Gerek yuksek gerekse duşuk tansiyonun vucuda aynı derecede zarar verdiğini soyleyen Prof. Dr. Berent Dişcigil, "Yuksek tansiyon, beyin kanamasına, duşuk tansiyon ise kan dolaşımı zayıflığına neden oluyor" dedi
BSK Aydın Anka Hastanesi Kalp Sağlığı Bolum Koordinatoru Prof. Dr. Berent Dişcigil, tansiyonla ilgili merak edilenleri anlattı.

-Yuksek tansiyon mu daha tehlikeli yoksa duşuk tansiyon mu?
Her ikisi de tehlikeli... Şoyle ki; yuksek tansiyon, her şeyden once kalbin yukunu arttırır. Kalp, kanı vucuda pompalayabilmek icin basıncı olduğundan daha da yukseltir. Bu da kalp kasının daha cok kasılması anlamına gelir. Kasılan kalp kasları, zamanla damarların kalınlaşmasına neden olur. Kalınlaşmış bir kalp kasının beslenmesi zordur. Hele kalbimizi besleyen koroner damarlarda; darlıklar başlamışsa, yuksek tansiyon bir kalp krizini de tetikleyebilir.

-Yuksek ve duşuk tansiyon, ne gibi hastalıklara neden olur?
Yuksek tansiyon, başta beyin kanaması olmak uzere bobrek yetmezliğine de neden olmaktadır. Vucudumuzdaki kan damarlarının toplam uzunluğu 100 bin km kadardır. Yaşam icin gerekli oksijen ve besinler vucudumuza hepimizin bildiği gibi, kan ile taşınmaktadır. Kanın bu kadar uzun bir damar ağını dolaşabilmesi icin belirli bir basınca ihtiyacı vardır. İşte normal tansiyondan kastedilen, bu dolaşımı sağlamaya yeterli tansiyon yani kan basıncıdır. Tansiyonumuz duştuğu takdirde kanın dolaşımı azalır.

KAN BASINCI DEĞİŞKENDİR
-Yuksek tansiyon nasıl anlaşılır? Kalp krizi nasıl oluşur?
Kanın az gelmesi oncelikle beyni etkiler; baş donmesi ile kendini belli eder. Tansiyon duşukluğu kalbimizin beslenmesini de azaltır. Kanı vucudumuza pompalayacak olan organ, yeterli calışamadığı takdirde tansiyon biraz daha duşer ve bir kısır donguye girer. Vucut, bu kısır donguyu kıramazsa, hele bir de kalbi besleyen koroner damarlarda darlık varsa kalp krizi kacınılmazdır.

-Doğru tansiyon değerleri nelerdir?
Normal değer 120/80 mmHg'dır. Ancak 140/90 mmHg'dan sonrası 'Evre 1 Hipertansiyon' olarak kabul edilir. Kan basıncı gun icinde değişkenlik gosterir. Tanı koymak icin civalı tansiyon aletiyle farklı zamanlarda yapılan en az uc olcum değerine ihtiyac vardır.

KALBİ OLANLAR DİKKAT!
-Hangisi daha onemli; buyuk mu yoksa kucuk tansiyon mu?
Her ikisi de, her yaşta onemlidir. Buyuk tansiyon normal sınırlarda olsa dahi eğer, kucuk tansiyon yuksek ise, kişinin yuksek tansiyon tedavisine alınması gerekir.

-Kimler yuksek tansiyon hastasıdır?
140/90 mmHg ve ustu 'Evre 1 Hipertansiyon', 160/100 mmHg ustu 'Evre 2 Hipertansiyon'dur. 139/89 mmHg'ya kadar olan evre ise 'Prehipertansiyon' denen hipertansiyon hastalığına aday bir evredir. Eğer değerler bu aralıktaysa, ilerlememesi icin onlem alınmalıdır. Bu onlem, ilac tedavisinden ziyade kilo verme ve egzersiz yapma gibi yaşam tarzı değişikliklerini icerir.

-Kalp krizi ya da kalp ameliyatlarından sonra hasta yuksek tansiyon hastası mı olur?
Tansiyon kontrolu; kalp krizi geciren veya kalp ameliyatı olan hastalarda duzenli olarak yapılmalıdır.





SICAKLARDA TANSİYON DUŞER
-Sıcak havalar tansiyonumuzu nasıl etkiliyor? Mesela; yukselmesine neden oluyor mu?
Hipertansiyon tedavisi goren hastalar nasıl onlem almalı? Bu sorular, herkesin sıklıkla aklına gelen suallerdir. Ben size 2005 yılında 'Hypertension' dergisinde yayınlanmış bir makaleden soz etmek istiyorum. Bu calışma, bizim ulkemiz ile benzer iklim koşullarına sahip İtalya'da yapılmış. 6 bin 400 kişinin, 14 ay suresince 24 saat boyunca tansiyon takipleri yapılmış. Hava sıcaklığı 32 derecenin uzerine cıktığı gunlerde, 25 derecenin altında olduğu gunlere kıyasla daha duşuk seyrettiği gozlenmiş. Yani sıcak havalar, tansiyonda duşmeye neden olmuş. Bu gozlem, hipertansiyon tedavisi goren hastalarımız icin onemli... Zira kış aylarında kullanılan ilacın dozunu, yaz aylarında ayarlamak gerekebiliyor. Yine aynı araştırmada 65 yaş ustu kişilerde geceleri tansiyonda yukselme gozlenirken, orta yaşlılarda boyle bir yukselme gozlenmemiş. Dolayısıyla 65 yaş ustu kişilerde sıcak hava tansiyonu yukseltmiyor. Ozellikle yaşlıların tansiyonu, sıcak yaz akşamlarında yukseliyor. Hastalarımız bize yaz aylarında baş donmesi şikayetiyle geldiklerinde tansiyon ilaclarının dozunu azaltıyoruz.

BAŞ AĞRISIYLA ANLAŞILIR
Hicbir belirti olmamasına rağmen kişi, tansiyon hastası olabilir mi?
Evet, olabilir. Ani tansiyon yukselmesi veya duşmesinde kişi bu değişikliği hisseder. Ancak tansiyon yavaş yavaş yukselmişse, kişi tansiyonu cok yuksek olsa bile rahatsızlık duymayabilir. Yuksek tansiyon genelde belirti vermez, sabahları baş ağrısı yapabilir. Duşuk tansiyonda ise, soğuk terleme, baygınlık hissi, baş donmesi gibi bulgular olabilir.

BUYUKLERLE BİR DEĞİLLER
Cocuklarda ve erişkinlerde tansiyon değerleri aynı mıdır?
Cocuklarda; yaş, cinsiyet ve boy dikkate alınarak persantil değerlerine gore kan basıncı değerlendirilir, erişkinden farklıdır. Erişkinde normal kabul edilen 120/80 mmHg değeri cocuklar icin yuksek bir değerdir.

GUNDE İKİ KEZ OLCULMELİ
Kalp gibi kronik bir hastalığı olanlar icin duşuk tansiyon tehlikeli bir durum mu?
Tansiyonun duşmesi, oncelikle kalbin yeterli beslenememesine yol acar. Kalbimiz, organlarımız icin gerekli oksijen ve besinleri taşıyamadığı icin kanı da yeterli miktarda pompalayamaz. Ozellikle kronik hastalığı olanlarda organlarımızın iyi beslenmesi hayati onem taşımaktadır.

Doğru tansiyon ne zaman ve nasıl olculur?
Tansiyon olculurken hasta beş dakika dinlendirilir. Tansiyon manşonu, kalbe paralel şekilde sarılarak, tansiyon iki defa her iki koldan olculur. Bu olcumleri sabah akşam yapmak gerekir

FAZLA AYAKTA KALMAYIN BOL BOL SIVI TUKETİN!
Duşuk tansiyon daha mı tehlikelidir? Tansiyon hangi durumda duşer?
Evet, duşuk tansiyon tehlikelidir. Ozellikle sıcak yaz aylarında yetersiz sıvı alımı ve fazla sıvı kaybı başlıca nedenlerdendir. Vucudumuzun yuzde 70'ini su oluşturur. Vucudumuzda dolaşan kan miktarı bir erişkin icin ortalama 5 litredir. Kanın damarlarımızın icinde belirli bir basınc oluşturabilmesi icin iki koşul gereklidir. Birincisi damarlarımızın elastikiyeti ve direnc oluşturabilmesi, ikincisi ise damarlarımızın icindeki kan miktarıdır. Sıvı eksikliği; kan miktarında azalma ile sonuclanır ve tansiyon duşer. Bir diğer tansiyon duşuren neden ise uzun sure ayakta kalmaktır.

HASTAYI HEMEN YERE YATIRIN
Tansiyon cıktığında ne yapmak gerekir? İlk mudahale nasıl olmalıdır?
Yuksek tansiyonun acil tedavisi mutlak surette hastane ortamında, kan basıncının surekli olarak izlenebildiği monitor kontrolunde olmalıdır. Tansiyon duşurucu ilaclar, damardan verilmelidir. Bu nedenle tansiyonun ani yukseldiği durumlarda hemen ambulans cağrılmalı veya en yakın sağlık merkezine başvurulmalıdır.

AYAKLAR HAVAYA!
Tansiyon duştuğunde ne yapmak gerekir? İlk mudahale nasıl olmalıdır?
Yukarıda acıklandığı gibi tansiyon duşmesi sonucu baygınlık geciren kişi; hemen duz bir yere yatırılıp ayakları havaya kaldırılmak suretiyle bacaklarda depolanmış kanın tekrar dolaşıma girmesi sağlanmalıdır. Boylece dolaşımdaki kan miktarı arttırılmış olur. Tansiyon yukseltilince, beslenmesi bozulan beynin dolaşımı tekrar yeterli duzeye cıkar. Kişi, kısa surede eski haline doner.





Tansiyon en kaba haliyle kanın damarlara uyguladığı basıncın olcusu demektir. Sağlıklı bir yaşam icin sık sık duyduğumuz ve takip edilen bir sağlık olcu birimidir. Bir cok rahatsızlığın habericisi olan tansiyon hakkında bilmemiz gerkenler:

Buyuk tansiyon
Kalp kasıldığı anda atardamarların icine doğru kanı belirli bir basıncla pompalar. O anda damar icindeki basınc maksimum duzeye ulaşır. Bu duzeye buyuk tansiyon (tıp dilinde sistolik) denir.

Kucuk tansiyon
Kalp gevşer ve damar icine pompolanan kan durur. Damarın elastikliği devreye girer. Daha once genleşmiş olan damar, kana basınc uygulayarak kalbin gevşemesi anında da kan akımını sağlar. Bu esnada oluşan en kucuk basınca kucuk tansiyon (tıp dilinde diastolik) denir.

İdeal tansiyon değerleri
Tansiyon değerleri kişinin ozelliklerini gore farklılıklar gosterebilir. Ancak yetişkinler icin en gecerli tansiyon değerli şunlardır:

Buyuk tansiyonda 120-140 (halk arasında 12, 13, 14 diye tabir edilen olculer), kucuk tansiyonda ise 70-90 (halk arasında 7, 8, 9 diye tabir edilen olculer). Bu aralıklarda cıkan tansiyon olculerine bakarak, kişinin buyuk ve kucuk tansiyonunun normal değerlerde olduğu soylenebilir.

Duşuk Tansiyon Değerleri
Buyuk tansiyon icin 80-110 (8, 9, 10, 11), kucuk tansiyon icin 40-60 (4, 5, 6) değerleri ve daha duşuk değerler duşuk tansiyon değerleridir.

Yuksek Tansiyon değerleri
Buyuk tansiyon icin 150-260 (15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26), kucuk tansiyon icin 100-130 (10, 11, 12, 13) değerleri ve daha yuksek değerler yuksek tansiyon değerleridir.
​