Bobrek taşı cok şiddetli ağrılara neden olabilir bu ağrılar hayatınızı normal seyrinde
surdurmenizi ciddi olcude engeller ve cekilmez kılar. Eski zamanlardan bu yana insanları rahatsız eden bobrek taşları son 20 yıldır ciddi olcude artmıştır. Bunun sebebini uzmanlar beslenme alışkanlıkları ve az sıvı almaya bağlı olduğunu duşunmektedirler.

Bobrek taşları bobreklerin icerisindeki ceşitli maddelerin taşlanması sonucu ortaya cıkarlar. Bu taşların buyuk coğunluğu kalsiyum oksalat taşlarıdır. Taşlar bobrekte kalabilir, buyuyebilir ve mesaneye doğru ilerleyebilir. İdrar yolları icindeki taşın sistemde bulunduğu bolgeye gore isim alır; Kalis taşı, Renal Pelvis taşı, Ureter taşı, Mesane taşı gibi…

İdrar yolu taşına bağlı yakınmalar nelerdir ?

Taşlar buyukse ve bobrek havuzcuğunda tıkanıklığa yol acmışsa ağrı ve enfeksiyona yol acabilir. Taş hareket edip bobrek ve mesane arasındaki yola girerse idrar akışını tamamen engelleyebilir. Bu da “kolik” denen ağrıya yol acar. Ağrı bel bolgesinde başlayıp kasıklara kadar devam eder. Hastada kusma,bulantı,karın şişliği gibi yakınmalara yol acabilir.

BOBREK TAŞI BELİRTİLERİ NELERDİR?

Oncelikle şunu soylemeliyiz ki bobrek ağrısı insanlarda genel bir sorundur. Bobrek hastalıkları cok ceşitlilik gostermektedir. Bu yuzden bobrek taşlarını iyi ayırt etmek gerekir.

Bobrek taşı cok uzunca bir sure ağrı,sızı,belirti gostermeyebilir. Ayrıca onemsiz zannedilen ağrılar bobrek taşının habercisi olabilmektedir.

Şiddetli ağrılar cekiyorsanız ve en onemlisi kumlu idrar yapıyorsanız bobrek taşı olma ihtimaliniz yuksektir. Bobrek taşının en bilinen belirtisi ise bobrek koliği dediğimiz sancı tipidir. Ağrılarınız şiddetli olarak aniden başlar. Eğer taş idrar borunuzda ise idrar borusu spazm olarak gerilmektedir. Bu gerilmeler şiddetli ağrıları doğurmaktadır. Bobrek havuzunun bobrek taşı tarafından tıkanması aynı idrar borusunda olduğu gibi şiddetli ağrılara sebep olur. Bobrek ağrıları ilk zamanlarda aralıklarla olur. Zamanla ağrıları sıklaşmaya sizi daha cok rahatsız etmeye başlar. Ağrıları hissettiğiniz ilk yer bobreklerinizin bulunduğu bolge olan bel bolgesidir. Ağrılar git gide bel bolgesinden aşağıya doğru makat bolgesinde hissedilmeye başlar. Zaten ağrı şiddetlendiği anda bir sorun olduğunun farkına varırsınız. Etki olarak bunalma,sıkılma,soğuk soğuk terleme,gerilme gibi şikayetler baş gosterir.

Eğer bobrek taşı duşurme aşamasındaysanız taşın dar olan siyek kanalından gecerken verdiği acı cok fazladır. Taş duşurulduğu anda ise hasta hayata yeniden doğmuş gibi hissetmektedir. Ağrı cekerken idrarınızdan bir miktar kan gelebilir ve idrarınızda azalma gorulebilir. Bobrek taşı bobrek havuzuna tekrar donerse cekilen acı hafifler.

Bobrek ağrıları bazen 1 saat kadar surebilmektedir. Taş hareket ettikce ağrının şiddeti de artacaktır. Bobrek taşı hastalığının tek guzel yanı belirtilerinde ve tetkiklerden cok kolay şekilde hastalık tayin edilebilmektedir.

Bobrek taşı belirtilerinden idrarın kanlanmasından soz etmiştik. Bu cok onemli bir belirtidir. Tabi ki başka hastalıkların da belirtisi olabilir. Korkmamanızı ve doktora gidip tetkikleri yaptırmanızda fayda var.

Nadir de olsa bobrek taşı ağrılarının testislere de vurduğu gozlemlenebilir. Hasta ağrı anında genellikle ayakta durmak isteyecektir. Cunku oturduğunuzda ağrı hissedersiniz.

Bobrek taşı ust idrar yolunu tıkarsa aşağıdaki belirtiler gozlemlenebilir.

Genel olarak belirtileri maddeler halinde sıralamak gerekirse;

1.Sırttan makat bolgesine kadar yayılan şiddetli ağrılar

2.Mide bulantılar ı ve kusma

3.Soğuk terlemeler

4.İdrardan kan gelmesi ve idrarın renginin renk değiştirmesi

5.Sık sık idrara cıkma isteği

6.Ağrılı sancılı idrar yapma

7.Yuksek ateş, titreme, urperme

8.Bulanık renkli ve kotu kokulu idrar

9.İshal

Şeklinde sıralayabiliriz.



Bobrek Taşının Tespiti İcin Ne Tur Testler Yapılır?

Bobrek taşının tespiti icin gunumuzde pek cok test yapılmaktadır. En sık kullanılan yontem tam idrar tahlilidir. Tam idrar tahlillerinde kanama, hastanın goremediği yani (gozle gorulemeyen ) gizli kanamaya rastlanmışsa daha ileri tahliller hasta icin uygulanmaktadır. İncelemeler sonucunda idrar icerisinde gizli kan tespiti yapılabilir. İlk yapılan radyolojik tespitler sonucunda ise uriner sistem grafisi rontgen filmi kontrol edilir.

Radyolojik film oldukca basit olmakla birlikte bizlere pek cok bilgiler vermektedir. Bobrek ultrasonu cektirmek oldukca onemli bir tetkik olarak goze carpar. Bobrek ultrasonu bize bobrek taşımız var mı yok mu sorusunun otesinde bilgiler sunar. Bobrek taşının boyutunu,bulunduğu bolgeyi ve bobreğe verdiği hasarı bizlere gosterebilmektedir. Ultrasonun tek yetersiz kaldığı kısım ureter taşları gorebilmekte olan kusurdur. Ureter taşlar da bobreğin ve idrar kesesinin tam arasındaki taşlardır. Bu yuzden ultrason yetersiz kalabilmektedir. Eskiden ureter taşları icin bobrek filmi cekiliyordu. Ancak son yıllarda geliştirilen bilgisayar destekli sistemler sayesinde tomografi ile ureter taşları da kolaylıkla tespit edilebilmektedir.

Bobrek taşının yerini tam olarak belirleyemezsek ve bobreğimize verdiği zararı bilemezsek cok buyuk sıkıntıların bizleri beklediğini zaten biliyoruz. Bu tetkikler son derece onem arz etmektedir. Ayrıca sintigrafi denilen bir yontem daha vardır. Bu yontem bobreğin calışmasını kontrol eder ve gerektiği durumda yaptırılması onerilir. Genel olarak bu yontemler hastalığın belirlenmesi konusunda yeterli gelmektedir.

Ek olarak biraz daha bilgi vermek gerekirse bobrek taşları surekli sabit kalmazlar. Bazen idrar yollarına gidebilir. Bu durum en istenmeyen durumlardandır. İdrarınızdan kan gelebilir. Taşın hareket etmesi doku ve hucrelerinize zarar verebilir ozellikle koşeli taşlar cok buyuk hasarlara yol acabilmektedir. Verilen hasarın sonucunda kan idrar ile atılır. Bol sıvı tuketmeniz bu aşamada sizleri bir nebze olsun rahatlatacaktır.

Bobrek taşı tedavisi ilaclarla yapılabilir. Ancak biz bu yontemi pek tavsiye etmiyoruz. Bitkisel tedavi yontemlerini denemenizde yarar var. Cunku bobrek taşlarından ilacla da hemen kurtulamazsınız. Taşların boyutlarıyla da alakalı olarak nasıl bir tedavi surecinden gececeğinize karar verilir.



​
Bobrek taşları kimlerde oluşur ?

Ozellikle erkeklerde daha cok gorulen bobrek taşları dunya ’nın her yerinde her mevsiminde ve her ikliminde gorulebilir. Yazın vucudun daha fazla su kaybetmesine bağlı olarak daha sık oluştuğu gozlemlenmektedir. Bircok faktor taş oluşumuna neden olabilir.

Kalıtsal faktorler, az su tuketimi, bol su tuketimi gibi etkenlerin yanı sıra aldığınız kimyasal madde tuketimi de neden olabilir.

İdrar Yolu Taşları;

Bobreklerimiz surekli olarak kan suzerken yararlı maddeleri emer ve istenmeyenleri idrarla dışarı atar. Yani vucudumuzun filtresidir. İdrarın yoğun olması bobrek taşı oluşum riskini arttıran bir etmendir. Yoğun idrar icerisinde atılan tuzlar ve mineraller zamanla kristaller olarak bobreğin ic yuzeyinde tubul denilen bolgelerde cokeltiler oluştururlar. Bu kristaller de zamanla bobrek taşına donuşur. Bir şehir efsanesi olarak “kumlu yemekle taş oluşur.” İbaresi kesinlikle yanlıştır. Başka bir inanışa gore de “incir ve armut gibi iri tanecikli meyveler taş oluşturur” da yanlıştır. Bu tur kulaktan dolma bilgilere itibar etmeyiniz.

Taş oluşumunun başlıca sebeplerinden az sıvı tuketmek ve bol tuz tuketmektir. Gunde en az 2,5 litre sıvı tuketerek ve hayvansal proteinlerin tuketimine dikkat ederek bobrek taşı oluşum riskinizi azaltabilirsiniz.

İdrardaki sitrat maddesi; idrardaki maddelerin birbirine yapışmasına engel olmaktadır. Bu maddenin az olması da taş oluşumuna sebep olabilir. Taşların cok ceşitli boyutları vardır, bunlar şoyledir ki pirinc tanesinden ceviz buyukluğune kadar olabilir.

İdrar Yolu Taşı Nasıl Tespit Edilir?

Taşların bir kısmı rastlantısal olarak saptanabilir. Herhangi bir yakınma olmadan ultrason ile tespit edilen taşların sayısı gun gectikce artmaktadır. Ayrıca bel ağrısı, tekrarlayan idrar yolu iltihapları ve idrarda kanama gibi yakınmalar gibi nedenler hastaları doktora gitmeye teşvik eden unsurlardır. Şimdi size tedavi suresinde teşhis icin yapılan incelemeleri anlatmaya calışalım.



İc organları izlemek icin yuksek frekansta ses dalgaları kullanarak bir bilgisayar ekranında goruntu elde edilmesine Ultrasonografi denir. X ışınları kullanılmadığından guvenli bir yontemdir ancak kucuk taşları gosteremez.

Sık uygulanan yontemlerden bir diğeri ise İntravenoz Pyelografi (İVP) ’dir. Bu yontemde damarların icine kontrast bir madde verilir. Bu madde sayesinde bobreklerin fonksiyonlarını incelemek mumkun olur. Yontemle bobrek taşlarının yerleri ve oluşturdukları hasarlar hakkında cok detaylı bilgi almak umkundur fakat bu maddeye alerjisi olanlar, bobrek yetmezliği olanlar ve hamilelere bu teknik uygulanmamalıdır.

Direk Uriner Sistem Grafisi yonteminde ise; X ışını kullanarak bir film cekilir. Cekilen film saydam olan bobrek taşlarının coğunu gorebilir. Saydam olmayanlar ve kucuk olanlar bu yontemle gorunemez.

En etkili yontem ise Spiral Bilgisayarlı Tomografi ’dir. Cok kısa surede yapılabilir ve 1-2 mm boyundaki taşlar dahi gorulebilir. Taşların kırılabilirlik derecesi saptanır .

Bobrek Taşı Tedavi Yontemleri;
Bobrek havuzcuğunda yerleşmiş taşların tedavisi kesinlikle gercekleştirilmelidir. Yoksa bobrekte fonksiyon bozukluğuna ve iltihaplara sebebiyet verebilir. Bobrek taşı tedavisi ceşitli yollarla yapılabilir. Bobrek taşı tedavisinde operasyonlar, ilaclar son tercihiniz olmalıdır. Bircok taş zaten kendiliğinden duşer. Kucuk taşlara kendilerinden duşmeleri icin şans tanınmalıdır.Ozellikle bobrek taşı tedavisinde bitkisel yontemler tercih edilebilir.



ESWL(Taş kırma tedavisi); bu bobrek taşı tedavisi yonteminde şok dalgaları vucut dışından uygulanarak taşın kırılması sağlanır. Vucut daha sonra kucuk parcalar halinde atar bunları.

Ureteroskopi yontemi ise Ureter kanalı icerisindeki taşlar duşmezse veya ESWL ile kırılamazsa idrar yolundan ureteroskop denilen aletler yardımıyla girilerek tedavi edilebilirler. Ureteroskoplar mercek yardımıyla goruntuyu sağlayan kucuk aletlerdir.

Rijid yani sert ureteroskoplar ile dış idrar yolu ve mesane gecilip ureter icine girilirek taşlar Holmium lazer veya pnomatik taş kırıcı ile kırılarak tedavi edilir. Bu tedavinin fleksible ureteroskop ve lazer yardımı ile bobrek taşlarına uygulanmasına da RIRS (retrograd intrarenal cerrahi) adı verilir.


Teleskop ile bobreğe girilere mudahale iceren yontem ise Pertukan Taş Kırma (PCNL) ’dir. Teknik genelde buyuk taşlar icin uygulanır. Cok buyuk değillerse bobrek lazer,pnomotik ve ultrasonik kullanarak parcalanabilir.

Gunumuzde az kullanılan tekniklerden biri ise Acık Cerrahi ’dir. Yeni teknikler acık cerrahinin kullanılmasını bir hayli azaltmıştır.

Tekrar Taş Oluşumunu Engellemek

Bobrek taşı tedavisinden sonra tekrar taş oluşumunu engellemek tum dunyaca kabul olmuş bir tedbir olan, bol su tuketimidir. Cunku; su tuketimi kristalize olacak kimyasalların konsantrasyonlarını azaltır. Taş oluşumu ozunde kan ve idrar biyokimyanıza ve diyetinize bağlıdır.

Taş Oluşum Riskini Arttıran Faktorler Nelerdir ?

Yetersiz Sıvı Alımı: Daha once de bahsettiğimiz gibi yeterli sıvı tuketilmezse idrar icerisinde taş oluşumuna neden olan kimyasalların konsantrasyonu artar ve taş oluşum riski artar. Bundan dolayıdır ki sıcak kuşaklarda yaşayan insanlarda taş oluşum riski daha fazladır.

Kalıtsal Nedenler : Ailesinde daha once bobrek taşı oluşmuş insanlarda bobrek taşı oluşma riski daha fazladır. Yine bobrek taşı oluşmuş insanlarda onundeki 5 yıl icerisinde tekrar taş oluşumuna cok yuksek ihtimaldir.

Yaş, Cinsiyet ve Irk : Erkeklerde ve beyaz ırklarda daha cok gorulen bu hastalık ozellikle 30-50 yaş arası ortaya cıkar.

Diyet : Yuksek hayvansal protein ve duşuk lif iceren besinleri tuketmek taş oluşturma riski artar. Fazla tuz tuketimi de cok tehlikelidir.


Bobreklerimiz vucudumuzun filtre sistemleri olarak calışırlar. Bobreklerimiz yararlı maddeleri emerken, zararlı ve istenmeyen maddelerin idrarla dışarı atılmasını sağlarlar. İdrar icerisinde atılan tuzlar ve mineraller bobreklerin ic yuzeyinde tubul denilen kristal halinde cokelir ve taşa donuşur. Bobrek taşına yol acan maddeler Urik Asit, Sistin, Fostat, Kalsiyum, Oksalat gibi maddelerdir ve bunların yuksek miktarda bulunması taş oluşumuna neden olur.

Bobrek Taşı sureci cok sorunlu ve sancılı bir surectir. Duran bir taş ağrı yapmaz fakat idrar yolunda ilerlemeye başladığında zor bir surec başlar. Bobrek taşlarının boyutları cok farklı olabilir, bir buğday tanesi buyukluğunden bir ceviz buyukluğune kadar ceşitli boyut ve şekilleri vardır. Kucuk bir taşın idrar yolunda hareketi bir sorun yaratmazken, buyuk taşın hareketi cok sancılı bir surecin başladığının habercisidir.


“Bobrek Taşı Neden Olur?” sorusuna verebileceğimiz birkac yanıtı inceleyelim.


Temel olarak bobrek taşının oluşması onları parcalayacak enzim olan sitrat ’ın az miktarda olması olarak bakabiliriz.

Uriner sistemdeki bozukluk nedeniyle dışarıya atılamayan kucuk parcalar nedeniyle bobrek taşı oluşabilir. Yani dışarı kum şeklinde parcalar atılamamasından dolayı oluşabilir..

Fosfat, kalsiyum ve oksalat iceren besinlerin sık tuketilmesi “bobrek taşı neden olur?” sorusuna yanıt olur.

Sindirim sisteminde sorun olması ve ya idrar yolu enfeksiyonlarının sık gecirilmesi bobrek taşı oluşumlarına zemin hazırlamaktadır.

Ailesel ve genetik faktorler de cok onemlidir.

Vitamin ve koruyucu madde iceren besinlerin cok fazla tuketilmesi de bobrek taşı oluşumuna neden olabilir .

Beslenme bozukluğu da onemli nedenlerden biridir.


Az sıvı tuketimi en onemli etmenlerdendir.

AIDS hastalığında kullanılan ilaclar da taş oluşumuna neden olabilir.
Gut hastalığı, iltihabi barsak hastalığı veya kronik idrar yolları enfeksiyonu olan kişilerde daha sık gorulur.

Dengesiz Beslenme ve Sıvı Tuketimi

Sıvı almamak bobrek taşını tetikleyen en onemli etmenlerdendir ve en buyuk risk faktorunu taşır. Gun icerisine yeterince sıvı alınmaması ( ortalama gunde 2 litre ) ve yeterince sıvının idrarla atılmaması ( ortalama gunde 1 litre) taş oluşumuna zemin hazırlar. Sıvı tuketmekten kastım cay, kahve, kola değildir. Bol bol su icilmesi gereklidir.

Doktorunuz taşın riski veya turune gore, kalsiyum, protein yada oksalat ile ilgili ceşitli diyetler onerebilir. Bu tip duzenlemeler kesinlikle doktor kontrolunde yapılmalıdır. Kaş yaparken goz cıkarmak deyimi herhalde uygundur bu konu icin. Bobrek taşından korunayım derken sağlığınızı başka şekillerde riske etmeyin.

Obezite bobrek taşının oluşumuna zemin hazırlayabilir. Aşır tuz ve şeker tuketmek ve hazır gıdalarla beslenmek de bobrek taşı konusunda tehlikeli unsurlardandır. Bunlardan kacınmak sizin yararınızadır.

Kalsiyum ve Oksalat Alımı

Bobrek taşların onemli bir kısmı kalsiyum kumelenmesinden kaynaklı oluşmaktadır. Bu kumeler parcalara ayrılarak, bobrek taşı dediğimiz kitle haline alırlar ve idrar yolunda ilerlemeye calışırlar.

Bu “Kalsiyum bakımından zengin beslenme bobrek taşı oluşturur.” Demek değildir elbette. Ailesinde bobrek taşı olan kişiler doktorlarına başvurarak kalsiyum ve D vitamini takviyelerini sınırlamalarında fayda vardır. Diyeceksiniz ki; D vitamini sınırlandırması neden ? Bunun cevabı D vitamini vucutta kalsiyum emilimine yardımcı olmasıdır. Vucut kalsiyum emdikce bu mineralin birikmesi tabi ki daha yuksek muhtemeldir.

Kalsiyum ve oksalatı başlıklarını birlikte bulundurmamızın sebebi ise; kalsiyum taş oluştururken oksalat ile işbirliği yapmasıdır. Cikolata, ceşitli caylar, ıspanak, pazı ve pancar, oksalat bakımından zengin yiyeceklerdir. Bobrek taşı şikayetiyle doktora başvurduğunuzda, taşın neden kaynaklandığını oğrendiğinizde, zaten doktorunuz da tukettiğiniz yiyeceklerle ilgili bir değişikliğe ihtiyac olup olmadığını size belirtecektir.

Genetik Faktorler

Bobrek taşında sadece cevresel faktorler değil, ailesel yani genetik etmenler de onemli rol oynamaktadır.

Ailesinde bobrek taşı bulunan kişilerde bobrek taşı oluşması olağandır. Ozellikle bazı tur bobrek taşlarında olma ihtimali daha yuksektir. Daha fazla su tuketerek tedbir alabilirsiniz ancak taşlara hazırlıklı olmalısınız.

Enfeksiyon ve Hastalıklar
Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları bobrek taşları acısından risk doğurur. Bu enfeksiyonlara yol acan bakteriler idrardaki amonyak oranının artmasına yol acar. Yuksek amonyak seviyeleri ise ozel bir tur bobrek taşına yol acabilir.

Bunun dışında sistinuri gibi bobrek hastalıkları, tiroid hastalıkları benzeri metabolizma hastalıkları veya kronik pankreas hastalığı bobrek taşı oluşumuna zemin hazırlayabilir.

Bir tur romatizmal hastalık olan gut, vucutta urik asit oranını arttırır ve urik asit taşlarının sıklıkla oluşmasına neden olur. Urik asit taşları, kadınlara oranla erkeklerde daha cok gorulur.

Kronik bağırsak iltihabı da, sık sık bobrek taşı oluşmasına neden olan hastalıklardan biridir.


Asidik İdrar

İdrarın asidik olması demek kalsiyumun idrar yolunda taş oluşumuna neden olması demektir.Şeker hastaları ve Obez kişiler, asidik idrara sahiptirler bu insulin direncinin bir sonucudur. Bu kişilerde bobrek taşları da daha cok gorulur.

Fazla protein tuketimi de asit oranını arttıran etmenlerdendir. Dengeli beslenmemek sadece kilo problemi değil bir cok hastalığın -bobrek taşı da dahil olmak uzere- buyuk risktir ve sağlıklı olmak icin dikkat edilmesi gereken onemli bir husustur. Sebze ve meyve tuketmemek, fast-food tuketmek veya herhangi bir besin kaynağında aşırıya kacmak pek cok sağlık sorununda onemli bir faktordur .



Cinsiyet ve Yaş

Cinsiyet, ırk veya yaş bobrek taşının ilk nedenlerinden olmasa da erkeklerde daha cok gorulduğu kabul edilir bir gercektir. Bazı bobrek enfeksiyonundan kaynaklanan taş turleri ise kadınlarda daha cok gorulur cunku idrar yolu enfeksiyonu kadınlarda daha cok gorulmektedir.