Latince: Lavandula angustifolia
İngilizce: Lavender
Almanca: Lavander
Ozellikleri:


•Genel karaciğer şikÂyetleri

•karaciğer yetmezliği

•kronik karaciğer enfeksiyonlarına karşı

•karaciğerin rejenerasyonu

•Hepatit-B ve Hepatit-C ye karşı

•sac dokulmesine karşı

•vitiligo onleyici

•sedef ve ileri yaşlarda deride oluşan yaşlılığa bağlı lekelere karşı

•sakinleştirici ve rahatlatıcı (sedatif)

•doğum sonrası perineal ağrılara karşı

•uykusuzluk



Lavanta tarih boyunca hep sus bitkisi olarak değerlendirilmiştir. Ulkemizde de, ozellikle Akdeniz Bolgesinde sus bitkisi olarak yetiştirilen bir bitkidir. İngiliz ve Amerikan mutfağında bazı etli yemeklerde sosun icerisine taze lavanta cicekleri ve korpe olan lavanta yaprakları ilave edilir. Sosa, mukemmel bir aroma kazandırır. Kendine has hoş kokusundan dolayı parfumeri ve kozmetik endustrisinde de kullanılmaktadır. Lavantanın yağı kozmetik sanayinde kullanılır. Kokulu sabunların, şampuanların ve parfum endustrisinin vazgecilmez bitkisidir. Bir cok dondurma ceşidine o mukemmel aromayı veren lavantadır. Hemen hemen herkes onun hoş kokusunun sadece ciceklerinde olduğunu zanneder. Halbuki, yaprakları ve yaprak sapları da o muhteşem kokuya sahiptir. Cicekleri ve yaprakları birbirlerinden tamamen farklı ozellikte etkin maddeler icermektedir. Rahat ve sakin bir uykuyu sunan guc, lavantanın ağırlıklı olarak ciceklerinde değil, yapraklarında ve govde saplarında saklıdır. İlac sanayi, bazı ağır kokulu tabletlere lavanta ilave eder. Bunun sebebi tabletin itici ağır kokusunu duzeltmek icindir.

Lavantanın, antik cağlarda antiseptik olarak kullanıldığı bilinmektedir. Birinci Dunya Savaşı esnasında yaralanan askerlerin, yaraları hastabakıcılar tarafından lavanta suyu ile dezenfekte edilmekteydi. Doksanlı yılların başlarında bazı araştırmacılar lavantanın sedatif (teskin edici, dinlendirici) ve analjezik (ağrı kesici) ozelliğinin olduğuna dair makaleler yayınladılar. Ancak, benim araştırmalarımda gorduğum, lavanta ciceğinin karaciğer metabolizmasının sağlıklı calışması uzerindeki olumlu etkisi ile hepatit ’e ve sac dokulmesine karşı kullanımı onun en onemli iki ozelliği olduğudur. Genel karaciğer rahatsızlığı veya karaciğer yetmezliği şikayeti olanların imdadına yetişen bir bitkidir. Lavanta kuru, sirozdan veya alkolden dolayı zarar gormuş karaciğer hucrelerinin rejenerasyonunda (tekrar yenilenmelerinde) veya bu hucrelerin tekrar sağlıklı bir şekilde calışmaya başlamalarında oylesine etkilidir ki, kuru uygulayan hastaların kısa zamanda almaya başladıkları başarılı sonuclar onları şaşırtmaktadır.





Lavanta kuru kullanılmadan once ve kullanıldıktan sonra karaciğer metabolizmasının calışmasını belirleyen analiz sonuclarını mukayese ederek, nasıl olumlu yonde duzeldiğini gozlemek mumkundur. Lavantanın bu ozelliğinden dolayı yerini doldurabilecek başka bir bitkiyi henuz tanımıyorum. Hepatit-B ve Hepatit-C hastalarının da uygulayabilecekleri lavanta kuru, karaciğer enzimlerini duzelterek Hepatit-B ve Hepatit-C viruslerinin aktive olmasına (guclenmesine) karşı, karaciğer metabolizmasını guclendirecektir. Kısaca, bu kur karaciğerin bağışıklık sistemini oylesine guclendirmektedir ki, her iki virusun de aktive olmasını cok buyuk oranda baskılayabilmektedir. Aktive olmuş olan virusleri de baskılayarak, karaciğer hucre yıkımına engel olabilmektedir. Karaciğer hucre yıkımının giderek azaldığını, ALT ve AST karaciğer enzim değerlerinin kandaki seviyelerindeki duşuşle gozlemek mumkun olmaktadır. Cok sayıda hekimden aldığım e-mail, faks ve telefonlardan, lavantanın hepatit-B ve -C viruslerine karşı “baskılayıcı” ifadesine karşı daha acıklayıcı yorum getirmem istenmiştir. Kendilerine bu konudaki duyarlılıklarından dolayı teşekkur ederim. “baskılayıcı” kelimesini secmemdeki sebep, gunumuzde bu viruslerin vucuttan tamamen atılabilmesi icin henuz kesin bir tedavi yonteminin olmamasından kaynaklanmaktadır. Hepatit, kronik doneme girmemiş ise, yani kronikleşmemişse, lavanta kuru ile virusu tamamen vucuttan uzaklaştırma şansı yuksektir. Lavantada da cok sayıda antiviral etki gosteren etkin madde mevcuttur. Lavanta kuru ile cok kısa zamanda bu viruslerin faaliyete gecmesi durdurulabilmektedir. Yuksek olan karaciğer enzimleri de (ALT, AST, ALP ve GGT) kısa zamanda kontrol edilebilmekte ve normal değerlerine gelebilmektedir. ALT ve AST değerlerinin yukselmesi ile karaciğer hucrelerinin zarar gormesi doğru orantılıdır. Yani, ALT ve AST değerleri ne kadar yuksek ise karaciğerde o kadar olumsuz etkileniyor demektir. Bu konuda sizleri en iyi aydınlatacak olan hekiminizdir. Lavanta kurunun uygulanması ile karaciğer metabolizması sağlıklı calışmaya başlar. Karaciğer parankim hucreleri uzerinde lavanta kurunun aynı anda (simultan) iki ayrı etkisi gozlenebilmektedir. Bunlardan birincisi karaciğer metabolizmasının genel olarak sağlıklı calışmasını sağlayarak karaciğeri guclendirirmektedir. Bu sayede hepatit rahatsızlığının dışında karaciğer yetmezliği şikayeti olanların imdadına da yetişmektedir. İkincisi ve en onemlisi ise, hem Hepatit B ve hem de Hepatit-C viruslerinin Replikasyonunu baskılamaktadır. Yani, bu viruslerin coğalmalarına engel olmaktadır (inhibe etmektedir). Karaciğer şikÂyetlerinde sadece ALT veya AST ’ ye bakarak yorum getirmekte yanlıştır. Bu konuda sizi en iyi aydınlatacak olan hekiminizdir.

Dikkat!
Hepatit-B veya Hepatit-C den dolayı siroz başlangıcı var ise, bu hastaların lavanta kurune ilave olarak kereviz kurunu de uygulamalarını onemle hatırlatmak isterim. Eğer, siroz soz konusu değil ise, bu taktirde hepatit-B ve hepatit-C hastalarının sadece lavanta kurunu uygulamaları gerekir. Lavanta kurune paralel olarak ne kereviz kuru ne de enginar kuru uygulamayınız. Lavanta kuru tamamlandıktan sonra sadece kereviz kuru veya sadece enginar kuru uygulanabilir. Bazı hepatit hastalarında bilirubin değeri yukselme gosterebilir. Bu taktirde kereviz kuru, yukselmiş olan bilirubin değerinin kontrol altına alınmasında ve duşurulmesinde iyi bir takviye ve de iyi bir yardımcı tedavi rolu oynayacaktır.

Kereviz kurunu uygularken, enginar tuketmeyiniz ve kurunu de uygulamayınız. Aynı şekilde paralel olarak (aynı anda) lavanta kuru de uygulanmaz. Enginar kuru de kereviz kuru tamamlandıktan sonra uygulanmalıdır. Siroz ’a donuşmuş veya siroza donuşme oncesi hastalarda alkaline phosphatase (ALP) ve gama-glutamyl trans-peptidase (GGT) enzimlerinin seviyeleri ve demir miktarı da yukselmiştir. Sirozun esas nedeni alkol kullanımı olarak, uzun yıllardır birinci sırayı almıştır. Amerika ’da 2004 yılında acıklanan araştırma sonuclarına gore, hepatit-C virusune bağlı siroz, birinci sıraya yerleşmiştir. Buna gore hepatit-C ye bağlı siroz %26, alkole bağlı oran ise %21 olarak acıklanmıştır.

Hekimlerden Hepatit-C ye karşı bitkisel olarak destekleyici bir tedavinin olup olmadığı sorusu gelmişti. O gunlerde, henuz bu konudaki calışmalarımı tamamlamadığım icin olumlu bir cevap vermem mumkun değildi. Bazen, kısa zamanda ve cok kolay sonuca gidebileceğimizi zannetiğimiz araştırma ve incelemelerin uzun yıllar alması cok doğaldır. Cunku, basit olarak gorduğumuz bir soru, araştırma esnasında oylesine karmaşıklanır ve oylesine icinden cıkılmaz bir hale gelir ki, birkac yıl calışmanıza rağmen bir arpa boyu yol alamadığınızı gorursunuz. Bazen de, oldukca karmaşık bir sorunun cozumuyle yıllarca uzerinde araştırma ve inceleme yapmanız gerekeceğini duşunerek ona gore plan yapar ve calışmaya başlarsınız. Ancak, hic tahmin etmediğiniz bir anda, zor ve karmaşık zannettiğiniz sorular zincirinin cevaplarını arka arkaya cok kısa bir zaman icerisinde vermeye başlayabilirsiniz. Hepatit-C ye karşı, destekleyici bitkisel cozum calışmalarımı tahminimden cok cok once tamamlamam mumkun oldu. Lavantanın demleme suresi dort dakika ile sınırlı kaldığı taktirde, hem Hepatit B ye hem de Hepatit-C ye karşı etkili olabileceğini gorduğumde yaşadığım şaşkınlığı ve hayretimi unutamıyorum. Bu calışmamda cok onemli olan bir nokta da, her defasında vurguladığım gibi, demleme suresinin (hazırlama şeklinin) ne kadar onemli olduğunu bir kez daha ortaya koymuş olmamdır.

Dunya Sağlık Teşkilatının 1999 yılı verilerine gore tum dunyada yaklaşık 175 milyon insanın kronik olarak hepatit-C Virusu (HCV) ile enfekte olduğu tahmin edilmektedir. Her yıl yaklaşık 3.7 milyon insan da HCV ile enfekte olmaktadır. Hepatit-C virusu denetlenmemiş kan transfuzyonu (kan nakli) ile bulaşmaktadır. Cinsel ilişki ve doğum esnasında da geciş mumkundur. Tum bunların dışında sterilize edilmemiş enjeksiyon ve sunnet aletleride risk oluşturmaktadır. Bunların dışında, temmuz 1992 den once organ nakli yaptırmış olanlarda da bu risk vardır. Cok sık diyaliz cihazına bağlanmak zorunda olan hastalarda da az da olsa kapma riski vardır. HCV, karaciğerde enfeksiyona neden olmaktadır. Hepatit-C virusu, bazı insanlarda uzun yıllar en kucuk bir şikÂyete neden olmadığından kişiler bu virusu taşıdıklarının cok gec farkına varmaktadırlar. Hastalığın, siroza, karaciğer kanserine veya karaciğer yetmezliğine donuşme riski vardır. Bu nedenle, Hepatit-C nin erken tanısının konulması cok onemlidir.

Lavanta kuru, hepatit C hastalarının kullanacağı mukemmel bir destekleyici kurdur. Hemen belirtmekte fayda goruyorum, lavanta kuru, hepatit-C virusunu yok etmemektedir. Ancak, hepatit henuz kronikleşmemiş ise bu taktirde virusu tamamen yok edebilme şansı da vardır. İnterferon ve Ribavirin tedavisinden sonuc alamamış bir cok hasta lavanta kurunden cok başarılı sonuclar almışlardır. Lavanta kuru hepatit-C virusunun aktif hale gecmesini engelleyebilmekte ve neden olduğu karaciğer enfeksiyonunun tedavisinde de mukemmel destekleyici rol oynamaktadır. Karaciğer metabolizmasının sağlıklı bir şekilde calışmasını duzenleyerek, virusun aktif hale gecmesini onemli olcude bastırmaktadır. Buna tıp dilinde “virus replikasyonunu inhibe etmek” denir. Lavanta, Hepatit-B ve Hepatit-C ’ ye karşı antiviral etki gosteren etkin maddeler icermektedir. Gunumuzde henuz bu virusu yok edecek herhangi bir tedavi yontemi mevcut değildir. Bilinen bir diğer noktada şudur, Hepatit-C, altta yatan başka bir karaciğer hastalığını da artırmakta ve ağırlaştırmaktadır. Hepatit-C virusunun en onemli ozelliği genomundaki relatif değişkenliktir. Bir cok farklı genotipi bulunduğundan dolayı, hastalığın ciddiyeti ve tedaviye verdikleri cevaplar onem kazanmaktadır. Kısaca, Hepatit-C virusunun cok farklı genotipleri olduğundan, hastalığın seyri ve hastaların tedaviye verecekleri yanıtlarda farklılıklar gostermektedir. Bu kitabı hazırlarken bilinen en az altı tane genotipi ve en az elli tane de alt-tipi (sub-type) bulunmaktaydı. Surekli yapılan araştırmalar 2005 yılının sonuna doğru en az 95 tane sub-genotipi olduğunu ortaya koymuştur. Ve bu sayı yeni yeni genotiplerin tanımlanması ile de artacaktır. Duşuncem odur ki, yakın gelecekte yeni hepatit virusleri de tanımlanarak keşfedilecektir. Orneğin, Amerika ’da 1a ve 1b genotipi en sık goruleni (%75) olup, genotip iki ve uc, % 15 civarındadır. Hepatit-C virusunun hangi genotip ’e ait olduğunun da belirlenmesi, tedavi şeklinin secimi icin onemlidir. Cunku, her genotip interferon (IFN) tedavisine cevap vermemektedir. Interferon tedavisine cevap vermeyen hastalarda, başarısızlığın sebebi, Hepatit-C virusunun henuz tanımlanmamış veya keşfedilmemiş farklı, yeni bir genotipi ya da hastanın immun sisteminin (bağışıklık sisteminin) farklı calışıyor olması neden olabilir. Lavanta kuru uygulanırken, interferon tedavisinde gozlenen flu-like symptoms (subjektif semptomlar) denilen yan tesirleri gozlemek mumkun değildir. Orneğin, interferon tedavisinde gozlenen başlıca yan tesirler iştahsızlık, sıtma nobetleri, baş ağrısı, soğuk algınlığı benzeri şikayetler, susama, mide bulantısı ve beraberinde kusma ve eklem ağrıları gibidir. Lavantanın kuru uygulanırken her hangi bir yan tesir yaşanmadığı gibi, sağlığınız icin cok sayıda olumlu imkÂnlarını da beraberinde sunmaktadır. Lavanta kuru oylesine etkilidirki cok kısa zamanda sonuclarını almak mumkun olabilmektedir. Lavanta kuru ile kısa zamanda sonuc almanın arkasında, karaciğer enfeksiyonuna karşı biyokimyasal reaksiyon hızının cok yuksek değerde olması yatmaktadır. Yeri gelmişken belirtmekte fayda gorduğum bir nokta da şudur, lavanta, icerdiği bazı etkin maddelerin ozelliğinden dolayı hem virus replikasyonuna karşı frenleyicidir, (Anti-ViralReplikasyon-Etki) AVRE hem de lavanta kurunun uygulanma suresine bağlı olarak etkin madde depolanması ile IFN-beta ve IFN-gama glykoproteinlerinin ilgili kan hucrelerine etki ederek induktif olarak uretimini (coğalmasını) sağlar. Bu coğalma, aynı zamanda lavanta kurunun ozellikle hepatit-B ve C viruslerine karşı antiviral etkili olduğunu gosterir.

Hepatit-C ye karşı genel ve yaygın bir aşı yoktur. Henuz olmayışının veya boyle bir aşının geliştirilmesinin zorluğu, bu virusun genomundaki relatif farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Bu konuda sizi en iyi aydınlatacak olan hekiminizdir. Bebeğini emziren anneden, emzirme yoluyla bu virusun bebeğe gecmesi mumkun değildir. Bu risk, doğum esnasında vardır. Hepatit-C virusunu almış (kapmış) olanlara yapılan değişik testler vardır. Bu testlerin istenmesine hekim karar verecektir.

Hepatit-C ve Hepatit-B hastaları icin enginar bulunmaz bir nimettir. Bu hastaların karaciğer metabolizmalarının sağlıklı ve dengeli bir şekilde calışmasında enginarın katkısı oylesine onemlidir ki, onlara haftada bir-iki kez birer porsiyon enginar tuketmelerini adete alışkanlık haline getirmelerini tavsiye ederim. Eğer, Hepatit-B ve Hepatit-C den dolayı şikÂyetler ortaya cıkmış ise, ve karaciğer değerleri de yukselme gostermiş ise, bu durumda lavanta kuru tamamlandıktan sonra haftada iki-uc defa birer porsiyon (yağsız olarak) enginar tukemini kur olarak uygulamaları bulunmaz bir imkÂndır. Ancak, tekrar hatırlatmakta fayda goruyorum, enginar kuru ile lavanta kurunu aynı anda uygulamayınız. Lavanta kurunu ayrı enginar kurunu ayrı zamanlarda uygulamak gerekir. Hastanın durumuna gore hangi kur ile başlanacağına karar verilir. Eğer, karaciğer enzimleri fazla yukselmiş ise, once lavanta kurunu uygulamakta fayda vardır. Lavanta kuru tamamlandıktan sonra da ilave olarak enginar kuru uygulanır. Cok az suda bir porsiyon tuzsuz ve yağ ilave etmeden dilimlenmiş olarak beş dakika haşladığınız enginarın suyunu da ozellikle icmek gerekir. Yağsız ve tuzsuz olarak tuketeceğiniz enginar, belki size yavan gelecektir. Ancak, unutmayınızki bu sağlığınız icin gereklidir.

Kaynak:sayfa
İbrahim Saracoğlu.