır.

1. Yuzeysel ven yetmezliği:
Yuzeydeki toplardamarların yani safen toplardamarlarının kapaklarında sorun olması ve kanı kalbe etkili olarak taşıyamaması sonucu gelişir. Kan yıllar icinde bacaklarda birikir. Ağırlığı ile kucuk toplardamarların genişlemesine yol acar. Genişleyen ve kıvrıntılı bir hal alan bu damarlara varis diyoruz. Sure gectikce bu varisler daha da genişler. Kanın bacaklarda yıllarca hafif hafif birikimi ayak bileklerinde odem yani şişlik oluşturur. Bu sitede varis belirtileri sayfasında daha detaylı anlatıldığı şekilde ayaklarda ağrı, yanma, yorgunluk, gece krampları gibi şikayetlerin oluşmasına yol acar. Yuzeysel venoz yetmezliğin kesin bir tedavisi vardır. Bu daha cok varis tedavisi diye bilinir. Varis tedavisinde biz asıl sorunu yani venoz yetmezliği tedavi ederiz. Boylece varisler de tamamen kaybolur ve tekrarlamaz. Bu tedavi yontemleri lazer, radyofrekans, kopuk tedavisi gibi yontemlerdir ve varis tedavisi başlığında detaylı olarak anlatılmıştır.

Eğer bacaktaki varisler cok uzun sureden beri varsa, venoz yetmezlik dediğimiz hastalık bacaklarda varislerden başka sorunlar da oluşturur.

En fazla etkilenen bolge ayak bileğinin ic kısmıdır. Burada (aşağıdaki resimlerde gorulduğu gibi) deride kahverengi lekeler, kılcal ya da daha buyuk varisler, deride sertleşme, ayakta şişlik ortaya cıkar. Tedavi edilmeyip daha da bekletilirse bu bolgelerde iyileşmesi cok zor olan yaraları cıkabilir. Varis hastalığı bu kadar ilerlemeden tedavi edilmelidir.

2. Derin ven yetmezliği
Derin venler bacaklarda kasların icinde daha derinde yerleşir. Bu bolgedeki toplardamar kapaklarında yetmezlik yani kapak sorunu iki nedenle olur.

a) Damarlarda pıhtılaşma olmadan: Bu durum ne yazık ki kesin tedavisi olmayan bir hastalıktır. Derin toplardamarlar bacaktaki kanı asıl taşıyan damarlar olduğu icin bunlara mudahale edilemez.

Tedavide varis corapları, ayakların ara ara yukseltilmesi ve şikayetlerin azaltılması icin bazen ilac kullanımı vardır. Ancak kesin tedavisi yoktur.
b) Damarlarda pıhtılaşma ile yani derin ven trombozu ile gelişen venoz yetmezlik: Bu durumda kapakları harap eden olay damar icindeki pıhtıdır. Bu pıhtı eğer cok erken bir şekilde damar icinde yontemlerle tedavi edilebilirse venoz yetmezlik gelişmeyebilir. Eğer erken donemde tedavi edilmezse genel olarak venoz yetmezlik gelişir ve hayat boyu tam tedavi şansı olmaz. Ancak gec donemde bile bu tıkanma kısmen acılarak hastanın rahat etmesi sağlanabilir.


Venoz yetmezlik belirtileri nelerdir?
İster yuzeysel venlerde ister derin venlerde gelişsin venoz yetmezlik belirtileri birbirine benzer:

Bacaklarda ağrı: Sabah azdır, gunu ilerleyen saatlerinde daha belirginleşir. Ayak bileğinde ve bacaklarda şişlik: Bu da gunun ilerleyen saatlerinde belirginleşir. Bacaklarda yorgunluk, gerginlik, yanma ve ağırlaşma hissi. Bacak kıllarının dokulmesi, derinin daha parlak bir hal alması ve incelmesi. Ayak bileğinin ozellikle ic kesiminde deride kahverengi lekeler oluşması Bacaklarda varislerin cıkması: Bu yuzeysel venoz yetmezlikte yani varis hastalığında cok belirgindir. Ayak bileği ici kısmında ulser yani kapanmayan yara oluşması. Venoz yetmezlik tanısı nasıl koyulur?
Deneyimli bir doktor hastanın ayağını ve hasta şikayetlerini inceleyerek tanı koyabilir ancak her hastada mutlaka renkli Doppler ultrason inceleme yapılması gerekir.

Renkli Doppler ultrason inceleme oncelikle venoz yetmezlik var mı yok mu; derin damarlarda mı yoksa yuzeysel damarlarda mı olduğunu ortaya koyar.
Daha da onemlisi toplardamarlarda pıhtılaşmaya bağlı bir tıkanma olup olmadığını anlar.
Damarlarda yeni ya da eski bir pıhtılaşma varlığını bilmek cok onemlidir cunku bu tedavi edilebilir.
Bu nedenle her venoz yetmezlik hastasına mutlaka cok detaylı (mumkunse ayakta yapılan) bir renkli Doppler ultrason inceleme yapılmalıdır.

Bazen pıhtılaşmaya bağlı damar tıkanmasını daha iyi anlamak icin ayak bileklerinden ince bir iğne ile girip renkli ilac vererek filmler cekebiliriz. Buna venografi diyoruz.

Eğer venoz yetmezlik derin damarda ise ve renkli ultrason inceleme damarlarda pıhtılaşma olup olmadığını kesin olarak gosteremiyorsa venografi filmi cekmekte fayda vardır.

Venoz yetmezlik tedavi edilebilir mi?
Yuzeysel venoz yetmezlik (yani varis hastalığı): cok kolay ve cok etkili bir bicimde tedavi edilebilir. En iyi tedaviler ameliyatsız olarak yapılan lazer, radyofrekans ve kopuk gibi tedavilerdir. Hastalar tamamen iyileşir. Varis tedavisi sayfasında detaylı bilgi bulabilirsiniz.

Derin ven yetmezliği damarlarda pıhtılaşma yani tıkanma ile olmuşsa: Oncelikle damar pıhtılaşmasının tedavisi gerekir. Pıhtılaşma (yani derin ven trombozu) son 15 gunde olmuşsa anjiyo ile mukemmel tedavi şansı vardır. Pıhtılaşma aylar ya da yıllar once olmuşsa mukemmel olmasa da hasta yakınmalarını daha iyi hale getirecek anjiyo ile tedavi şansı vardır.

Derin ven yetmezliği var ancak pıhtılaşma yoksa: Bu durumda ne yazık ki kesin bir tedavi yoktur. Hastaya varis corabı verilir. Her gun ara ara bacakların yukseltilmesi onerilir ve gerekirse yakınmaları azaltacak bazı ilaclar verilebilir. Bunlar yakınmaları azaltır ancak derin ven yetmezliğini kesin olarak gidermez.