Uc yaşından kucuk cocuklar, “hayır” kelimesini ailelerinin zannettikleri şekilde algılamazlar. "Hayır" kelimesinin tamamen anlaşılması, uc yaşına girmekle birdenbire olmaz. Gelişim sureci vardır. "Hayır", cocukların kendi dunyalarını keşfetmek, bağımsızlık ve inisiyatif duygularını geliştirmek icin ihtiyac duyduklarına tam zıt olan soyut bir kavramdır.

Cocuğunuz bir şeyi yapmasını istemediğinizi biliyor olabilir. Yaptığı zaman sizden kızgın bir tepki alacağını da biliyordur. Bununla birlikte, yapabildiği bir şeyi neden yapmaması gerektiğini anlayamaz. Yoksa neden bir şeyi yapmaması gerektiğini bildiği halde, size bakar, sırıtır ve yine de yapar.

Bir yaş doneminde cocuklar "ben yapacağım" donemindedirler. Bu donem onların kuşku ve utanc duygularına karşı bağımsızlık geliştirdikleri donemdir. İki altı yaş arası donem, sucluluk duygusuna karşı inisiyatif duygusunun geliştiği bir donemdir. Bu demek oluyor ki, keşfetmek ve denemek onların işidir. Duşunebiliyor musunuz, bir cocuk icin gelişim acısından yapmaya programlandığı şeyler yuzunden cezalandırılmak ne kadar kafa karıştırıcıdır. Gercek bir ikilem ile karşı karşıya kalırlar."Ailemin kurallarına mı uymalıyım, yoksa keşfetme ve deneyimleme yolu ile bağımsızlık ve inisiyatif geliştirme konusundaki biyolojik durtume mi?"

Bu gelişim basmakları, cocukların her istediklerini yapmalarına izin verilmeli olarak algılanmamalı. İşbirliği sağlama metotlarının kontrolcu ve ceza yolu ile değil sevecen ve stabil olmakla sağlanması gerektiğini anlatır. Bu cocuğunuzun kişiliğinin şekillendiği bir donemdir. Kendisi hakkında kararlar vermesini istediğiniz bir donemdir. "Ben yetenekliyim. Denerim, hatalar yaparım ve oğrenirim. Seviliyorum. Ben iyi bir insanım" Sucluluk, utanc duygusu ve ceza yolu ile oğrenmeye teşvik ederseniz, yetişkin olduğunda geri dondurulmesi son derece zor olan cesaret kırıcı bir ortam yaratmış olursunuz.

Cocuğunuzun kuşku ve utanc duyguları yerine bağımsızlık geliştirmesine yardımcı olmak ve iki-yedi yaş arasında sucluluk duygusu yerine inisiyatifi geliştirmek icin işbirliğine davet eden alttaki metotları kullanabilirsiniz.
Yardımcı metotlar
1- Bağırıp cağırıyorsanız, azarlıyorsanız, hemen durun. Bu yontemlerin hepsi kaba ve saygısızdır, gelecekte kuşku, utanc ve sucluluk duygularına neden olur.

2-Cocuğunuza ne yapması gerektiğini soyleyip durmak yerine, onu kararlara dahil etme yontemleri bulun. Boylece bireysel guc ve bağımsızlık duygusu kazanır. "Şimdi ne yapsak iyi olur?" Soylemek yerine gosterin.

3-Bir şey rica ederken saygılı olun. Cocuğunuz bir şeylerle uğraşırken araya girip, "hemen şimdi" bir şey yapmasını istemeyin. "Bunu beş veya on dakika icinde yapmak nasıl olur?" diye sorun. Kucuk cocuğunuzun sizin soylediklerinin tamamını anlayacağını duşunmuyor olabilirsiniz. Emirler yerine secenekler sunarak aslında siz kendinize "saygılı davranmayı" oğretiyorsunuz. Bir diğer olasılık ona bir takım uyarılar yapmaktır. "Bir dakika icinde cıkıyoruz. Oyun salonunda yapmak istediğin son bir şey var mı?"

4-Yanınızda bir kronometre taşıyın. Cocuğunuzun onu bir yada iki dakikaya kurmasına ve cebine koymasına izin verin. Boylece zaman dolduğunda gitmeye hazır olacaktır.

5-Onun yardımına ihtiyac duyulan tercihler yaptırın. "Yirmiye kadar saydığımda gitme vakti olacak. Cantamı arabaya kadar taşımak mı, yoksa anahtarları taşıyıp arabayı calıştırmama yardım etmek mi istersin?" "Eve vardığımızda yapmamız gereken ilk şey nedir, aldıklarımızı yerleştirmek veya bir hikÂye okumak?"

6-Henuz konuşmaya başlamamış cocuklar net bir şekilde yol gosterilmeye ve yonlendirmeye ihtiyac duyabilirler. Yani "susun ve hareket edin". Cocuğunuzun elinden yavaşca tutun ve gitmek istediği yere gitmesine yonlendirin. Ne yapması ve yapmaması gerektiğini ona gosterin.

7-Mizah duygunuzu kullanın. "Annesini dinlemeyen cocuklara gıdıklama canavarı geliyor"

8-Henuz yapmayı beceremediği şeyler hakkında duş kırıklığına uğrayıp ağladığında veya ofke nobetine tutulduğunda kendinizi onun yerine koyun. Bu hemen onu kurtarmak anlamına gelmiyor, onu anlamak anlamına geliyor. Ona sevgiyle sarılın ve "Şu anda cok uzgunsun. Biliyorum devam etmek istiyorsun ama artık bırakma zamanı." Sonra cocuğunuzu alın ve başka bir aktiviteye gecin.

9-Her gun olan olaylar icin rutinler oluşturun; sabah, yatak zamanı, yemek, alışveriş, vb Sonra cocuğunuza sorun; "Gunluk rutinimize gore ne yapmamız gerekiyor." Daha buyuk cocuklar size cevap verecektir; "Şimdi yatak/yemek/alışveriş zamanı."

10- Gelişim duzeyi anlamaya hazır olana kadar, cocuğunuza bir takım şeyleri tekrar tekrar oğretmeniz gerekebilir. Sabırlı olun. Kelimeleri mumkun olduğunca az, hareketleri bol kullanın. Cocuklarınızın davranışlarını kişisel algılamayın, onun size kızgın, kotu veya kustah olduğunu duşunmeyin. Durun, suclamak ve utandırmak haricinde ne yapılması gerekiyorsa onu yapın.

11- Unutmayın ki; bir savaş meydanı mı yoksa cocuğunuzun uygun sınırlar dahilinde keşfedeceği ve deneyimleyeceği bir ortam mı yaratacağınız sizin davranışlarınıza bağlıdır.
Cocuğunuzun yol gostericisi olun
Bu yaşlarda sizin goreviniz; kendinizi bir koc gibi duşunmek ve cocuğunuzun başarmasına ve bir şeyleri nasıl yapacağını oğrenmesine yardım etmektir. Siz aynı zamanda cocuğunuzun nasıl kendine ozgu bir insan olduğunu oğrenmeye calışan bir gozlemcisiniz. Cocuğunuzun yeteneklerini hicbir zaman kucumsemeyin, diğer yandan onu yeni fırsatlar ve aktiviteler ile tanıştırmak icin devamlı izleyin, onun nelere ilgili olduğunu, neleri yapabildiğini, sizden oğrenmesi gereken neler olduğunu gozlemleyin.


Guvenlik bu yaşlarda cok onemlidir.
Sizin goreviniz korkularınızla onun cesaretini kırmadan, onu tehlikelerden korumaktır. Bu sebepten, cocuğunuzu yonlendirirken ve ona bir şeyler oğretirken sevecen ve değişmez olmanın yanında yol gosterici olmak onemlidir. Orneğin; anne babalar iki yaşındaki cocuklarına caddeye fırlamamasını "oğretebilir", ama yine de yanında biri olmadan yoğun caddelerin yakınında oynamasına izin vermez, cunku bilirler ki; oğrendikleri şeyin sorumluluğunu alacak kadar iyi anlamış olmalarını bekleyemezler. Peki, o zaman neden aynı anne babalar "hayır!" dediklerinde cocuklarının bunu anlamasını bekliyorlar.

Cocuğunuzun ve kendinizin kontrolden cıktığınızı duşunuyorsanız, işe yaramayan bağırmalar ve ceza yontemlerin bıktıysanız; "her kurala uyan mukemmel cocuk" beklentinizden vazgecin. Bağımsız ve inisiyatif alan cocuğunuzun deneyimlerinden keyif almaya başlayın. Onu kontrol etmeye calışmak yerine yapabilecekleri konusunda yol gostererek, onu uygun olmayan davranışlardan uzaklaştırın.

Cocuğunuzun "hayır" kelimesini gercekte sizin duşunduğunuz şekilde anlamadığını anlarsanız, dikkatini cekme, yol gosterme ve diğer saygılı ve sevecen metotlar size daha anlamlı gelmeye başlar.